در گفتگو با متخصص مغز و اعصاب بررسی شد
تماشای ویدئوهای کوتاه اینستاگرام به مغز آسیب میزند | اینستاگرام باعث زوال عقل میشود؟ | آسیبهایی که از آنها خبر ندارید
یک متخصص مغز و اعصاب میگوید: افرادی که بیش از حد در معرض صفحهنمایش و ویدئوهای کوتاه فضای مجازی قرار دارند، عملکرد ذهنی ضعیفتری دارند.
یک متخصص مغز و اعصاب میگوید: افرادی که بیش از حد در معرض صفحهنمایش و ویدئوهای کوتاه فضای مجازی قرار دارند، عملکرد ذهنی ضعیفتری دارند.
پروانه بندپی: بیشتر ما هر روز، ساعتها در اینستاگرام و یوتیوب میچرخیم و پای ویدئوهای کوتاه مینشینیم؛ از ریلهای اینستاگرام تا یوتیوب شورتز ((YouTube Shorts و کلیپهای چندثانیهای که سرگرمکنندهاند و گاهی نکات آموزشی هم دارند. و آنقدر هم به این ریتم تند عادت کردهایم که اگر ویدئویی بیش از یکی دو دقیقه طول بکشد، زود خسته میشویم و از آن عبور میکنیم.
اما پشت این اسکرولکردنهای بیوقفه، هشداری هست که این روزها حسابی ترند شده است: این که تماشای مداوم ویدئوهای کوتاه میتواند به مغز آسیب بزند و باعث افت عملکرد شناختی شود. این هشدار چقدر علمی و چقدر اغراقآمیز است؟
اینستاگرام باعث زوال عقل میشود؟
خبری که این روزها ترند شده، از آنجا شروع شد که ایلان ماسک چند روز پیش در مصاحبهای تلویزیونی در جواب مجری که پرسید به نظرت کدام اختراع بشر وضع ما را بدتر کرده به جای بهتر کردن اوضاع؟ جواب داد: «شاید ویدئوهای کوتاه. چون مغز را فاسد میکند.»
بعد از آن، برخی رسانهها نوشتند که مواجهه مداوم با ویدئوهای کوتاه میتواند باعث زوال عقل شود. البته کارشناسان و متخصصان حوزه معتقدند که وقوع زوال عقل به خاطر تماشای ریلز یا ویدئوهای کوتاه در مطالعات پزشکی پذیرفتهشده نیست. آنها میگویند همین حرفها ۲۰ سال پیش درباره گوگل هم گفته میشد اما درست از آب در نیامد
دکتر احسان شریفیپور، متخصص مغز و اعصاب، دبیر انجمن سکته مغزی ایران و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفتگو با همشهریآنلاین در این باره میگوید: «در این زمینه باید علمی و بر اساس مطالعات و یافتهها جواب بدهیم. بعضی خبرها به طور تجربی احساس میشوند، اما شواهد قوی و قطعی برای تایید آنها وجود ندارد. در زمینه ارتباط استفاده مدام از اسکرینها و زوال عقل هم مطالعات بسیار محدودند و هنوز نتیجهای استوار و قاطع ارائه نشده است. با این حال، اکثر نوروساینتیستها و پژوهشگران حوزه علوم اعصاب در کشورهای مختلف از جمله چین، ژاپن، اروپای شمالی و آمریکا بر این باورند که افرادی که زیاد در معرض صفحهنمایش و ویدئوهای کوتاه متعدد فضای مجازی قرار دارند، عملکرد ذهنی ضعیفتری دارند.»
آسیبهایی که از آنها خبر ندارید
به گفته این متخصص مغز و اعصاب، «یکی از ضعفهای عملکرد ذهنی، اختلال در شیمی مغز یا همان نوروتراسمیترها است. موقع فعالیت مغز، یک سری نوروترانسمیترهایی در انتهای پایانههای عصبی ترشح میشود که کار انتقال عصبی را تسهیل میکنند. مثلا سروتونین باعث آرامش میشود، یا نوراپینفرین و دوپامین وظایف خاص خود را دارند. در افرادی که به فضای مجازی اعتیاد دارند، تعادل این نوروترانسمیترها به هم میخورد و از حالت نرمال خارج میشود و درنتیجه، عملکرد حافظه فعال دچار اختلال میشود. در مطالعات اثبات شده که این افراد دچار فراموشیهای مکرر میشوند، احتمال تصمیمگیریهای نادرست و غلط در آنها بیشتر است، و آرامش ذهنی، تحمل و قدرت محاسبهشان افت داشته است.»
شریفیپور، علت این مساله را «بمباران اطلاعاتی و درگیری بیش از حد با محرکهای دیجیتال» عنوان میکند و میگوید: «تماس بیش از حد با اسکرینها، فرصت بازتوانی مغز را محدود میکند و مغز فرصت پیدا نمیکند که فرآیند فکری، ثبت و یادآوری خاطرات را به خوبی انجام دهد. این باعث میشود که لحظهای که میخواهد تصمیم بگیرد، این فرآیند با کندی مواجه میشود و درنتیجه فرد تصمیمهای اشتباه میگیرد و اصطلاحا مغزش یاری لازم را نمیکند.»
آیا آسیبها برگشتپذیرند؟
آیا مواجهه مداوم با اسکرینها منجر به آسیب دائمی مغز میشود یا آسیبها برگشتپذیرند؟ دکتر شریفیپور در این زمینه پاسخ میدهد که «تا امروز یعنی سال ۲۰۲۵ هنوز مطالعات کافی برای پاسخ دقیق به این سؤال که آیا آسیب مغزی دائمی است یا موقت، وجود ندارد و نیاز به مطالعات بیشتر است. اما واضح است که استفاده بیش از حد از فضای مجازی، ویدئوهای کوتاه و بمباران اطلاعاتی برای عملکرد مغزی عوارض دارد و مضر است، واضحا باعث افت عملکرد مغز میشود و تعادل شیمی مغز را از حالت نرمال و طبیعی خارج میکند. این مساله در کودکان هم صدق میکند و میتواند فرایند یادگیری، تمرکز و شخصیت آنها را دچار اختلال کند.»
دیدگاه تان را بنویسید