آشنایی با مدیرعامل شیائومی، پرفروش‌ترین برند محصولات الکترونیکی در چین

اگر از قدیمی‌های اندروید و احتمالا از کاربران برند برتر آن روزها HTC بوده باشید، اسم سیستم‌عامل MIUI به گوشتان خورده است. یک سیستم‌عامل مبتنی بر اندروید که توسط گروهی از توسعه‌دهندگان چینی تولید شده بود و علاوه بر بهبود قابل‌ملاحظه تجربه کاربری، قابلیت‌های جالبی مثل امکان فیلمبرداری فوق‌آهسته را به گوشی‌های سازگار می‌داد. این استارتاپ کوچک که از سال ‌۲۰۱۰ فعالیت خود را در پکن با ۱۳ نفر و تنها به پشتوانه ۱۰۰ کاربر داوطلب شروع کرد، اکنون بسیار فراتر از یک توسعه‌دهنده پوسته برای اندروید شده است: برند نام‌آشنای شیائومی این روزها یک غول فناوری چندملیتی با گستره وسیعی از محصولات و صدها میلیون کاربر در سراسر جهان است.

شیائومی تنها یک تولید‌کننده دیگر محصولات الکترونیکی چینی نیست. این بهترین تلاش آنها برای تولید محصولاتی در حد غول‌هایی مثل اپل و سامسونگ است. ترکیبی از کیفیت بالا، توجه به نیازهای کاربران، فناوری‌های جدید، طراحی خلاقانه، محصولات متنوع و البته قیمت رقابتی جای پای محصولات این شرکت را در تمامی بازارهای جهان باز کرده است. آنچه در ادامه می‌خوانید، روایتی کوتاه از زندگی، کار و دستاوردهای لی‌ جون موسس شیائومی، کارآفرین و سرمایه‌گذار خطرپذیر چینی است؛ مردی که بی‌تردید نقشی کلیدی در تمامی مراحل رشد افسانه‌ای این استارتاپ و رسیدن آن به ارزش بیش از ۸۰ میلیارد دلار در کمتر از یک دهه داشته‌ و خود در این بین، میلیاردر شده است.

پرده اول

از کارمندی تا کارآفرینی لی جون موسس شیائومی

لی جون در سال ۱۹۶۹ در استان هوبی چین متولد شد. او پس از گذراندن تحصیلات مقدماتی، در سال‌۱۹۸۷ راهی دانشگاه ووهان شد تا در رشته علوم کامپیوتر تحصیل کند. لی یک دانشجوی عادی نبود، او یک فوق‌ستاره بود! او نه‌تنها در مدت ۲سال تحصیلات دوره چهارساله کارشناسی را تمام کرد، بلکه در سال دوم و آخر دانشگاه خود در کنار تحصیل، نخستین کسب‌و‌کار خود را هم راه انداخت که البته موفق نبود. او کمی بعد در سال‌۱۹ ۹۲ کارش را در شرکت King Soft، یکی از مطرح‌ترین تولیدکنندگان نرم‌افزار چینی در آن دهه، به عنوان مهندس نرم‌افزار شروع کرد.

تلاش، انگیزه و البته استعداد وافرش به او کمک کرد پله‌های ترقی را به‌سرعت طی کرده و تنها ۶ سال بعد به مقام مدیریت عاملی شرکت برسد. او در همین دوره، یعنی اواخر دهه۹۰ و در اوج حباب.com استارتاپ اینترنتی JOYO را راه‌اندازی کرد. یک فروشگاه کتاب الکترونیکی که ایده‌ای ناب در زمان خود به‌شمار می‌رفت و آنقدر موفق بود که آمازون در سال ‌۲۰۰۴ این کسب‌و‌کار جانبی لی را به ارزش ۷۵‌میلیون دلار خریداری کند. او در همین دوران King Soft را هم مدیریت می‌کرد و موفق شد شرکت را در سال‌۲۰۰۷ به مرحله عرضه عمومی اولیه در بازار سهام برساند. هرچند پس از دستیابی به این موفقیت و البته ثروتی چشمگیر، از موقعیت مدیرعاملی King Soft کناره‌گیری کرد تا به سلامتی‌اش بیشتر توجه کند.

بازگشت مجدد لی جون به دنیای فناوری در قالب سرمایه‌گذار خطرپذیر و موسس شیائومی

هرچند از قرار این بازنشستگی خیلی با روحیات لی‌ جون سازگار نبود. چرا‌که مجددا فعالیت خود را به‌عنوان یک سرمایه‌گذار خطرپذیر آغاز کرد. او در نقش جدیدش هم تجربیات موفقی، مثل سرمایه‌گذاری در UCWEB تولیدکننده مرورگر محبوب UC Browser داشت و نشان داد موفقیت‌های قبلی تصادفی نبوده‌اند. درواقع حتی قبل از شیائومی، لی جون در چین تبدیل به یکی از اسطوره‌های موفقیت اکوسیستم استارتاپی چین شده بود. این امر تاسیس یک استارتاپ با هدف تولید و عرضه سیستم عامل و سخت‌افزار گوشی‌های هوشمند را، آن‌هم در چهل‌سالگی و پس از رسیدن به ثروت، تبدیل به یک ماجراجویی جدی می‌کند، اما تمام ۷ هم‌بنیانگذار شیائومی، که همگی مثل لی جون موسس شیائومی از قدیمی‌ها و کاربلدهای صنعت فناوری‌ اطلاعات و توسعه نرم‌افزار بودند، بر اجرای ماموریت بزرگی که برای خود تعریف کرده بودند، توافق نظر داشتند.

لی جون و ۶ چینی خوش‌فکر

هدف نهایی آن‌ها ایجاد یک شرکت فناوری در سطح اپل و سامسونگ، با همان کیفیت و اعتبار اما با تکیه بر تامین‌کنندگان داخلی چینی بود. هرچند این گروه کوچک ۱۳ نفره برای بنا‌کردن یک غول چندملیتی فناوری، باید از گام‌های کوچک شروع می‌کردند که فلسفه نام انتخاب‌شده برای شرکت جدیدشان هم بود. قدم بعدی جذب سرمایه بود‌ که با توجه به سابقه درخشان لی و کسب‌و‌کارهای موفق قبلی‌اش چندان دشوار به نظر نمی‌رسید. در نتیجه شرکت‌های شناخته‌شده‌ای از جمله IDG Capital و Qualcomm در نخستین دور جذب سرمایه توسط شیائومی شرکت کردند و خیلی سریع کار شروع شد.

پرده دوم

تاسیس برند شیائومی و ورود به صنعت تولید گوشی هوشمند

وقتی شیائومی وارد صنعت تولید گوشی هوشمند شد، این نبرد مختومه انگاشته می‌شد. اپل و سامسونگ با گوشی‌های هوشمندشان بازی جدیدی شروع کرده بودند که حتی غول‌هایی مثل نوکیا را به حاشیه رانده بود. اما این تمام داستان نبود، چرا‌که چین سال‌ها بود گوگل را تحریم کرده و استفاده از خدمات آن برای کاربران چینی ممکن نبود و این کار را سخت‌تر از آنچه باید کرده بود.

درواقع به‌خاطر نبود دسترسی به سرویس‌های گوگل در چین و استفاده مردم از نسخه‌های بومی غیررسمی، تجربه کاربری گوشی‌های اندرویدی چینی در آن دوران فاجعه‌آمیز بود. کیفیت بسیار پایین و کاربردی‌نبودن این پوسته‌های ناقص بومی، که سازندگان نیازی به بهینه‌سازی آنها احساس نمی‌کردند و تنها به ساخت سخت‌افزار توجه داشتند، جای کار فراوانی داشت و همین ایده نخستین محصول را به آنها داد.

تجربه کاربر مهم‌ترین عامل برای لی جون موسس شیائومی

لی جون و همراهانش تصمیم گرفتند کار خود را با ۱۳‌ پرسنل روی توسعه یک سیستم‌عامل مبتنی بر اندروید، با قابلیت‌های مشابه نسخه اصلی و رابط کاربری روان و جذاب، شروع کردند. لی جون از تجربیات قبلی خود می‌دانست نرم‌افزاری که طبق نیازهای کاربران طراحی نشده و به دردشان نخورد، موفق نخواهد بود. بنابراین آنها قبل از عرضه عمومی می‌توانستند محصولشان را با کاربران واقعی آزمایش کرده و از آنها بازخورد بگیرند. البته از آنجا که این سیستم‌عامل باید جایگزین نسخه اصلی می‌شد، پیدا‌کردن کاربرانی که حاضر باشند از MIUI استفاده کرده و خطرات آن از جمله غیرقابل استفاده شدن گوشی خود را بپذیرند، کار راحتی نبود.

لی جون موسس شیائومی و تیمش پس از ۲ هفته انتشار آگهی در بولتن‌های BBS، توانستند ۱۰۰ داوطلب جسور و کنجکاو برای سیستم‌عامل جدیدشان پیدا کنند. سازندگان MIUI آنقدر تحت تاثیر این حمایت خالصانه قرار گرفته بودند که تصمیم گرفتند برای نمایش هرچه بیشتر احترامشان به مشتری نام تمامی این ۱۰۰ کاربر اول را در صفحه بوت سیستم‌عامل و به‌جای لوگو نمایش دهند! این حرکت زیبا که نخستین نمود همیشگی شرکت یعنی «به عشق طرفداران» بود، بازتاب بسیاری پیدا کرد و به محبوبیت بیشتر شیائومی بین کاربران دامن زد.

به عشق طرفداران، به سمت ستارگان

آنها در کمتر از یک سال به میلیون‌ها کاربر فعال رسیدند و تنها یک سال بعد نخستین گوشی خود را در تابستان ۲۰۱۱ روانه بازار داخلی کردند. شیائومی در سال اول موفق به فروش ۷‌میلیون دستگاه گوشی هوشمند بود که به‌خاطر رابط کاربری روان، کیفیت مناسب، قیمت رقابتی و عرضه گوشی در رده میان‌قیمت بود. اولین گوشی آنها تنها ۴۰‌درصد قیمت گوشی‌های رقبا را داشتند و این آغاز مسیر موفقیت افسانه‌‌ای شیائومی بود. کاربران آنها با سرعتی باورنکردنی شروع به افزایش کرده و تنها ظرف ۳سال شیائومی از برندی که به زحمت برای محصولش کاربر پیدا کرده بود، تبدیل به بزرگ‌ترین تولیدکننده بومی گوشی هوشمند در چین شد.

دلایل موفقیت برند شیائومی

یکی دیگر از دلایل موفقیت شیائومی در گسترش سهم خود از بازار، هدف‌ گرفتن بخش میان‌قیمت بازار گوشی‌های هوشمند بود که آن روزها تقریبا به حال خود رها شده بود. نکته بعدی، اجتناب از هزینه‌های بی‌حد و حساب برای بازاریابی و تلاش بر ایجاد جامعه‌ای وفادار و متعهد از کاربران و آشناکردن آنها با فلسفه طراحی شرکت از طریق پوسته اندروید آن یعنی MIUI بود.

به‌علاوه آن‌ها تنها از روش فروش آنلاین استفاده کردند و این باعث کاهش چشمگیر هزینه‌ها شد. این امر نه‌تنها باعث خلق جامعه‌ای وفادار و رو به گسترش از مشتریان همیشگی برای این برند شد. بلکه به آن‌ها کمک کرد هرچه بیشتر هزینه‌های تولید سخت‌افزار و عرضه آن به مشتریان را کاهش داده و قیمت‌های رقابتی‌تری پیدا کنند. در نهایت آن‌ها تنها در مدت ۴ سال به جایی رسیده بودند که بخواهند به گسترش کسب‌و‌کار خود به بازارهای بین‌المللی فکر کنند و اولین انتخاب آنها هند بود.

پرده سوم

ورود لی جون موسس شیائومی به بازارهای بین‌المللی

هند نخستین بازار خارجی شیائومی بود که در آن خوش هم درخشید. این شرکت با استفاده از همان فرمول موفق قیمت رقابتی و عرضه آنلاین موفق به فروش ۱۰۰ هزار دستگاه تنها در ۴.۲ ثانیه نخست حضورش در بازار هند شد و از تمام انتظارات فراتر رفت. لی جون که از قرار روی ریل افتاده بود، اعلام کرد که در سال ۲۰۱۵ شیائومی ۱۰۰ میلیون گوشی هوشمند خواهد فروخت و به‌نظر می‌رسید دلیلی برای عدم تحقق این وعده وجود نداشته باشد. اما موفقیت، همیشه باعث پیداشدن سروکله رقبا خواهد شد.

به خصوص که «اپل چینی» تنها در بازار داخلی چین و هند فعالیت می‌کرد و این موضوع که در آن تولید‌کنندگانی مثل OPPO، vivo و Huawei با ورود به بازار و کپی استراتژی موفق شیائومی، به مرور سهم خود را از بازار پررونق فروش گوشی‌های هوشمند به میلیون‌ها کاربر مشتاق چینی پیدا کرده بودند.تمام اینها باعث شد در پایان سال ۲۰۱۵ و برخلاف پیش‌بینی لی جون، برای نخستین‌بار شیائومی با افت فروش مواجه شده و جایگاه نخست پرفروش‌ترین برند گوشی هوشمند در چین را به OPPO واگذار کند.

رقابت سالم، برند شیائومی را به یکی از نوآورترین تولیدکنندگان محصولات الکترونیکی در چین تبدیل کرد

این یک زنگ خطر جدی و نقطه عطفی برای لی جون و شرکتش بود. چراکه آنها را وادار کرد نگاهی دوباره به ایده اصلی کسب‌و‌کار خود انداخته و راهی برای عبور از این بحران پیدا کنند. راه‌حل آنها ساده و مبتنی بر اصل همیشگی احترام و دوستی با مشتری بود. تولید محصولات نوآورانه، باکیفیت و متناسب با نیازهای کاربران. نتیجه این رویکرد حدود ۹۰۰ اختراع و نوآوری ثبت‌شده در این سال‌ها‌ست که این شیائومی را تبدیل به یکی از نوآورترین تولیدکنندگان محصولات الکترونیکی در چین و جهان ‌کرده و اتلاق عنوان «اپل چینی» به آن را کمی غیرمنصفانه می‌کند. آنها از این نوآوری‌ها برای تولید محصولات متنوع و کاربردی استفاده کرده و در کنار آن شروع به نگاه به بازارهای جهانی فراتر از هند کردند.

اژدها وارد می‌شود

شیائومی در تمام این سال‌ها حضور پررنگی در بازار بزرگ هند داشته است، اما به‌سرعت جا پای خود را در سایر مناطق جهان از جمله کشورهای غرب آسیا و اروپا هم باز کرد. تا جایی که امروزه بیش از ۵۰ درصد از درآمد شیائومی از فروش خارجی آن تامین  و این شرکت تبدیل به یک غول چندملیتی واقعی شده است. در نهایت باید رویکرد یکپارچه‌سازی تمامی محصولات الکترونیکی مصرفی از جاروبرقی، اسکوتر و سشوار گرفته تا دست‌بندهای سلامتی، هدفون‌های بی‌سیم، تلویزیون‌ و لامپ‌های هوشمند بر بستر اینترنت اشیاء را به عنوان برگ برنده نهایی شیائومی یاد کنیم.

نگاهی به درآمد چشمگیر شیائومی

نتیجه این تلاش‌ها ۴ برابر‌شدن درآمد آن در فاصله سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۹ و حفظ این روند در ۲سال دوران پاندمی بوده است. همچنین این استارتاپ پس از ۸ سال، موفق شد در سال ‌۲۰۱۸ و همزمان با عرضه عمومی سهامش در بازار اوراق بهادار هنگ‌کنگ، به سوددهی برسد که این روند رشد در طول این ۲سال اخیر حتی افزایش بیشتری داشته و امروزه شیائومی با ۸۰ میلیارد دلار ارزشگذاری در بازار سرمایه، یکی از موفق‌ترین استارتاپ‌های تاریخ، جوان‌ترین عضو گروه شرکت‌های Fortune 500 و یکی از شناخته‌شده‌ترین برندهای محصولات الکترونیکی در سراسر جهان به‌شمار می‌رود.

اثرپذیری شرکت شیائومی از مدل کسب و کار برند اپل

اگر یادتان باشد، هدف اولیه شیائومی، رقابت با امثال اپل و سامسونگ بود. پس خیلی عجیب نیست که اپل تاثیرگذارترین شرکت بر شیائومی، چه از نظر مدل کسب‌و‌کار و چه از نظر فلسفه طراحی و توسعه محصول بوده است. اما برخلاف بسیاری از شرکت‌های دیگر، این تاثیرپذیری در شیائومی تنها به ظاهر محصولات و امکانات سخت‌افزاری محدود نمی‌شود. شیائومی مثل اپل از یک مدل کسب‌و‌کار «ادغام‌شده عمودی»‌ پیروی می‌کند که کنترل کامل تمامی ابعاد اکوسیستم، از تولید سخت‌افزاری تا محتوای عرضه شده در آنها را به این شرکت می‌دهد. به همین دلیل هم شیائومی برخلاف سایر سازندگان گوشی‌های هوشمند اندرویدی تولیدات خود را به‌جای ۶ ماه تا ۱۸ ماه در بازار نگه می‌دارد و سعی می‌کند تا حد ممکن قیمت فروش را به قیمت تولید نزدیک کند.

چرا‌که هدف اصلی کسب درآمد در قالب فروش خدمات، محتوا و محصولات جانبی است. فروش نرم‌افزارهای جانبی پس از معرفی کاربر به اکوسیستم سخت‌افزاری به‌عنوان بخشی بنیادین از مدل کسب‌و‌کار شیائومی، تنها یک شعار نیست. تقریبا ۴۰ درصد از درآمد خالص شرکت را به خود اختصاص داده است. این امر به خوبی موفقیت ایده‌های لی‌ جون و سایر مدیران شیائومی در طراحی مدل کسب‌و‌کارشان را نشان می‌دهد. که نه‌تنها در جذب که در نگهداری مشتری هم موفق عمل کرده‌اند.

همچنین سرمایه‌گذاری روی تجهیزات هوشمند و IOT هم نه‌تنها به احیای جایگاه شرکت کمک کرده. بلکه آینده مطمئنی برای بازار محصولات جانبی و خدمات مبتنی بر این اکوسیستم ایجاد کرده که می‌تواند تا آینده دور حضور شیائومی در بین برترین تولیدکنندگان تجهیزات الکترونیکی هوشمند را تضمین کند. سهم لی جون در این بین، پس از ۳ دهه تلاش پیوسته، به‌کارگیری بهترین رویکردها و سرمایه‌گذاری‌های هوشمندانه در کسب‌و‌کارهای با پتانسیل رشد قابل‌توجه، کسب جایگاهی دست‌نیافتنی در بین کارآفرینان و سرمایه‌گذاران خطرپذیر چینی و البته یک ثروت ناقابل ۲۵ میلیارد دلاری بوده است.