وزیر خارجه سوریه یا بغدادی؟ معمای جنجالی شباهت حیرت‌انگیز | معمای چهره‌ها؛ آیا وزیر خارجه سوریه همان ابوبکر بغدادی است؟

شباهت خیره‌کننده وزیر خارجه سوریه با ابوبکر بغدادی، سرکرده معدوم داعش، موجی از گمانه‌زنی‌ها را در میان تحلیلگران برانگیخته است؛ برخی معتقدند پشت پرده این چهره مرموز، راز بزرگی پنهان شده که می‌تواند معادلات سیاسی و امنیتی منطقه را دگرگون کند.به تازگی انتشار تصاویری از «اسعد الشیبانی»، وزیر خارجه سوریه در کنار عکس ابوبکر بغدادی، سرکرده گروه تروریستی داعش در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی و تشابه چهره‌ای زیاد این دو نفر سبب شده است گمانه‌زنی‌های مختلفی مطرح شود؛ تا جایی که برخی تحلیل گران را به این نتیجه رسانده که احتمالا وزیر خارجه کنونی سوریه با پیشینه‌ای مبهم و نه چندان معروف، همان ابوبکر بغدادی سرکرده سابق داعش است.  با عنوان «بین مشابهتی چشمگیر و نظریه پنهان شدن… آیا وزیر خارجه همان ابوبکر البغدادی است؟» نوشت: با آمدن وزیر خارجه جدید سوریه که به «ابوعائشه الشیبانی» ملقب است، موج گسترده‌ای از پرسش‌ها به راه افتاده؛ البته نه به خاطر مواضع و یا سیاست‌هایش، بلکه بخاطر چهره‌اش که گفته می‌شود تطابق و شباهت فراوانی با سرکرده نیروهای تاریکی یعنی ابوبکر البغدادی دارد. طبق روایتی رسمی که از این حادثه منتشر شد، بغدادی زمانی که خود را در یکی از تونل‌ها در محاصره نیروها می‌بیند، کمربند انفجاری‌اش را منفجر کرده و بدنش منهدم می‌شود. آمریکا البته بعدا اعلام کرد توانسته هویت او را از طریق دی‌ان‌ای تأیید کند؛ اما به دلایل امنیتی تصویر واضحی از جسد او را منتشر نکرد. 

از آن زمان و در سایه‌عدم انتشار تصویری رسمی از جسد وی، گمانه‌زنی‌های مختلفی به خصوص از سوی افرادی که در پرونده‌های مرتبط با «جنگ علیه تروریسم» و ارتباط آن‌ها با سیاست و موارد اطلاعاتی فعالیت دارند، صورت گرفته است. 

شباهت صرف یا نظریه پنهان شدن

این پایگاه عراقی در ادامه نوشت: این شباهت چشمگیر که از طریق تصاویر و بخشهای تحلیلی گسترش یافته، راه را در برابر فرضیه‌های جنجالی باز کرده؛ فرضیه‌هایی که از یکسو برخی می‌گویند تنها شباهتی صرف است و برخی دیگر «نظریه پنهان شدن» را مطرح کرده و می‌گویند ابوبکر البغدادی کشته نشده؛ بلکه با یک وظیفه سیاسی جدید در یک موقعیتی جدید بازگشته است. 

پشت پرده عملیات کشتن ابوبکر البغدادی

این پایگاه سپس می‌نویسد: در اکتبر ۲۰۱۹ و در زمانی که دونالد ترامپ آن زمان رئیس جمهور آمریکا بود، مرگ بغدادی طی عملیاتی نظامی که نیروهای ویژه آمریکا با پشتیبانی ترکیه و «نیروهای سوریه دموکراتیک» به انجام رساندند، از سوی ترامپ اعلام شد. 

وقتی شیبانی بدون هیچ پیشینه معروفی وزیر خارجه می‌شود! 

اما امری که سبب تعجب و بروز گمانه‌زنی‌هایی شده، این است که شخصیتی مبهم با نام «اسعد حسن الشیبانی» با لقب «ابوعائشه الشیبانی» از هشتم دسامبر ۲۰۲۴ (۱۸ اذر ۱۴۰۳) در منصب وزارت خارجه سوریه قرار گرفته است. 

طبق آنچه گفته شده، شیبانی فارغ التحصیل دانشگاه «IZU» ترکیه است و نام او پیش از آنکه این سمت حساس را بر عهده بگیرد، نامی معروف در محافل سیاسی سوریه و یا منطقه نبوده است. 

به نوشته این پایگاه عراقی، غیبت تقریبا کامل او از اسناد رسمی پیش از آنکه به این سمت منصوب شود، پرسشهایی را بر انگیخته است و این پرسش‌ها این است: شیبانی به یکباره از کجا آمد؟ رابطه او با گروه‌های مسلح سوریه چیست؟ و آیا ممکن است او شخصیتی بوده که پیشتر در سازمانهای تروریستی بوده و اکنون با لباس دیپلماتیک بار دیگر بازگشته است؟ 

تشابه چشمی. . تشابهی اتفاقی یا تشابهی قرینی؟ 

به نوشته پایگاه اینفو پلاس، فعالان و تحلیل گران تصاویری از شیبانی را در کنار تصاویر معروف بغدادی منتشر و اعلام کرده‌اند شکل دو چشمهای این دو نفر، دماغ، فک آن‌ها با همدیگر تطابق دارد. برخی از آن‌ها حتی به تحلیلهای فنی شبه حرفه‌ای نیز در این مورد روی آورده و گفته اند: 

- تحلیل بر اساس ویژگی‌های چشمی (ORB): این تحلیل نقاط تطابق دو چهره را آشکار کرد، اما با مقدار فاصله بالا (~۶۲.۵) نشان می‌دهد شباهتی وجود دارد؛ اما این شباهت قطعی نیست. 

- تحلیل هندسی دستی: اندازه‌گیری‌های تناسب صورت، هم‌ترازی تقریباً کاملی را در موقعیت چشم‌ها، بینی و دهان پس از نرمال‌سازی نشان داد، که شاخصی قوی از شباهت ساختار استخوان است. 

- تکنیک ترکیب شفاف: هنگامی که تصاویر هم‌تراز شدند، به نظر می‌رسید ویژگی‌های اصلی به طور قابل توجهی همپوشانی دارند و فرضیه شباهت بالا را تقویت می‌کنند. حال بر اساس همین شاخص‌ها برخی تحلیل گران بر این باورند احتمال آنکه هر دو نفر (شیبانی و ابوبکر بغدادی) یک نفر باشند، به میزان ۷۰ تا ۸۰ درصد است؛ هرچند تأکید دارند دلیل قاطع و صد درصدی بر این مسأله وجود ندارد؛ چرا که در دو تصویر نورپردازی‌ها، زوایای تصویر و موارد دیگر اختلاف وجود دارد. 

سلطه شیبانی بر ابومحمد جولانی

اما یکی از فرضیه‌هایی که در برخی محافل سیاسی بسیار دست به دست می‌شود، این است که گفته می‌شود شیبانی، وزیر خارجه کنونی سوریه بر ابومحمد الجولانی، رهبر هیئت تحریر الشام (همان جبهة النصره سابق) که اکنون رئیس جمهور سوریه شده، برتری سازمانی داشته و بالای دست او بوده است. 

به نوشته این گزارش، در صورتی که چنین ادعاهایی صحت داشته باشد، مسیر را به سمت خوانشهای جدید نقشه ائتلافهای داخل سوریه باز می‌کند و ممکن است نقشه‌هایی پنهانی را نشان دهد که فراتر از کلیشه‌های کنونی است. 

نظریه پنهان شدن ابوبکر بغدادی

طرفداران این نظریه بر این باورند که آمریکا و‌ای بسا قدرتهای منطقه‌ای بجای کشتن بغدادی، ترجیح داده‌اند او را مخفی نگه دارند تا در نقشی جدید که متناسب با موازنه‌های میدانی و سیاسی جدید هست، بتواند ایفای نقش کند. 

طرفداران این نظریه چندین دلیل برای نظریه خود مطرح می‌کنند از جمله: 

- نبود تصویری [رسمی] از جسد ابوبکر البغدادی

- پدیدار شدن شخصیتی پیچیده و مرموز (شیبانی) در سمتی حساس به مانند وزارت خارجه سوریه

- ادامه فعالیت‌های سازمانی داعش علی رغم اعلام کشته شدن سرکرده این گروه. 

واکنش رسانه‌های رسمی سوریه

در مقابل منتقدان این نظریه، این نظریه را رد کرده و این دلایل را «دلایلی وهمی» می‌خوانند که اسناد جنایی معتبری در پشت آن قرار ندارد. اما این مسأله تنها در محافل فعالان سیاسی بازتاب نداشته، بلکه جنجالهای رسانه‌ای را هم در پی داشته؛ تا جایی که در برخی تحلیل‌ها شماری معتقدند فاش شدن این مسأله به منزله «بمبی سیاسی» است که صحنه سوریه را در هم خواهد ریخت واز سوی دیگر برخی معتقدند اینها تنها صرف جار و جنجالهای رسانه‌ای است. 

با این حال رسانه‌های رسمی سوریه تا کنون سکوت اختیار کرده‌اند و تنها برخی رسانه‌های نزدیک به حکومت سوریه تلاش کرده‌اند با تضعیف این استدلالها، آن‌ها را «مزخرفات رسانه‌ای» بخوانند. 

ابعاد منطقه‌ای و جهانی مسأله

اما به نوشته اینفو پلاس، در صورتی که فرضیه یکی بودن وزیر خارجه سوریه و ابوبکر بغدادی جدی باشد، بایستی توجه داشت وجود شخصیتی با پیشینه تشکیلاتی در یک گروه تروریستی در رأس هرم دیپلماسی سوریه به معنای آن خواهد بود که وی همان ائتلاف‌ها را داخل سوریه شکل می‌دهد و نقشهای جدیدی نیز برای ترکیه پدید خواهد آمد؛ به خصوص اگر تأیید شود شیبانی با دانشگاه ترکیه‌ای که گفته شده در آن درس خوانده در ارتباط است. 

در مقابل تأیید هویت واقعی شیبانی، وزیر خارجه سوریه نیازمند داده‌های دقیق بیومتریک و رسمی از سوی سوریه است تا بیوگرافی واقعی او آشکار شود؛ مسأله‌ای که در سایه تحولات پیچیده کنونی سوریه، بعید به نظر می‌رسد فعلا منتشر شود. 

نوسان میان حقیقت و تشابه 

اما پرونده این جنجال‌ها همچنان میان افرادی که باور دارند این شباهت زیاد تنها صرف یک مشابهت است و آن‌هایی که بر این باورند ما در برابر یک عملیات مخفی کردن و پنهان شدن و بازتعریف شخصیتی قرار داریم که روزگاری در رأس خطرناک‌ترین گروه مسلح جهان بود، همچنان جریان دارد.