آقای رئیس‌جمهور گفته‌اند «ما الان ۶ برابر اروپا برق مصرف می‌کنیم.» همین یک جمله را می‌خواهم برای تحلیل چگونگی زوال اعتماد جامعه ایران، تحلیل کنم.
یک. رئیس‌جمهور محترم حتماً در ده‌ها جلسه درباره بحران انرژی کشور، با داده‌ها و آمار، و گفته‌های کارشناسان درباره بالا بودن شدت نرژی (مقدار انرژی مصرفی برای تولید یک واحد ارزش اقتصادی)، ناکارآمدی مصرف انرژی و بهره‌وری پایین مصرف انرژی در ایران مواجه شده‌اند. این‌ها را در ذهن داشته‌اند. این‌ها مطالب درستی است
دو. آقای رئیس‌جمهور حتماً با بالا بودن میزان مصرف برق خانگی، سهم بسیار زیاد کولرهای گازی در مصرف تابستان، رعایت نشدن اصول مصرف درست برق، پرمصرف بودن وسایل برقی غیراستاندارد و اثر متغیر قیمت بر نادرستی الگوی رفتار مصرف انرژی هم مواجه شده‌اند. این‌ها هم مطالب درستی است.
سه. آقای رئیس‌جمهور در جلسات حتماً با تفاوت ترکیب میزان مصرف برق در بخش‌های خانگی، صنعتی، کشاورزی، عمومی ایران و کشورهای صنعتی هم آشنا شده‌اند. سهم بالای بخش خانگی و تجاری ایران در مقابل سهم بالای برق صنعتی کشورهای توسعه‌یافته را هم دیده‌اند. این هم مطلب درستی است.
چهار. آقای رئیس‌جمهور حتماً با نرخ بالای رشد مصرف برق کشور، بالاخص نرخ بالای رشد مصرف برق در ایام و ساعات پرمصرف سال (حوالی اوایل خرداد تا اواخر شهریور) که متغیر تعیین‌کننده‌ای است هم مواجه شده‌اند. اهمیت این بخش هم زیاد است.
پنج. آقای رئیس‌جمهور در جلسات حتماً با پیچیدگی‌های محاسبه میزان مصرف انرژی کشور هم مواجه شده‌اند. کشور سبد انرژی (ترکیب عمدتاً گاز، برق، ذغال سنگ، گازوئیل، تجدیدپذیر) دارد و کل انرژی مصرفی هر کشور و سرانه مصرف را می‌شود با این سبد محاسبه کرد.
اگر اعداد و ارقام مربوط به شدت انرژی، میزان مصرف برق خانگی، نرخ‌های رشد مصرف در سال و در ایام و ساعات پرمصرف سال در برق؛ و محاسبات بر اساس صرفاً برق یا سبد انرژی را مبنا قرار دهیم و با کشورهای اروپایی مقایسه کنیم، به داده‌هایی می‌رسیم که ممکن است بشود از گزاره «ما الان ۶ برابر اروپا برق مصرف می‌کنیم» دفاع کرد.
برای مثال، چون تولید ناخالص داخلی آلمان ۴۵۰۰ میلیارد دلار و تولید ناخالص داخلی ایران ۴۰۴ میلیارد دلار (با گزارش بانک جهانی) است؛ و مصرف برق آلمان ۵۰۵ و ایران ۳۸۰ تراوات ساعت است؛ میزان مصرف برق (نه کل سبد انرژی) برای تولید ناخالص داخلی در ایران، حدود ۹ برابر آلمان است.
اما، چند نکته هست:
آلمان مساوی اروپا نیست.
گفته نشده «مصرف برق ما بر اساس شدت انرژی، ۹ برابر آلمان است.»
اعداد و ارقام به صورت تفکیکی و بر حسب میزان مصرف در بخش صنعت، خانگی، کشاورزی و عمومی گفته نشده است.
سبد انرژی هم لحاظ نشده است.
همه این‌ها سبب می‌شود، عبارت «ما الان ۶ برابر اروپا برق مصرف می‌کنیم» عبارتی غیردقیق، تفسیرپذیر، نادرست، قابل نقد کارشناسی جدی، و مستمسکی در دست مغرضان برای طعنه به رئیس‌جمهور باشد.
این نوع گفتارها، اعتماد و سرمایه اجتماعی دولت را نابود می‌کنند. این نوع گفته‌ها سبب می‌شوند ادعای «کار کارشناسی» رئیس‌جمهور زیر تیغ برود. این گفته‌ها سطح فرهنگ عمومی در عرصه امر سیاستی را پایین می‌آورند و از اعتبار کارشناسی دولت می‌کاهند.
نتیجه‌گیری
مقامات دولتی باید کم حرف بزنند، و همان کم را نیز با دقت و تراش‌خورده بیان کنند. مقام دولتی نباید سخنی بگوید که قبل از بیان، کارشناسانی آن‌را تأیید نکرده و ابعاد آن‌را نسنجیده باشند. آن کارشناسان هم باید در مقابل تأیید سخن، مسئولیت داشته باشند.
بی‌خود نیست که رؤسای جمهوری کشورهای معتبر، سخنرانی‌نویس دارند و سخنرانی‌ها به صورت متن رسمی تدوین و منتشر می‌شوند.
سخن سیاست‌مدار، اثر اجتماعی و سیاسی دارد، جامعه‌ای را ملتهب یا آرام می‌کند، اعتماد می‌سازد یا به فنا می‌دهد.
سخن سیاست‌مدار باید تابع آداب و اندازه اثر اجتماعی آن باشد. سیاست‌مدار باید سخن دقیق بگوید (دقت کارشناسی، دقت اجتماعی، دقت سیاسی) و مشاورانش باید نگهبان سخن و نگهدارنده اعتماد اجتماعی به سیاست‌مدار باشند.
دیدگاه تان را بنویسید