افغانستان در وضعیت بغرنجی به سر می برد، کارشناسان پیش تر نسبت به خروج غیرمسئولانه آمریکا از این کشور هشدار داده اند. در همین راستا پنتاگون در آخرین گزارش خود عنوان کرده که بیش از 50 درصد خروج نظامیان آمریکا از افغانستان تکمیل شده است. همزمان با این تحولات پیشروی های گروه طالبان نیز برای تصرف مناطق و شهرها بیشتر شده است و به گفته سخنگوی دفتر سیاسی این گروه، طالبان بیش از ۸۰ درصد از افغانستان و 163منطقه را را تحت کنترل خود دارد.
تحولات به گونه ای مشکوک در افغانستان پیش می رود از یک سو خبرهایی از پیشروی های دولت افغانستان و از سوی دیگر تصرف مناطق از سوی طالبان به گوش می رسد. در سایه عدم انتشار جزئیات از این حوادث آن چه که نگران کننده تر به نظر می رسد سقوط مناطق و کنترل آن توسط طالبان است.
اشرف غنی رئیس جمهوری افغانستان که برای دیدار با جو بایدن رئیس جمهوری آمریکا به این کشور سفر کرده است طی دیداری با او در کاخ سفید تصمیم آمریکا برای خروج از خاک افغانستان را قابل احترام دانست و با بیان اینکه این تصمیم حاکمیتی بوده تاکید کرد که افغانستانی‌ها باید با پیامدهای این موضوع به تعامل بپردازند. غنی همچنین از طالبان خواست تا درگیری‌ها را متوقف کرده و وارد روند سیاسی شوند.
جو بایدن رییس جمهوری آمریکا نیز هنگام دیدار با اشرف غنی رئیس جمهوری افغانستان با تاکید بر اینکه مردم افغانستان در مورد سرنوشت کشورشان تصمیم می گیرند، گفت که همکاری بین واشنگتن و کابل پایان پیدا نمی کند.بایدن با بیان اینکه مردم افغانستان نیازمند تعیین سرنوشت کشور خود هستند، گفت: درست است نیروهای ما از افغانستان خارج می‌خواهند شد، اما حمایت ما چه در عرصه نظامی، سیاسی یا اقتصادی به پایان نمی‌رسد.
این دیدار در حالی انجام شد که قرار است روند خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان طبق وعده جو بایدن تا ماه سپتامبر تکمیل شود. ماموریتی که روسای جمهوری قبلی علیرغم تلاش ها در آن موفق نبودند و به نظر می رسد در دوره بایدن این روند تحقق یابد. با این حال خبرگزاری آسوشیتدپرس به نقل از مقامات آمریکایی نوشت: بعد از انکه نیروهای اصلی آمریکا در ماه جولای (تیرماه) افغانستان را ترک خواهند کرد شماری برای تامین امنیت دیپلمات ها در این کشور خواهند ماند.
در همین حال پایگاه وال‌استریت ژورنال در گزارشی نوشت: برخی از مقامات غربی بر این باور هستند که دولت افغانستان ممکن است تنها 6 ماه پس از خروج نیروهای خارجی سقوط کند.
شبکه خبری ان بی سی به نقل از بیل روجیو عضو ارشد بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها و سردبیر مجله جنگ طولانی لانگ وار ژورنال نوشت که طالبان اکنون 142 منطقه را در اختیار دارد و برای کنترل حدود 170 منطقه دیگر می جنگد. وی که تحرکات طالبان و میزان تصرف مناطق از سوی آنها را زیر دارد می گوید طالبان با عملیات خود در شمال کشور فشار قابل توجهی به دولت افغانستان وارد می کنند.
طی روزهای اخیر نبرد بین نیروهای دولتی و طالبان در حومه مراکز سه ولایت بلخ، فاریاب و قندوز جریان داشته است. بیل روجو می گوید نیروهای طالبان در شمال افغانستان دردسرهای زیادی را برای نیروهای امنیتی افغان ایجاد کرده است به خصوص استان های شمالی نزدیک به کابل. وی همچنین گفت: طالبان تعداد مناطق تحت کنترل خود را تقریباً دو برابر کرده، مناطق مهم و پایگاه های نظامی را تصرف کرده و بخش هایی از نیروهای امنیتی و دولت افغانستان را از نظر روحی تضعیف کرده است. در شمال کشور ، طالبان از ابتدای ماه مه بیش از 40 منطقه را تحت کنترل خود گرفته، از جمله یک منطقه مهم در استان قندوز که به آنها اجازه می دهد مرکز استان را محاصره کنند.
همچنین گفته می شود برخی از واحدهای دولتی افغانستان سلاح و وسایل نقلیه خود را بدون درگیری عمده رها کرده اند، زیرا گفته می شود مقامات محلی با طالبان در مورد توافق نامه های تسلیم مذاکره کردند.
نقشه زیر جدیدترین نواحی تحت کنترل دولت افغانستان و گروه طالبان را نشان می دهد. نواحی خاکستری رنگ تحت کنترل دولت، رنگ آبی نواحی مناقشه و درگیری و رنگ صورتی نواحی تحت کنترل طالبان را نشان می دهد.
ان بی سی در ادامه نوشت: در جنگی که غالباً آهسته بوده در هفته های اخیر وضعیت میدانی به طور روزمره - گاه به صورت ساعتی - تغییر کرده است.
چه سرنوشتی در انتظار افغانستان است؟
با شکست مذاکرات دوحه وضعیت امنیتی افغانستان و برقراری صلح بیش از هر زمان دیگری زیر سوال رفته است. گروه طالبان از سال 2019 مذاکرات بین الافغانی با آمریکا را در پیش گرفت و در ۲۹ فوریه ۲۰۲۰ توافقی به امضای طرفین رسید. اما همزمان عملیات علیه گروه های امنیتی و نیروهای خارجی را نیز ادامه داد. طالبان در کنار مذاکرات با آمریکا اقدام به برگزاری مذاکرات دوجانبه با کشورهای منطقه از جمله روسیه، ایران و چین کرد و در دو نشست بین الافغانی در مسکو نیز شرکت کرد تا از این طریق مشروعیت و جایگاه سیاسی خود را در مقابل آمریکا افزایش دهد. به نظر می رسد تلاش های این گروه یک پیام داشته باشد، آن هم اینکه آینده افغانستان بدون حضور طالبان چیزی جز جنگ و ناامنی در برنخواهد داشت. در صورت عدم بهبود اوضاع ناظران و کارشناسان معتقدند با ادامه ناآرامی ها در افغانستان پای دیگر کشورها می تواند به این کشور باز شود و سطح جدیدی از رقابت ها بین قدرت ها تشکیل دهد. آمریکا که پس از دو دهه ناکامی کابل را ترک می کند نه تنها مشکلی از افغانستان حل نکرده بلکه این کشور را در تنگناهای شدید اقتصادی و اجتماعی قرار داده است و حالا با خروج غیرمسئولانه می تواند فرصت جدیدی را برای احیای گروه های تروریستی در جهت ناآرامی و کشتار در منطقه فراهم آورد. حمایت های ایران از تأمین امنیت منطقه به دست کشورهای آن و پرهیز از واگذاری این مساله مهم به کشورهای منطقه ای در این شرایط می تواند زمینه های همگرایی بین کشورها را برای مقابله با خطرات احتمالی به وجود آورد. باید دید کشورهای منطقه در هفته ها و ماه های آینده برای دوری از تهدید چه سیاستی را در پیش خواهند گرفت و چگونه در تعیین سرنوشت تحولات منطقه ای نقش آفرینی خواهند کرد.
دیدگاه تان را بنویسید