آژانس دارویی اروپا برای تزریق نخستین واکسن کرونا مخصوص کودکان بالای پنج سال در کشورهای اروپایی چراغ سبز نشان داد.

 آژانس دارویی اروپا (EMA) در آمستردام در بیانیه‌ای اعلام کرد که تزریق سراسری واکسن به کودکان می‌تواند از امروز (جمعه) آغاز شود.

این واکسن تولید دو شرکت آمریکایی و آلمانی فایزر/بیون‌تک است و دز واکسن مخصوص کودکان بین پنج تا ۱۲ سال کمتر از واکسن نوجوانان بالای ۱۲ سال است و واکسیناسیون آنها برای پیشگیری از ابتلا به بیماری کووید۱۹ در دو نوبت به فاصله سه هفته انجام می‌شود.

با این حال صدور مجوز ملی برای استفاده از واکسن کودکان در کشورهای مختلف اروپایی متفاوت است، برای مثال در آلمان لازم است کمیسیون دائمی واکسیناسیون این کار را توصیه کند.

اما و اگرهای واکسیناسیون کودکان زیر ۱۲ سال

با تغییر جهش ویروس کووید ۱۹ و بروز سوش دلتا در دنیا، ابتلای کودکان و نوجوانان به این ویروس مهلک بیشتر شده است، سازمان جهانی بهداشت راهکار اصلی مقابله با کرونا و قطع زنجیره پاندمی را واکسینه شدن عمومی می‌داند، اما همچنان برخی از مردم برای واکسیناسیون به خصوص برای کودکان‌ تردید دارند.

واکسیناسیون همگانی در مقابل ویروس کووید -۱۹ در ایران دیرتر از کشورهای جهان شروع شد، میزان واکسیناسیون در کشورهای مختلف جهان به شکل روزانه رصد می‌شود و به صورت گرافیکی به نمایش می‌گذارند، هفته آخر شهریور ماه امسال آمارها حاکی از آن بوده است که در روزهای اخیر، ایران یکی از پرشتاب‌ترین روند واکسیناسیون در مقابل کرونا را در جهان داشته است.

بر این اساس، داده‌های اعلام شده نشان می‌دهند که در میان کشورهایی با جمعیت بالاتر از یک میلیون نفر، «کوبا» با تزریق دو هزار و ۱۱۹ دوز واکسن «به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت در هر روز»، سریع‌ترین روند واکسیناسیون را در جهان داشته است.

این شاخص برای «کره‌جنوبی» معادل هزار و ۴۵۰ دوز، برای «نیوزیلند» معادل هزار و ۲۲۴ دوز و برای «ایران» معادل هزار و ۲۲۰ دوز بوده است. به این ترتیب، ایران حالا یکی از سریع‌ترین روندهای واکسیناسیون کرونایی را در جهان دارد و این موضوع، با «عقب‌ماندگیِ زمانی» در زمینه واکسیناسیون فرق می‌کند.

به عنوان نمونه، «ترکیه» که بسیار زودتر از ایران واکسیناسیون را شروع کرده و حدود ۶۳ درصد از جمعیتش هم دست‌کم یک دوز واکسن کرونا دریافت کرده‌اند، در هفته گذشته به ازای هر ۱۰۰ هزار نفر جمعیت، در هر روز تنها ۶۸۳ دوز واکسن تزریق کرده است.

به این ترتیب، به نظر می‌رسد ایران ممکن است بتواند تا یک یا دو ماه آینده (در صورت تأمین واکسنِ کافی و تداوم روندِ کنونی واکسیناسیون) در این زمینه به رده کشورهای توسعه‌یافته برسد.

ضرورت تزریق واکسن به زیر ۱۸ ساله‌ها

البته ایران تنها کشوری نیست که وارد مرحله واکسیناسیون گروه سنی زیر ۱۸ سال شده است. به‌گزارش رسانه‌ها ماه مه (اردیبهشت) آژانس دارویی اروپا تزریق واکسن فایزر را برای کودکان ۱۲ تا ۱۵ سال تأیید کرد. همچنین در همان ماه ایالات متحده و کانادا مقررات تزریق واکسن فایزر به گروه سنی ۱۲ سال به بالا را تصویب کردند. در میان کشورهای منطقه عربستان سعودی در مردادماه گذشته از واکسیناسیون ۱۲ تا ۱۸ سال با واکسن‌های فایزر بیونتک خبر داد.

وزارت بهداشت قطر هم اردیبهشت سال جاری اعلام کرد کودکان و نوجوانان ۱۲ تا ۱۵ سال را با واکسن فایزر برای شروع سال تحصیلی جدید واکسینه می‌کند. همچنین در میان کشورهای منطقه بحرین و امارات برای واکسیناسیون افراد زیر ۱۸ سال از واکسن سینوفارم استفاده کردند تا بتوانند با نگرانی کمتر اقدام به بازگشایی مدارس کنند.

همان طور که دیده می‌شود کشورها یک به یک وارد فاز واکسیناسیون گروه سنی زیر ۱۸ سال می‌شوند، حالا با وجود این‌که مطالعه رفتاری ویروس کرونا نشان داده در رده سنی زیر ۱۸ سال چندان بیماری‌زا و کشنده نبوده است، چرا واکسیناسیون این گروه اهمیت دارد.

دراین‌باره حسین کیوانی، استاد ویروس‌شناس دانشگاه علوم پزشکی ایران در گفت‌وگویی گفته است: «اگر افراد زیر ۱۸ سال، بچه‌هایی که ممکن است در مدارس آلوده شوند پدران، مادران، پدربزرگان و مادربزرگانِ آن‌ها به طور کامل واکسینه شده باشند با توجه به عوارض کم بیماری در این گروه سنی (زیر ۱۸ سال)، ضرورتی به واکسیناسیون نیست، اما اگر ما بخواهیم احتیاط کنیم که ایمنی بیشتر شود و از جهش‌های انجام شده ویروس جلوگیری کنیم بهتر است این گروه سنی هم با واکسن‌های خاصی واکسینه شوند.»

در ایران چه واکسنی به نوجوانان تزریق می‌شود؟

آن‌طور که مشخص است تا حالا واکسن‌های فایزر، مدرنا و سینوفارم برای واکسیناسیون زیر ۱۸ سال در کشورهای مختلف استفاده شده است، در ایران وزارت بهداشت اعلام کرده قرار است برای واکسیناسیون این گروه سنی از واکسن‌های سینوفارم و پاستور استفاده کند. دراین‌باره محمدرضا شانه‌ساز، رئیس سازمان غذا و دارو با حضور در یک برنامه تلویزیون اعلام کرده است: «واکسن پاستور می‌تواند برای سنین نوجوانی استفاده شو، همچنین واکسن سینوفارم چینی مجوز مصرف برای سنین زیر ۱۸ سال را گرفته است. این دو واکسن در سبد واکسیناسیون ما نیز وجود دارد و طبق برنامه و اولویت‌بندی اعلام شده از سوی معاونت بهداشتی وزارت بهداشت این واکسن‌ها برای نوجوانان استفاده خواهد شد.»

اما و اگر درباره تزریق سینوفارم به کودکان

آن‌طور که مشخص است سه کشور چین، امارات و بحرین جزو آن‌هایی هستند که واکسینه گروه سنی زیر ۱۸ سال را با واکسن سینوفارم شروع کرده‌اند و ایران قرار است به جمع آن‌ها اضافه شود. با این وجود برخی کارشناسان معتقدند گرفتن چنین تصمیمی نیاز به انجام مطالعات بیشتری دارد.

زیر ۱۸ ساله‌ها چه واکسنی بزنند بهتر است؟

۲۳ شهریورماه امسال بود در خبرها اعلام شد به عقیده محققان واکسن‌های سینوفارم، فایزر و مدرنا و جانسون چهار واکسن مناسب برای تزریق به افراد زیر ۱۸ سال هستند. همچنین رئیس انستیتو پاستور ایران، معتقد است پاستوکووک یکی از واکسن‌های ایمن و در دسترس برای تزریق به کودکان است.

واکسن سوبرانا ۲ همان واکسن پاستوکووک ایرانی و محصول مشترک انستیتو فینلای کوبا و انستیتو پاستور ایران است که برای تزریق به افراد زیر ۱۸ سال استفاده می‌شود. این واکسن همچنان منتظر دریافت مجوز از سوی سازمان غذا و دارو برای تزریق در ایران است.

پاستوکووک واکسن دو دزه با یک دز یادآور

واکسن کرونا پاستوکووک محصول مشترک ایران و کوبا است، این واکسن کرونا در ایران به نام «پاستوکووک» و در کوبا با عنوان «سوبرانا» نام‌گذاری شده است، اثربخشی این واکسن، علیه موارد شدید کرونا و نداشتن موارد فوتی برابر با ۱۰۰ درصد گزارش شده است.

در ایران انستیتوپاستور به عنوان قدیمی‌ترین مرکز واکسن‌سازی ایران و یکی از مهمترین مؤسسات واکسن‌سازی در دنیا کارهای تحقیقاتی و علمی خود را در مسیر ساخت واکسن آغاز کردند و در کشور کوبا نیز مؤسسه فینلای کوبا به عنوان یکی از مهمترین مؤسسات در تولید واکسن فعالیت خود را دنبال کردند.

علیرضا بیگلری، رئیس انستیتو پاستور ایران، معتقد است پاستوکووک یکی از واکسن‌های ایمن و در دسترس برای تزریق به کودکان است. این واکسن شامل دو دز و یک دز یادآور یا بوستر است، واکسن پاستوکووک نوعی واکسن کونژوگه است. مراحل اول و دوم آزمایش انسانی این واکسن در کشور کوبا و مرحله سوم کارآزمایی بالینی با مشارکت دو کشور ایران و کوبا انجام شد؛ به طوری که مرحله سوم کارآزمائی در ایران در ششم اردیبهشت سال جاری با حضور سعید نمکی وزیر سابق بهداشت در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با تزریق واکسن به چهار نفر آغاز شد.

در ایران کارآزمایی بالینی در دو شهر این واکسن سه دزه بررسی و نتایج اولیه کارآزمایی بالینی مرحله سه واکسن در ایران هم در اوایل شهریور مشخص شده است، همچنین مدیر طرح کارآزمایی بالینی مرحله سه واکسن کرونای مشترک ایران و کوبا از تعامل خوب و سازنده‌ای با انستیتو فینلای کوبا خبر داده و گفته بود فناوری تولید واکسن‌هایی با پلتفرم پروتئین نوترکیب کونژوگه بر اساس قرارداد منعقد شده با انستیتو فینلای کوبا در حال انتقال به انستیتو پاستور ایران است.

مطابق این گزارش روند همکاری مشترک با انستیتو فینلای کوبا را مطلوب ارزیابی شده و دستیابی به این فناوری تولید، کشور را قادر می‌سازد تا علاوه بر ساخت واکسن‌های کرونا و پنوموکوک، به تولید سایر واکسن‌ها با چنین پلتفرمی در آینده هم اقدام کند.

تمام داوطلبان مرحله سوم فاز انسانی واکسن پاستوکووک، دو دز واکسن خود را تا آخر خرداد ماه دریافت کردند، تزریق دز یادآور یا همان دز سوم که در دو شهر هدف گذاری شده بود، در زنجان به پایان رسید و در یزد این برنامه اجرا شد.

واکسن‌های مورد استفاده برای کودکان

رئیس انستیتو پاستور ایران از واکسن سوبرانا که به تازگی برای تزریق به افراد زیر ۱۸ سال توصیه شده با عنوان قابل دسترس‌ترین و مطمئن‌ترین واکسن‌های موجود برای کودکان یاد کرده است. براساس گفته‌های بیگلری، نتیجه مطالعات نشان داده که این واکسن در بزرگسالان باید همراه با دز یادآور تزریق شود، اما در کودکان دز سوم نیازی نیست و دو دز برای رسیدن به ایمنی مطلوب کافی است.

سخنگوی سازمان غذا و دارو هم ۱۵ شهریور امسال، در توئیتی از صدور مجوز واکسن کوبایی «سوبرانا ۰۲» (Soberana ۰۲) برای مصرف اضطراری گروه سنی ۲ تا ۱۸ سال در این کشور خبر داده بود. همچنین مصطفی قانعی عضو کمیته ملی واکسن کرونا واکسیناسیون افراد زیر ۱۸ سال با واکسن نورا و مطالعه بالینی در این خصوص خبر داده و گفته که واکسن نورا این ظرفیت را دارد که به دلیل پلتفرم ساخت آن بتوانیم در سنین پایین کارآزمایی بالینی را انجام دهیم.

با این حال رضا حاجی‌پور، سخنگوی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی گفته که برنامه‌ای برای تزریق واکسن به دانش‌آموزان بین ۷ تا ۱۲ سال در کشور وجود ندارد هرچند که چنین چیزی هم در دنیا مرسوم نیست.

به علاوه آژانس دارویی اروپا هم استفاده از واکسن مدرنا برای نوجوانان زیر هجده سال را تأیید کرده است. همچنین استفاده از واکسن کرونای فایزر بایوان تک هم برای افراد ۱۲ سال به بالا تأیید شده است. براساس اعلام این سازمان، این واکسن برای نوجوانان ۱۲ تا ۱۷ ساله توصیه شده و تزریق آن هم، چون افراد بالای هجده سال با دو تزریق به عضلات بازو و با فاصله چهار هفته‌ای تجویز شده است.

تحقیقاتی که در زمینه این واکسن انجام شده نشان می‌دهد که تزریق این واکسن، واکنش آنتی‌بادی قابل مقایسه‌ای در سنین ۱۲ تا ۱۷ سال با آنچه در افراد بزرگسال ۱۸ تا ۲۵ سال ایجاد می‌کند، برمی‌انگیزد. با این حال شرکت فایزر و شریکش بایوان تک، و نیز شرکت مدرنا در حال تلاش برای تاییدیه گرفتن از سازمان غذا و دارو برای مصرف اضطراری این واکسن‌ها برای گروه سنی زیر ۱۲ سال هستند.

آیا تزریق واکسن به کودکان زیر ۱۲ سال توصیه می‌شود؟

تصمیم‌گیری درباره تزریق واکسن به کودکان به خصوص دانش آموزان زیر ۱۲ سال از اهمیت زیادی برخوردار است، چراکه بسیاری از کشورها از جمله ایران به دنبال بازگشایی مدارس هستند. اما بسیاری از کارشناسان تزریق واکسن برای این گروه سنی را توصیه نمی‌کنند.

از کارشناسان تزریق واکسن برای این گروه سنی را توصیه نمی‌کنند، در همین رابطه سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) اعلام کرده که کودکان زیر ۱۲ سال نباید واکسن کرونا را دریافت کنند. در بیانیه سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) آمده است: «تا زمانی که سازمان‌های بهداشتی مربوطه واکسن‌های مربوط به کودکان کمتر از ۱۲ سال را تأیید نکرده است، این گروه از افراد نباید واکسن را دریافت کنند. انتظار می‌رود که واکسن برای کودکان در ماه‌های آینده مورد تأیید قرار بگیرد، اما هنوز زمان دقیق آن مشخص نشده است.».

اما بر این گفته‌ها تا زمانی که تأثیر شدید کرونای دلتا بر کودکان مشخص نشده بود تاکید می‌شد.، اما حالا که جهان با شیوع گسترده گونه دلتا ویروس مواجه شده است، کارشناسان لازم دانسته‌اند سرعت واکسیناسیون افراد افزایش پیدا کند؛ بنابراین لازم است فرآیند واکسیناسیون کودکان کمتر از ۱۲ سال هر چه سریع‌تر آغاز شود، مقامات ارشد بهداشت آمریکا هم انتظار دارند که واکسن فایزر تا انتهای اکتبر برای تزریق به کودکان پنج تا ۱۱ سال مجوز بگیرد.

واکسن مناسب زیر ۱۸ سال کدام است؛ فایزر یا سینوفارم؟

۳۱ شهریورماه امسال بود که در خبرها اعلام شد در ایران قرار است برای افراد زیر ۱۸ سال هم واکسن سینوفارم تزریق کنند؛ دو دز درست مانند روند واکسیناسیون بزرگسالان. روند واکسیناسیون افراد زیر ۱۸ سال و کودکان چگونه است و کشورهای مختلف برای کودکان چه واکسنی تزریق می‌کنند.

نخستین شرکتی است که مدارک مورد نیاز برای تزریق واکسن به کودکان را در دسترس عموم قرار داده است. حالا برخی از کشورها از جمله اسپانیا، فرانسه، ایتالیا و آلمان تزریق واکسن فایزر برای کودکان را شروع کرده‌اند. اما کشورهایی مانند چین، ایران و امارات گفته‌اند برای زیر ۱۸ ساله‌ها هم واکسن سینوفارم می‌زنند.

«سازمان بهداشت جهانی» چه می‌گوید؟

واکسیناسیون همگانی در مقابل کرونا، در عمده کشورهای جهان تاکنون با اولویت بزرگسالان بوده و تنها برخی کشورهای جهان، آن هم به‌تازگی، واکسیناسیون کودکان را شروع کرده‌اند. بر اساس داده‌هایی که به صورت رسمی در سایت «سازمان بهداشت جهانی» (WHO) آمده، دلیل این موضوع این بوده که پژوهش‌های مرتبط با واکسیناسیون، عمدتاً روی بزرگسالان انجام شده و حالا که بازدهی واکسن‌های موجود بر سلامت عمومیِ بزرگسالان مشخص شده، پژوهش‌ها برای بررسی اثربخشی واکسن‌ها روی کودکان هم آغاز شده‌اند.

«گروه مشاوره‌ای متخصصان» سازمان بهداشت جهانی، (موسوم به SAGE) هم اعلام کرده که واکسن «فایزر-بی ون تک»، برای تمام افراد بالاتر از ۱۲ سال اثربخش است، بدین معنی که حالا کودکان بین ۱۲ تا ۱۸ سال هم می‌توانند این واکسن را با خیال راحت تزریق کنند.

بر این اساس و به گفته «سازمان بهداشت جهانی»، کودکانی که بین ۱۲ تا ۱۵ سال سن دارد و به دلایل مختلف در ریسک بالاتری در مقابل بیماری کرونا قرار دارند، می‌توانند همزمان با دیگر گروه‌هایی که در اولویت واکسیناسیون قرار دارند، واکسن «فایزر-بیون‌تک» را دریافت کنند.

در واقع، «سازمان بهداشت جهانی» این‌طور توصیه می‌کند که با واکسیناسیون گروه‌های حساس در تمام جهان، ایمنی همگانی ایجاد شود، چرا که کودکان به طور کلی کمتر در معرض ابتلای شدید به کرونا هستند و واکسیناسیون آنها هم صرفاً با هدف جلوگیری از انتقال بیماری توسط آنها است که مدنظر است.

کشورهای پیشتاز در واکسیناسیون کودکان

اما برخی کشورها (به ویژه در اروپا)، واکسیناسیون کودکان علیه ویروس کووید -۱۹ را همین حالا هم آغاز کرده‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد واکسیناسیون کودکان در کشورهایی مانند «فرانسه»، «ایتالیا»، «اسپانیا»، «هلند»، «آلمان»، «سوئد» و «بریتانیا» آغاز شده و با سرعت هم جلو رفته است.

داده‌های «یورونیوز» نشان می‌دهد در حالی که حدود ۷۷ درصد از تمام جمعیت بزرگسالان در اتحادیه اروپا دست‌کم یک دوز واکسن کرونا دریافت کرده‌اند، اکنون حدود ۸۰ درصد از کودکان ۱۲ تا ۱۸ سال در «اسپانیا» هم دست‌کم یک دوز واکسن کرونا دریافت کرده‌اند.

این نسبت در «فرانسه» به حدود ۶۸ درصد، در «ایتالیا» به ۶۲٫۴ درصد و در آلمان به ۳۶٫۷ درصد می‌رسد. در آمریکا هم مطابق برنامه‌ریزی‌ها، کودکان بین ۵ تا ۱۱ ساله قرار است در فصل پاییز در فهرست دریافت واکسن کرونا قرار بگیرند. این اما در حالی است که واکسیناسیون (چه برای بزرگسالان و چه برای کودکان)، در کشورهای فقیرتر به این زودی به پایان نخواهد رسید و احتمالاً گریبان کشورهای ثروتمند را هم خواهد گرفت.