با ارز ۴۲۰۰ تومانی نمی‌توانیم تورم را کنترل کنیم

مهرداد رحمانی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: به افزایش مستمر بلندمدت سطح عمومی قیمت‌ها «تورم» گفته می‌شود؛ وقتی کشوری با تورم مواجه باشد این تورم در تمام فصول مشاهده می‌شود شاید سرعت آن کندتر و تندتر شود اما افزایش سطح عمومی قیمت‌ها به‌صورت مستمر ادامه خواهد داشت در غیراین صورت در تعریف تورم نمی‌گنجند؛ برای همین خاطر تورمی که در ماه‌های قبل شاهد بودیم در زمستان و بهار آینده نیز شاهد خواهیم بود اما می‌توانیم این امید را داشته باشیم که سرعت آن کاهش پیدا کند و سرعت نرخ رشد قیمت‌ها کمتر شود.

وی ادامه داد: با توجه به سیاست‌های حاکم بر اقتصاد، تورم نیم درصد برای ایرانیان آرزوست؛ از اوایل دهه ۵۰ که قیمت نفت افزایش پیدا کرد تا به امروز تورم‌های دورقمی را شاهد بودیم، در این سال‌ها تنها سه یا چهار سال تورم ما تک رقمی بود یکی در سال ۶۴ دیگری در سال ۹۵ و ۹۶ بود که تورم به ۹.۵ درصد رسید اما در بقیه سال‌ها تورم دو رقمی داشتیم و طی این نیم قرن میانگین تورمی ما حدود ۲۰ درصد بوده است.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: ما یکی از کشورهایی هستیم که به‌خاطر تورم به شدت ضربه خوردیم و متأسفانه نتوانستیم راهکار مناسبی برای مقابله با تورم داشته باشیم.

وی در خصوص راهکار کنترل تورم خاطرنشان کرد: تورم یک پدیده پولی در اقتصاد است که با کنترل حجم نقدینگی می‌توانیم نرخ آن را کنترل کنیم، در دنیا نخستین رسالت بانک‌های مرکزی کنترل تورم است، اگر بانکی بتواند تورمی را کنترل کند به آن بانک برچسب بانک مرکزی موفق را می‌زنند؛ در غیراین صورت برچسب ناموفق می‌خورند.

رحمانی بیان کرد: در نیم قرن اخیر در کشورمان بانک مرکزی ناموفقی داشتیم و دلیل آن تسلط سیاست‌های مالی دولت بر سیاست‌های پولی بانک مرکزی و عدم استقلال بانک مرکزی در سیاست‌گذاری، تعیین اهداف سیاستی و شیوه استفاده از ابزارهای سیاست پولی بوده است که بانک مرکزی این استقلال را نداشته است.

وی تصریح کرد: اگر مطالعه کنیم کشورهایی که در کنترل تورم موفق هستند عمدتاً استقلال بانک مرکزی آنان نسبت به ایران بهتر است، شورای پول و اعتبار مرجع سیاست‌گذار بانک مرکزی است در این شورا افراد بسیار محترم اما غیرمطلع نسبت به مباحث اقتصاد کلان و پولی حضور دارند و به این دلیل است که باید این اصلاحات را ایجاد کنیم.

لزوم استقلال بانک مرکزی

این استاد دانشگاه اظهار کرد: اگر بتوانیم استقلال مناسبی را برای بانک مرکزی به‌عنوان مجری عالی‌ترین مقام سیاست‌گذار پولی در نظر بگیریم می‌توانیم انتظار داشته باشیم بانک مرکزی وظیفه ذاتی خود مقابل تورم را پی‌جویی کند. در غیراین صورت باید منتظر باشیم سال‌های سال تورم بالا را تجربه کنیم، هر دولتی با شعارهای زیبا بر سر کار می‌آید و نیت‌های خیر دارد، «شعار» شعر اندیشه و پرچم عمل است ولی متأسفانه خیلی از شعارها در تضاد با هم هستند.

وی تأکید کرد: نمی‌توانید در کوتاه‌مدت هم به رشد اقتصاد بالا دست پیدا کنید و هم تورم را کنترل کنید وقتی شعار رشد تولید داده می‌شود، رشد تولید باعث می‌شود بانک‌ها ملزم به تأمین نقدینگی بخش تولید شوند که این امر باعث ایجاد تورم در کشور می‌شود؛ باید دید آیا این رشد نقدینگی به سمت تولید حرکت کرده است یا خیر، که در غالب مواقع سمت تولید نمی‌رود چون سیاست‌هایی که ما داریم سیاست‌های ریشه‌ای در بخش تولید نیست.

رحمانی افزود: در کشومان به‌جای بهبود فضای کسب و کار سیاست‌های تکلیفی بر دوش بانک‌ها گذاشته می‌شود تا وام‌هایی را به شرکت‌ها پرداخت کند؛ شرکت‌ها در بسیاری از مواقع این تسهیلات را با نرخ سود پایین و تضامین سبک دریافت می‌کنند چون تولید توجیه اقتصادی ندارد تسهیلات را به بازارهای واسطه‌گری و دلالی می‌برند.

وی اشاره کرد: بهتر است که اولویت اهداف اقتصادی خود را تعیین کنیم و با شعارهایی که می‌دهیم از علم اقتصاد بهره بگیریم و اگر دیدیم در تضاد با هم هستند اولویت‌بندی کنیم، سالیان سال است که اقتصاددانان در سراسر دنیا به این نتیجه رسیدند که تنها در سایه یک تورم پایین و با ثبات است که می‌توانیم به سایر اهداف اقتصادی ازجمله رشد اقتصادی، افزایش درآمد سرانه، کاهش نرخ بیکاری و افزایش نرخ اشتغال و سایر اهداف اقتصادی دیگر دست پیدا کنیم.

این دکترای علوم اقتصادی تشریح کرد: در اولویت‌بندی باید اولویت خود را به سمت کنترل و تثبیت تورم ببریم. باید تمرکز دولت برآن باشد و استقلال را از طریق اصلاح قانون پولی و بانکی به بانک مرکزی ببخشیم. بعد از این که بانک مرکزی در سیاست‌گذاری آزادی عمل پیدا کرد آن زمان است که می‌توانیم از آن مطالبه کنترل تورم داشته باشیم و بانک مرکزی را متعهد و مسئولیت‌پذیر بدانیم. پس از اعمال سیاست‌های درست و کنترل نرخ تورم، دولت می‌تواند سایر اهداف سیاستی خود را پیگیری کند. این پیگیری نباید به گونه‌ای باشد که با اصول و آموزه‌های علم اقتصاد در تناقض باشد یا سیاست‌های سلیقه‌ای را اعمال کنیم بلکه با استفاده از آموزه‌های علم اقتصاد باید روش‌های علمی را برای رشد تولید در نظر بگیریم و از تجربیات سایر کشورها استفاده کنیم.

وی بیان کرد: بهبود فضای کسب و کار یکی از مهم‌ترین نکات برای رشد اقتصاد و رونق تولید است، نیم قرن با تورم‌های بالا خو گرفتیم و یک اینرسی در اقتصاد ما ایجاد کرده است؛ این ذهنیت در مردم ایجاد شده که تورم پایین و باثبات در بلندمدت یک رویا و آرزوست ولی واقعاً این امر شدنی است کمااینکه تجربه بالای ۹۰ درصد کشورهای دنیا این را به ما نشان می‌دهد که در بلندمدت می‌توان این رویا را محقق کرد.

رحمانی با تأکید بر اینکه قطعاً راهکار مقابله با تورم کنترل نرخ ارز نیست، اشاره کرد: جزو معدود کشورهای دنیا هستیم که از تورم بالا در کشور رنج می‌بریم. با ارز ۴۲۰۰ تومانی نمی‌توانیم تورم را کنترل کنیم؛ تورم پدیده پولی است که راهکار مقابله با آن مشخص است، باید دست از سر نرخ ارز برداریم و آن را به عنوان لنگر اسمی برای اقتصاد معرفی نکنیم دنیا این را معرفی کرده و شکست خورده است.

این استاد دانشگاه متذکر شد: سال‌های سال این تجربه شکست خورده را داشتیم و دیگر نباید بر ادامه مسیرهای شکست خورده اصرار داشته باشیم.  قیمت‌ها در بازار تعیین می‌شود و اگر می‌خواهیم تورم را کنترل کنیم باید بانک مرکزی سیاست‌های صحیح پولی را اعمال کند؛ رسالت بانک مرکزی کنترل تورم در اقتصاد است اگر بانکی توانست تورم را کنترل کند برچسب بانک مرکزی موفق را می‌خورد.