چرخش ناگهانی خطبه‌های نماز جمعه؛ غیبت کم‌سابقۀ بحث حجاب در ۱۶ آبان ۱۴۰۴

سوژۀ دایمی خطبه‌های نماز جمعه چه تهران باشد و چه رشت و چه شیراز یا اصفهان یا کرج و اهواز هر هفته توصیۀ دختران و زنان به حجاب و انتقاد از پوشش زنان از ۱۴۰۱ به این‌سوست. تا جایی که از فرط تکرار از ارزش خبری افتاده و نقل نمی‌شود و مشخص نیست خطاب‌شان کیست. چون حاضران که اهل حجاب در حد اکمل آن هستند و دیگران هم که پی‌گیر خطبه‌های نماز جمعه نیستند و نیروی انتظامی هم برای بگیر و ببند تابع امام‌جمعه‌ها نیست. با این حال هر هفته مدام تکرار می‌شد. 

در نمازهای جمعۀ دیروز ۱۶ آبان ۱۴۰۴ اما امام جمعه‌ها سراغ موضوعات دیگر رفتند و سه احتمال را قابل طرح می‌سازد: اول این که از شورای مرکزی ائمه جمعه متنی برای آنان فرستاده نشد و به تشخیص خود به موضوعات دیگر پرداختند. دوم این که در همان متن ارسالی گفتند بس است از دستور کار خارج شده. سوم این که تصمیم گرفتند حرف تازه بر زبان آورند. با این مقدمه نگاهی می‌اندازیم به ۶ شهر: 

۱. در تهران حجت‌الاسلام محمد حسن ابوترابی از بانک منحلۀ آینده به عنوان «بانک شدیداً ناسالم» یاد کرد و دربارۀ بانک‌های دیگر هشدار داد و اصلاح ناترازی‌های نظام بانکی را ضروری دانست. هر چند در ذهن مخاطب این پرسش شکل می‌گرفت بان که که یک شبه به این نقطه نرسیدند چرا سال‌ها قبل گفته نشد تا حجم بدهی آن تا این حد انباشته نشود؟فرشتگان بزرگوار نویسنده‌ات را با فرستادن بارانی سودمند و پیوسته، از جانب خودت گواه گیر؛ بارانی که فراوانی و انبوهش وسیع و باریدنش بسیار تند و آمدنش سریع و زود باشد. 

تا به آن باران، هر چه از زمین و گیاه مرده است، زنده کنی؛ و به سبب آن از دست رفته‌ها را بازگردانی؛ و آنچه از دل زمین آمدنی است، بیرون آری و از برکت آن باران، روزی‌ها را وسعت بخشی؛ از ابری انباشته، لذّت بخش، گوارا، فراگیر و غرّان که بارانش اندک نباشد و برقش نفریبد. 

برای ما بارانی فریادرس و برطرف‌کننده قحطی فرست؛ بارانی رویانندۀ گیاه و سرسبز کنندۀ دشت و دمن و بارانی گسترده و فراوان که به وسیلۀ آن گیاه از رشد ایستاده را به عرصۀ رشد و نموّ بازگردانی؛ و در سایۀ آن، مردگی و خشکی زمینی که علف و گیاهش از بین رفته، جبران کنی…۳. حجت‌الاسلام علم‌الهدی هم در مشهد به حجاب زنان چندان نپرداخت و نقش رهبری در هدایت کشور خصوصا جنگ ۱۲ روزه را ستود و گریزی هم به وقایع سال ۸۸ زد اگرچه مناسبت آن مشخص نشد. در عین حال به نقل از هیلاری کلینتون وزیر خارجه سابق آمریکا گفت ادعای تقلب در انتخابات ۸۸ را ما مطرح کردیم. به نظر می‌رسد دو موضوع را ایشان خلط کرده چون تا قبل از این جمله‌ای که به خانم کلینتون نسبت می‌دادند این بود که داعش را ما درست کردیم. احتمالا آقای علم‌الهدی می‌خواسته به آقای کروبی و سخنان اخیر او طعنه بزند ولی رییس اسبق مجلس این بخش از بحث ۸۸ را دوباره باز نکرده بود. به هر رو ایشان هم به موضوع حجاب استراحت داد. ۴. در قزوین حجت‌الاسلام حسین مظفری از ثبت ملی باغستان سنتی قزوین گفت و از بی‌عدالتی در آمریکا و به مطالعۀ تاریخ معاصر توصیه کرد و او هم سراغ بحث حجاب زنان نرفت. نه این که به لحاظ دینی تغییر موضع داده باشند. بحث قانون حجاب و انتظار از دولت برای برخورد را رها کرد. 

۵. در یزد هم حجت‌الاسلام محمد رضا مدرسی از فاطمه زهرا سلام الله علی‌ها گفت ولی از عبادت و تربیت فرزند و خدمت به مردم و ساده زیستی دخت گرامی پیامبر و انجا که به بحث زنان رسید از لزوم توازن در حضور اجتماعی زنان گفت و از مقوله اصرار بر اجبار حجاب آن هم به دست پاسبانان و پلیس خبری نبود. بخش اصلی سخنان او هشدار دربارۀ سرنوشت سوریه بود و برای اولین بار غیر از سوریه به سودان هم اشاره شد و این یعنی باید زین پس نگران سودانی شدن هم باشیم! ۶ و سرانجام حجت الاسلام حسینی همدانی که بخش قابل توجه خطبه‌ها را به پرهیز از طرخ موضوعات بدون سند در فضای مجازی اختصاص داد و این که آبروی افراد باید حفظ شود و برخی این گونه تفسیر کرده‌اند که با توجه به اقامت سال‌های طولانی پژمان جمشیدی و خانوادۀ او در کرج احتمالا پروندۀ این بازیگر را مد نظر دارد ولی به هر رو ایشان هم سراغ سوژه هزار بار تکرار شدۀ پوشش زنان نرفت یا در خبرها نقل نشد.سوژۀ دایمی خطبه‌های نماز جمعه چه تهران باشد و چه رشت و چه شیراز یا اصفهان یا کرج و اهواز هر هفته توصیۀ دختران و زنان به حجاب و انتقاد از پوشش زنان از ۱۴۰۱ به این‌سوست. تا جایی که از فرط تکرار از ارزش خبری افتاده و نقل نمی‌شود و مشخص نیست خطاب‌شان کیست. چون حاضران که اهل حجاب در حد اکمل آن هستند و دیگران هم که پی‌گیر خطبه‌های نماز جمعه نیستند و نیروی انتظامی هم برای بگیر و ببند تابع امام‌جمعه‌ها نیست. با این حال هر هفته مدام تکرار می‌شد. 

در نمازهای جمعۀ دیروز ۱۶ آبان ۱۴۰۴ اما امام جمعه‌ها سراغ موضوعات دیگر رفتند و سه احتمال را قابل طرح می‌سازد: اول این که از شورای مرکزی ائمه جمعه متنی برای آنان فرستاده نشد و به تشخیص خود به موضوعات دیگر پرداختند. دوم این که در همان متن ارسالی گفتند بس است از دستور کار خارج شده. سوم این که تصمیم گرفتند حرف تازه بر زبان آورند. با این مقدمه نگاهی می‌اندازیم به ۶ شهر: 

۱. در تهران حجت‌الاسلام محمد حسن ابوترابی از بانک منحلۀ آینده به عنوان «بانک شدیداً ناسالم» یاد کرد و دربارۀ بانک‌های دیگر هشدار داد و اصلاح ناترازی‌های نظام بانکی را ضروری دانست. هر چند در ذهن مخاطب این پرسش شکل می‌گرفت بان که که یک شبه به این نقطه نرسیدند چرا سال‌ها قبل گفته نشد تا حجم بدهی آن تا این حد انباشته نشود؟البته بیشتر از روی گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس خواندند. به هر رو به جای آن که زنان و دختران را خطاب قرار دهند ترجیح دادند بیشتر از نظام بانکی بگویند. یادمان باشد قبل از این اگر هم از بانک‌ها انتقاد می‌شد به خاطر نرخ بهره بود که آن را بعضا ربا می‌دانستند در حالی که با تورم ۴۰ درصدی طبیعی است که نمی‌توان وام داد و عین آن را گرفت یا انتظار داشت سپرده گذار سودی دریافت نکند. این بار اما اصطلاحات تازه به کار رفت. 

۲. در قم حجت‌الاسلام علیرضا اعرافی از محاسن فضای مجازی هم گفت. در حالی که قبلا تنها از معایب آن می‌گفتند. بیشتر اما دربارۀ ضرورت صرفه‌جویی در مصرف آب و برق و گاز بود و سفارش به توبه و دعای ۱۹ صحیفه سجادیه برای بارش باران. خوش‌بختانه خشک‌سالی و بی‌آبی را گردن زنان و نوع حجاب‌شان نینداختند. در دعای نوزدهم آمده: 

خدایا! ما را به باران سیراب کن و رحمتت را به باران پُر آب و فراوان بر ما گسترش بخش؛ از ابری که برای گیاه زیبای زمینت در تمام ناحیه‌ها و اطراف سوق داده شده. فرشتگان بزرگوار نویسنده‌ات را با فرستادن بارانی سودمند و پیوسته، از جانب خودت گواه گیر؛ بارانی که فراوانی و انبوهش وسیع و باریدنش بسیار تند و آمدنش سریع و زود باشد. 

تا به آن باران، هر چه از زمین و گیاه مرده است، زنده کنی؛ و به سبب آن از دست رفته‌ها را بازگردانی؛ و آنچه از دل زمین آمدنی است، بیرون آری و از برکت آن باران، روزی‌ها را وسعت بخشی؛ از ابری انباشته، لذّت بخش، گوارا، فراگیر و غرّان که بارانش اندک نباشد و برقش نفریبد. 

برای ما بارانی فریادرس و برطرف‌کننده قحطی فرست؛ بارانی رویانندۀ گیاه و سرسبز کنندۀ دشت و دمن و بارانی گسترده و فراوان که به وسیلۀ آن گیاه از رشد ایستاده را به عرصۀ رشد و نموّ بازگردانی؛ و در سایۀ آن، مردگی و خشکی زمینی که علف و گیاهش از بین رفته، جبران کنی…۳. حجت‌الاسلام علم‌الهدی هم در مشهد به حجاب زنان چندان نپرداخت و نقش رهبری در هدایت کشور خصوصا جنگ ۱۲ روزه را ستود و گریزی هم به وقایع سال ۸۸ زد اگرچه مناسبت آن مشخص نشد. در عین حال به نقل از هیلاری کلینتون وزیر خارجه سابق آمریکا گفت ادعای تقلب در انتخابات ۸۸ را ما مطرح کردیم. به نظر می‌رسد دو موضوع را ایشان خلط کرده چون تا قبل از این جمله‌ای که به خانم کلینتون نسبت می‌دادند این بود که داعش را ما درست کردیم. احتمالا آقای علم‌الهدی می‌خواسته به آقای کروبی و سخنان اخیر او طعنه بزند ولی رییس اسبق مجلس این بخش از بحث ۸۸ را دوباره باز نکرده بود. به هر رو ایشان هم به موضوع حجاب استراحت داد. ۴. در قزوین حجت‌الاسلام حسین مظفری از ثبت ملی باغستان سنتی قزوین گفت و از بی‌عدالتی در آمریکا و به مطالعۀ تاریخ معاصر توصیه کرد و او هم سراغ بحث حجاب زنان نرفت. نه این که به لحاظ دینی تغییر موضع داده باشند. بحث قانون حجاب و انتظار از دولت برای برخورد را رها کرد. 

۵. در یزد هم حجت‌الاسلام محمد رضا مدرسی از فاطمه زهرا سلام الله علی‌ها گفت ولی از عبادت و تربیت فرزند و خدمت به مردم و ساده زیستی دخت گرامی پیامبر و انجا که به بحث زنان رسید از لزوم توازن در حضور اجتماعی زنان گفت و از مقوله اصرار بر اجبار حجاب آن هم به دست پاسبانان و پلیس خبری نبود. بخش اصلی سخنان او هشدار دربارۀ سرنوشت سوریه بود و برای اولین بار غیر از سوریه به سودان هم اشاره شد و این یعنی باید زین پس نگران سودانی شدن هم باشیم! ۶ و سرانجام حجت الاسلام حسینی همدانی که بخش قابل توجه خطبه‌ها را به پرهیز از طرخ موضوعات بدون سند در فضای مجازی اختصاص داد و این که آبروی افراد باید حفظ شود و برخی این گونه تفسیر کرده‌اند که با توجه به اقامت سال‌های طولانی پژمان جمشیدی و خانوادۀ او در کرج احتمالا پروندۀ این بازیگر را مد نظر دارد ولی به هر رو ایشان هم سراغ سوژه هزار بار تکرار شدۀ پوشش زنان نرفت یا در خبرها نقل نشد.