55 آنلاین-امروزه در ایران قیمت طلا و سکه طلا به طور لحظه ای متاثیر از قیمت جهانی هستند و از طرفی، نرخ دلار در داخل کشور، عامل اثرگذار دیگر در تعیین قیمت این فلزات گران بها و گران قیمت است.
آنچه که مشخص است این است که قیمت جهانی هر اونس طلا (31 گرم با عیار 24) از 22 دلار در سال 1973 به بیش از 2 هزار دلار در سال 2020 میلادی یا سال 1399 رسید و فعلاً حدود 300 دلار در ماه های اخیر، کاهش پیدا کرده است. در سوی دیگر، نرخ دلار از محدوده 3 هزار تومان در سال 1392 به بالای 30 هزار تومان در مهر 1399 رفت و هم اکنون در محدوده کمتر از 25 هزار تومان قرار دارد.
در گفت و گوی «55 آنلاین» با محمد کشتی آرای، تحولات و نوسانات شدید طلا و سکه در سال 1399 ، چشم انداز احتمالی آتی آن و عوامل موثر بر نوسانات قیمتی بازار طلا و سکه ایران، بررسی شده است.
کشتی آرای، رئیس کمیسیون تخصصی طلا و جواهر اتاق اصناف ایران و نایب رئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران است.
*****
*بازار طلا و سکه در سال 1399 مثل بقیه بازارها از جمله بازار خودرو و بازار مسکن، نوسانات زیادی را تجربه کرد. جنابعالی، چندین دهه است که در این بازار فعال دارید و تحولات این حوزه را رصد می کنید.
به اعتقاد شما، در سال 1399 وضعیت بازار طلا و سکه چگونه بود و اتفاقات این سالی که گذشت را چگونه ارزیابی می کنید؟
-در سال 1399 چند اتفاق مهم پیش آمد. ما باید تحولات قیمت طلا، سکه و ارز را بر این اساس بررسی کنیم. اول این که در حوزه بین المللی، شیوع ویروس کرونا، تمام دنیا را تحت تاثیر قرار داد. تحت تاثیر قرار گرفتن دنیا یعنی تحت تاثیر قرار گرفتن اقتصاد دنیا.
بر این مبنا، تولیدات بسیاری از کشورها، به شدت کاهش پیدا کرد، شاخص های اقتصادی آنها منفی شد و همچنین نرخ بیکاری این کشورها افزایش پیدا کرد. به طور طبیعی این وضع، هزینه هایی را برای این کشورها به وجود آورد و باعث شد پول ملی این کشورها کاهش پیدا کند. برابری ارزها و کاهش پول ملی خیلی از کشورها، باعث می شود ارزش طلا بالا برود و همین اتفاق نیز رخ داد.
در حالی که در فروردین سال 1399 چند ماه از شیوع ویروس کرونا در جهان گذشته بود، قیمت هر اونس طلا در محدوده 1500 دلار بود. این قیمت در ماه های تیر، مرداد و شهریور 1399، به اوج رسید و به بالای 2 هزار دلار رسید.
این وضع نشان می داد که اقتصاد جهان، به نوعی با رشد منفی خودش، باعث شد ارزش دلار کاهش پیدا کند و ارزش بسیاری از ارزهای عمده مثل پوند، یورو و یوآن کاهش پیدا کنند. در چنین وضعیتی، قیمت طلا و قیمت جهانی اونس طلا، با افزایش همراه خواهد شد که همین اتفاق هم افتاد.
اتفاق بعدی، بحث انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بود که از اکتبر سال 2020 میلادی یعنی از مهر ماه سال 1399، بسیاری از تصمیمات سیاسی و اتفاقات، تحت تاثیر این انتخابات قرار گرفت. همین موضوع نیز باعث شد قیمت جهانی طلا، همچنان در سطح بالایی قرار بگیرد.
برخوردهای سیاسی و بگو مگوهای سیاسی، در این حوزه همچنان قیمت طلا را بالا نگهداشته بود. وقتی قیمت طلا بالا باشد، ارزش پول ملی و شاخص های اقتصادی، کاهش خواهند داشت.
با این دو اتفاق مهم، بسیاری از اقتصادهای دنیا کوچک شدند و بسیاری از اقتصادها، رشد منفی پیدا کردند. بعد از برگزاری انتخابات آمریکا، مشخص شدن برنده این انتخابات و انتخاب نشدن ترامپ، دنیا به یک آرامش نسبی رسید. همین موضوع باعث شد یک مقدار افزایش قیمت جهانی اونس تیدبل به کاهش شود و یک مقدار از التهابات آن کم شود.
اتفاق سومی که پیش آمد بحث واکسیناسیون جهانی بود. در مورد واکسیناسیون جهانی می توان گفت با خبرهای خوبی که درباره تایید واکسن کرونا رسید، خیلی از کشورهای دنیا به رشد اقتصادی و بهتر شدن اوضاع اقتصادی، امیدوار شدند.
همین امیدواری، باعث شد حدود 300 دلار قیمت جهانی طلا کاهش پیدا کند و از 2000 به محدوده 1700 دلار رسیده است. این سه اتفاق مهم باعث شده بود که این نوسانات در قیمت طلا ایجاد شود.
*وقتی تحولات قیمت طلا در چهار دهه گذشته را بررسی می کنیم می بینیم قیمت هر اونس طلا در سال 1980 به 850 دلار رسیده بود. در حالی که قیمت اونس در سال 1973 در حد 22 دلار بوده است. بعد از سال 1980 قیمت طلا کاهش پیدا کرده و در سال 2011 میلادی (1390 شمسی) به بیش از 1900 دلار رسید.
در ادامه قیمت طلا کاهش پیدا کرد تا این که در سال 2020 یا سال 1399 دوباره قیمت طلا جهش کرد و به بالاتر از 2050 دلار رسید. در حال حاضر قیمت اونس حدود 300 دلار نسبت به اوج قیمت که در مرداد امسال بود، کاهش پیدا کرده است
آیا از این تحولات می شود استنباط کرد که اوج گرفتن قیمت طلا در این دوره تمام شده و در ادامه کاهش اتفاق می افتد تا دفعه بعد که افزایش رخ بدهد؟
-در سال 1979 میلادی، قیمت جهانی اونس طلا در محدوده 270 دلار بود. وقتی که در سال 1980 افغانستان به وسیله شوروی اشغال شد، دنیا در آستانه جنگ جهانی سوم قرار گرفت و یک باره قیمت جهانی اونس به 850 دلار رسید.
این عامل، علت افزایش طلا تا سطح 850 دلار بود ولی بعداً با کاهش این تنش و این که به تدریج اِشغالگران از افغانستان خارج شدند، این جریان اقتصادی برعکس شد. مجدداً قیمت اونس در سال های 1981 و 1982 تا سال 1990 کاهش پیدا کرد و به محدوده 270 دلار برگشت.
در سال های 2005 و 2006 مبادی، قیمت اونس در محدوده های 270 دلار و 280 دلار بود. اتفاقی که در این دوره افتاد، این بود که بحران مسکن در آمریکا شروع شد. وقتی این بحران در آمریکا شروع شد، بلافاصله تبعات این بحران، دنیا را فرا گرفت. مجدداً قیمت اونس افزایش پیدا کرد و از سال 2006 میلادی، ذخایر ارزی بسیاری از کشورها به طلا تبدیل شد و اوج این کار در سال 2008 بود.
این وضع باعث شد تقاضای زیادی در بازار برای خرید طلا اتفاق بیفتد. همین روند افزایشی ادامه پیدا کرد و در اکتبر 2011 اوج قیمت طلا بود. بعد هم اشباع شدن بازار اتفاق افتاد و بهتر شدن اوضاع اقتصادی به خاطر رفع بحران آمریکا رخ داد و مخصوصاً شاخص نرخ بیکاری بهبود پیدا کرد.
بر این اساس، مجدداً قیمت طلا سیر نزولی پیدا کرد و چند سال پیش، حتی تا محدوده 1200 دلار کاهش پیدا کرد. برای چند سال قیمت طلا در محدوده 1100 دلار تا 1400 دلار بود و با شیوع ویروس کرونا، قیمت اونس که در محدوده 1400 دلار و 1500 دلار بود، دچار نوسان قیمت شد.
این نوسانات به این دلایل رخ داد و همیشه قیمت جهانی طلا و اونس طلا، تحت تاثیر این اتفاقات عجیب و غریب دنیا قرار می گیرد یعنی اشغال افغانستان، بحران مسکن و امسال هم بحران کرونا، باعث افزایش قیمت جهانی طلا شدند.
هر بار اتفاق بزرگی رخ داده، قیمت طلا افزایش پیدا کرده است. این که اتفاق بعدی چه خواهد بود معلوم نیست. الان هم با توجه به بهتر شدن اوضاع اقتصادی دنیا، پیش بینی بر این است که قیمت جهانی طلا، به حدود 1500 دلار کاهش پیدا می کند.
*در سال 2011 قیمت هر اونس طلا به بالای 1900 دلار صعود کرد و بعداً قیمت آن تا نزدیک 1000 دلار کاهش پیدا کرد. به نظر شما این بار، دیگر قیمت طلا تا آن حد کاهش پیدا نمی کند؟
-این بار تا آن حد کاهش پیدا نمی کند. علت آن، این است که اگر با نرخ تورم جهانی حساب کنیم قیمت تمام شده اونس طلا، در محدوده 1200 دلار است یعنی الان محدوده 1200 دلار قیمت تمام شده تولید یک اونس طلا هست.
بنابراین اگر ما اوضاع اقتصادی را مناسب فرض کنیم با توجه به قیمت تمام شده اوننس طلا، قیمت کمتر از آن محدوده نخواهد رفت و به سمت بالا برگشت خواهد خورد.
*در حال حاضر قیمت هر اونس طلا 1437 دلار و هر اونس 24 عیاری 31 گرم است. با نرخ دلار 25 هزار تومانی، قیمت هر گرم طلا در دنیا یک میلیون و 400 هزار تومان می شود. در حالی که در بازار ایران قیمت هر گرم طلای 24 عیار چند هزار تومان کمتر از آن قیمت جهانی می شود.
آیا نسبتی بین قیمت طلای در داخل کشور و قیمت جهانی وجود ندارد یا این که شرایط خاصی وجود دارد که قیمت داخلی، ارزان تر است؟
-ما گاهی اوقات این پدیده دو قیمتی را داریم. و قیمت طلا در داخل کشور ارزان تر از خارج از کشور است. گاهی اوقات هم برعکس بوده و قیمت داخلی گران تر از قیمت جهانی است.
*این کمتر بودن قیمت طلا در ایران، در حدی نیست که طلا به خارج از کشور قاچاق شود؟
-در حال حاضر در آن حد نیست. این تعیین قیمت به نرخ ارز برمی گردد و ما چند نرخی را در ایران داریم.
*با نرخ دلار آزاد 25 هزار تومانی، قیمت فعلی طلای داخلی یک مقدار ارزان تر از قیمت جهانی است.
-گاهی اوقات عرضه و تقاضا هم تاثیر می گذارد. تا زمانی که از نظر اقتصادی، چه خروج و چه وارد کردن طلا صرفه نداشته باشد، طلا قاچاق نمی شود. اگر از نظر اقتصادی، یک کیلو طلا با آن هزینه ای که برای قاچاق کردن آن صرف می شود، صرفه داشته باشد به خارج از کشور قاچاق می شود و مثلا به جای آن دلار وارد می شود.
حالت برعکس آن نیز وجود دارد ولی در حال حاضر، ما چنین پدیده ای را نداریم یعنی نه پدیده ورود طلای قاچاق را داریم و نه پدیده خروج قاچاق را داریم. به دلیل این که قیمت ها منطقی بوده و قیمت ها در حد قابل قبول هستند.
اگر هم حباب قیمتی وجود داشته باشد چه حباب مثبت و چه حباب منفی، در حدی نیست که ورود یا خروج طلا به صرفه باشد.
*در روز 28 اسفند 1398 که آخرین روزی کاری در ایران بود، قیمت جهانی اونس طلا 1480 دلار بود و قیمت سکه امامی 6 میلیون تومان بود و همچنین نرخ دلار 15 هزار و 700 تومان بود.
در زمان اوج گرفتن قیمت اونس در مرداد 1399 که قیمت اونس به بالای 2050 دلار رسید و قیمت دلار 23 هزار تومان بود، سکه 11 میلیون تومان بود ولی افزایش شدید قیمت سکه در مهر 1399 اتفاق افتاد و به بالای 16 میلیون تومان رسید. البته در مهر ماه نرخ دلار به حدود 32 هزار تومان رسید.
چرا بالا رفتن قیمت جهانی طلا در مرداد امسال بر سکه به شدت تاثیر نگذاشت و تاثیر عمده را نهایتاً جهش نرخ دلار در مهر ماه گذاشت؟
-یک موضوع به اسم حباب در محاسبات نمی آید که ناشی از عدم تعادل عرضه و تقاضا هست. ما در یک مقطع زمانی در همان ماه های تیر، مرداد، شهریور و مهر 1399، چیزی به اسم حباب روی سکه داشتیم که رقم بالایی بود.
در حالی که در یک دوره زمانی، قیمت واقعی سکه 12 میلیون تومان بود، قیمت سکه در بازار 14 میلیون تومان بود. مابه التفاوت این دو قیمت، حباب است و حباب به این دلیل ایجاد می شود که تقاضای برای خرید وجود داشت و عرضه نبود.
عرضه سکه را باید بانک مرکزی انجام بدهد و به دلایلی که خودش می داند انجام نداد. بنابراین، آن عدد مجهول، حباب است. حباب سکه در این محدوده زمانی، تا رقم دو میلیون تومان و حتی دو میلیون و 200 هزار تومان افزایش پیدا کرد ولی بعداً با تعادلی که ایجاد شد، این حباب پایین آمد.
در همین اواخر سال 1399 سکه حدود 630 هزار تومان حباب دارد یعنی اگر قیمت سکه را بر اساس اونس جهانی و نرخ دلار 25 هزار تومان حساب کنید و همچنین 50 هزار تومان بابت اجرت ضرب سکه و زمینه های جانبی را در نظر بگیرید، می بینید حدود 630 هزار تومان، قیمت سکه بیش از قیمت واقعی بوده و این 630 هزار تومان حباب است.
*به طور مشخص در نوسانات قیمت اونس و نوسانات نرخ دلار در داخل ایران، آیا سکه طلا بیش تر متاثر از نوسان نرخ دلار در ایران است یا نه؟
-قیمت سکه و قیمت طلا در ایران، از دو عامل تاثیر می گیرد یعنی حاصل ضرب قیمت جهانی طلا در قیمت نرخ ارز آزاد. این دو عامل، تعیین کننده قیمت است. همیشه معادله طلا، همین طور است. قیمت طلا ممکن است یک مقدار جزئی کم و زیاد باشد که قابل چشم پوشی است.
اگر همین الان قیمت جهانی طلا را با نرخ دلار حدود 25 هزار تومان حساب کنید قیمت طلا همین است که الان در ایران وجود دارد. در حالی که این موضوع در مورد سکه، صادق نیست. گاهی اوقات، سکه به دلیل تقاضا و نبود عرضه، تفاوت پیدا می کند.
بنابراین قیمت طلا و قیمت سکه، همیشه متاثر از قیمت جهانی و قیمت ارز است ولی سکه متاثر از تقاضا هم هست یعنی 3 عامل قیمت جهانی، قیمت ارز و تقاضا بر قیمت سکه تاثیر دارد.
*در حاضر قیمت هر سکه طلا حدود 11 میلیون تومان است و جنابعالی گفتید در آینده قیمت اونس طلا تا 1500 دلار پایین می آید. شما، آینده را در ارتباط با قیمت سکه و طلا چگونه می بینید؟
-بستگی به این دارد که آینده دلار و قیمت دلار را چگونه ببینید.
*جنابعالی، فکر می کنید این احتمال وجود دارد که نرخ دلار به زیر 20 هزار تومان هم کاهش پیدا کند؟
-در ارتباط با آن سوال اعتقاد دارم که باید نرخ دلار مشخص باشد تا اظهار نظر کنیم.
*فکر می کنید بازار در حالت انتظار قرار دارد؟
-بله. ما متغیرهای زیادی را پیش رو داریم. الان اگر شما بگویید که در دو، سه ماه آینده قیمت طلا و قیمت سکه چه خواهد بود، من به شما می گویم نمی دانم. علت ندانستن این است که چند متغیر روشن داریم و برخی متغیرهای نامفهوم نیز داریم.
دو عامل مشخص، در این زمینه تاثیر عمده ای دارند. یکی از آنها مسائل برجام و مذاکرات هسته ای ایران است که تاثیر می گذارد. دومین عامل، انتخابات ریاست جمهوری ایران است که در پیش رو داریم. این دو عامل، عواملی هستند که می توانند روی قیمت ارز در داخل ایران تاثیر بگذارند.
بنابراین، چون این دو عامل، قابل پیش بینی نیستند نمی توان نظر قطعی داد. البته ما پیش بینی کردیم که قیمت جهانی اونس طلا به 1500 دلار کاهش پیدا می کند و این موضوع را با قاطعیت می گویم ولی در مورد بقیه نمی توانم با قاطعیت اظهار نظر کنم و می گویم نمی دانم.
*در نتیجه قیمت سکه هم قابل پیش بینی نیست و سناریوهای کاملاً متفاوت قابل تصور است؟
-بله؛ دقیقا همین طور است. در حال حاضر، نه قیمت طلای داخلی قابل پیش بینی است و نه قیمت سکه طلا.
دیدگاه تان را بنویسید