ادای دین به استاد خالقی مطلق

جواد رنجبر درخشیلر

دانش آموخته علم سیاست و شاهنامه پژوه

تک تک آدم هایی که در هزار و صد سال گذشته شاهنامه خوانده، نوشته، پژوهیده و ترویج کرده اند ارجمند و دوست داشتنی و بزرگ اند. شاهنامه اغلب نانی بر سفره نمی آورده، که نان از سفره می برده. سفره خالی حضرت استاد فردوسی هشداری بوده برای همه کسانی که در این راه گام برمی دارند. قرار نبوده شاهنامه ناندانی باشد. با عشق بر آستان آن باید سر گذاشت و او می راند تا خلوص نیت شاهنامه دوست را بیازماید. 

شاهنامه دوستی ما فخری بر شاهنامه نیست. فخر بر ماست که شاهنامه را به زبان اصلی آن می خوانیم و از چشمه حکمت آن سیراب می شویم. پس صف شاهنامه خوانان تاریخ صفی دراز است و همه مفتخر به شاهنامه دانی. در این میان برخی کسان قله های بلندی هستند. یکی از قله های شاهنامه شناسی معاصر ما استاد دکتر جلال خالقی مطلق. اگر بگوییم شاهنامه را ایشان با بهره گیری از روش علمی دقیق خود زنده گرداندند و به شاهنامه نوشته حضرت فردوسی نزدیک تر بیراه نگفته ایم. 

در صف شاهنامه زنان و مردانی بوده اند و هستند که گاه فقط عشق داشته اند و علم نه. شرح ها و توصیف ها و تصحیح کرده اند بی آنکه به ژرفای شاهنامه شناسی دست یافته باشند. بیراه رفته اند. استاد خالقی مطلق همیشه در راه درست گام برداشته اند که، خود راهی را کوبیده و هموار کرده اند. این راه نه تنها به شاهنامه شناسی درست تر می رسد بلکه کمک بزرگی است به سایر حوزه های پژوهش در ادبیات فارسی که به ندرت روش شناسی علمی را تجربه کرده است. همچنین روش استاد می تواند در علوم انسانی سخت بیراه ما هم کمکی باشد. شاید ما را از نظریات چپ و جامعه شناسی بازی های مارکسیستی رها کند. 

این به معنای فقدان اشتباه در نظریات و تصحیح استاد خالقی نیست. اما این اشتباهات هم در پرتو روش علمیی که استاد به کار برده اند به باز شدن راه های ن در شاهنامه پژوهی انجامیده است. ادعای بزرگی نیست که اگر شاهنامه شناسی را امروز پیشروترین علم در ایران بدانیم بدون کم ترین آمیختگی با علوم انسانی مارکسیستی و ایران شناسی از نوع غلط انداز آن. بنابراین زادروز استاد خالقی مطلق روز مبارکی است برای همه ما و کوشندگان علوم انسانی و فرهنگ و ادب ایرانشهری. خجسته باد.