۵۵آنلاین :
قطع رابطه كشورهاي عربي با قطر، فرصتي را فراهم كرده كه دستگاه ديپلماسي ايران بايد به آن توجه كافي داشته باشد. درحالي‌كه تركيه به عنوان رقيب اصلي منطقه‌اي ايران بلافاصله، چند روز پس از تحريم‌هاي كشورهاي عربي، بازارهاي قطر را از اجناس و كالاهاي تركي پر و به اين كشور نيرو اعزام كرده است، اين زنگ خطري است جدي كه در غفلت ايران از نقش‌آفريني پرقدرت سياسي و اقتصادي در حيات خلوتش، يك بار ديگر، تركيه گوي رقابت را از ايران نربايد. با مرور تجربيات تاريخي، از مهم‌ترين فرصت‌هاي ازكف‌رفته ايرانيان مي‌توان به دوره فروپاشي اتحاد جماهير شوروي و استقلال هشت جمهوري ايراني‌تبار قفقاز و ورارود (آسياي ميانه) در سال ١٩٩١ ميلادي اشاره كرد كه نه‌تنها دولت وقت ايران در سال ١٣٧٠ خورشيدي، هيچ تلاشي براي بازگشت اين سرزمين‌هاي تاريخي ايران بزرگ فرهنگي جداشده از ايران نكرد، بلكه حتي عرصه دادوستد تجاري و سرمايه‌گذاري‌هاي پرسود كلان اقتصادي اين كشورها را نيز به رقيب سنتي منطقه‌اي خود يعني تركيه وانهاد! ديگر فرصت ازدست‌رفته ايرانيان، پس از سقوط دولت پنج‌ساله طالبان در سال ٢٠٠١ ميلادي بود كه باز هم دولت سال ١٣٨٠ خورشيدي ايران، نه‌تنها فرصت پيوند دگرباره فرهنگي- اقتصادي با آريانا و خراسان تاريخي ايران‌زمين را از دست داد بلكه به راحتي عرصه را خالي كرد و به آمريكا، اروپا و تركيه وانهاد. همه اينها در شرايطي بود كه هم قفقاز و هم ورارود و هم افغانستان سرزمين‌هاي كهن و هم‌تباران تاريخي- فرهنگي ايرانيان هستند كه از پتانسيل‌هاي نهفته بسيار گسترده تشكيل اتحاديه اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي با ملت ايران برخوردارند. در اختلافات مرزي و سرزميني جنوب خليج فارس، اختلافات ميان عربستان سعودي و قطر، از خليج «سلوا» واقع در جنوب باختري قطر آغاز مي‌شود و تا ٢٣ مايل از «خورالعديد» واقع در جنوب خاوري قطر امتداد مي‌يابد كه البته امارات نيز نسبت به اراضي خورالعديد قطر، ادعاهاي ارضي دارد!! در سپتامبر ۱۹۹۲ نيروهاي نظامي عربستان سعودي به قطر تجاوز کردند و بخش‌هايي از خاک اين کشور را به تصرف درآوردند. به دنبال آن، قطر اجراي قرارداد مرزي ۱۹۶۵ با عربستان سعودي را به حالت تعليق درآورد. افزون بر اين، روابط بحرين و قطر نيز در سال‌هاي اخير، به دنبال تصميم دوحه براي ساخت جزيره‌اي نزديک مرزهاي آبي مشترک مقابل جزيره حوار بحرين تيره شده است، چراكه بحرين در ٢٠٠١ ميلادي پس از مناقشه‌اي طولاني، جزيره حوار را طبق حکم دادگاه لاهه از قطر بازپس گرفت و به خاك خود منضم كرد. ايران و فرصت تاريخي اتحاديه اقماري با قطر پس از جدايي نافرجام بحرين، برنامه‌ريزي راهبردي ايران براي قراردادن بحرين به عنوان يكي از كشورهاي اقماري ايران، يكي از برنامه‌هاي هژموني منطقه‌اي ايران تلقي مي‌شده است. نکته مهمي که در پس جدايي ناپذيرفتني و غيرقانوني بحرين از ايران مطرح بوده، اينکه شاه براي جبران پيامد‌هاي سياسي- اجتماعي اين جداسازي، در برنامه راهبردي خود، مي‌خواست بحرين را به يکي از کشورهاي اقماري ايران تبديل کند كه در اين زمينه، يادآوري بخشي از خاطرات علم جالب توجه است: «خاطرات جمعه ٤ دي ١٣٤٩: براي اولين بار در ٢٠٠ سال اخير، يك شيخ بحرين سفري رسمي به ايران كرده است... ناهار را با شاه صرف كرد... شاه پاسخ داد كه مايل است شيخ يكي از اقمار ايران بشود. شيخ از بازديد شاه بسيار خوش‌وقت شد...». فرجام سخن اينكه در عرصه سياست بين‌الملل، دوست ابدي و دشمن ابدي براي هيچ كشوري وجود ندارد. کشور کوچک قطر هم در محاصره فعلي، مي‌تواند براي هژموني سياسي- اقتصادي ايران فرصت‌هاي ارزشمندي ايجاد کند. بي‌ترديد پذيرفتن قطر به عنوان متحد راهبردي ايران در خليج‌فارس مي‌تواند براي ايران، هم در برابر عربستان سعودي، توازن قواي شايسته‌اي را به همراه داشته باشد و هم از فرصت‌طلبي دولت تركيه همانند تجربه‌هاي پيشين جلوگيري كند و از ديگر سو براي قطر هم فرصتي است طلايي كه نگاهش را به جاي رقيبان طماع جنوب به پتانسيل‌هاي منطقه‌اي و جهاني كشور پرقدرت و بزرگ شمال تغيير دهد.
منبع : شرق
دیدگاه تان را بنویسید