ارسال به دیگران پرینت

ممنوعیت سیگار کشیدن در اماکن عمومی؛ چرا و چگونه؟!

جریمه استعمال دخانیات در اماکن عمومی باید 500 هزار تومان باشد

ممنوعیت سیگار کشیدن در اماکن عمومی؛ چرا و چگونه؟!

گفت و گوی «55 آنلاین» با دبیرکل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات

 

55 آنلاین- در قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات که در سال 1385 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید، موضوع برنامه ریزی برای مبارزه با مصرف مواد دخانی و حفظ سلامت عمومی مطرح شده است. 

در ماده 13 این قانون، مصرف دخانیات در اماکن عمومی و وسایل نقلیه عمومی، جرم تلقی شده و مجازات نقدی نیز برای افراد خاطی در نظر گرفته شد و دولت موظف شد هر سه سال یک بار، میزان مجازات نقدی افراد خاطی را متناسب با نرخ تورم، تصویب و اعلام کند.

از طرفی در سال های اخیر اعلام شد که ایرانی ها در مجموع روزانه 30 میلیارد تومان به خاطر مصرف دخانیات هزینه می کنند.

در گفت و گوی «55 آنلاین» با دکتر محمدرضا مسجدی (دبیرکل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات و فوق تخصص ریه و دستگاه تنفسی)، روش مقابله با سیگار کشیدن افراد سیگاری در اماکن عمومی، به بحث گذاشته شده است. گفت و گوی ما با دبیرکل جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران را میخوانید.

*****

 

*در سال 1362 جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران تاسیس شده و شما سال های زیادی است که دبیرکل این جمعیت هستید. در دهه 1370 کمیته کشوری کنترل مصرف دخانیات تشکیل شد.

با توجه به این که صحبت های مختلفی در مورد آسیب های سیگار کشیدن مطرح است و تخصص پزشکی جنابعالی در حوزه ریه و دستگاه تنفسی است، در ابتدا می خواهیم بدانیم  آخرین یافته ها و نتایج علمی در مورد صدمات مصرف دخانیات چه هست و دخانیات چه آسیب ها و صدماتی به سلامت انسان ها وارد می کند؟

 

-تاکنون هیچ چیزی به اندازه تنباکو، سیگار و قلیان و هر کالایی که در آن توتون مصرف می شود، مورد بررسی و مطالعه قرار نگرفته است. نتایج این مطالعات هم نشان می دهد که مصرف این اقلام، بسیار زیان بخش است. 

در دود سیگار، بیش از 4 هزار ماده وجود دارد و در دود قلیان هم، بیش از 7 هزار و 500 ماده وجود دارد. در این مواد موجود در دود سیگار و قلیان، انواع و اقسام سموم وجود داشته و در آن بیش از 50 نوع آن سرطان زا وجود دارد. 

در خصوص بیماری های مختلف، اصلی ترین عاملی که با با سکته قلبی و سکته مغزی ارتباط دارد، استعمال دخانیات است. اصلی ترین عامل به وجود آورنده بیماری های مزمن تنفسی، استعمال دخانیات است. باز بزرگترین عامل در پیدایش سرطان ها، استعمال دخانیات است یعنی ما بیماری ای را در بدن انسان سراغ نداریم که به نحو مستقیم یا غیر مستقیم، متأثر از دخانیات نباشد.

مواد دخانی بر مغز، پوست، مو، ناخن، دستگاه گوارش، سیستم مغز و اعصاب، سیستم قلب و عروق، دستگاه ادراری و تناسلی و روی همه اعضای بدن انسان اثر منفی می گذارد. این اثر منفی گذاشتن هم، اثر تجمعی است. یعنی هر قدر مدت زمان مصرف دخانیات، بیش تر باشد و میزان مصرف دخانیات، بیش تر باشد این اثرات زیان بخش نیز، بیش تر و قوی تر است. 

حتی دود سیگار، برای جنینی که در شکم مادر قرار دارد، ضرر دارد. اگر آن مادر در جایی قرار بگیرد که یک عده سیگار یا قلیان می کشند، این مواد سمی وارد دستگاه تنفسی مادر می شود. 

این مواد از طریق دستگاه گردش خون، به جنینی که در شکم مادر هست، منتقل می شود و می تواند روی رشد جنین اثر منفی بگذارد و ممکن است باعث زایمان زودرس و حتی مرگ جنین شود. این در حالی است که آن مادر، فقط در معرض دود قلیان و سیگار قرار گرفته و خودش مصرف دخانیات نداشته است. 

 

*سیگار در جاهای مختلف مصرف می شود و نسبت به اقلام دیگر، یش تر در دسترس است. یک مقدار در مصرف سیگار سهولت و راحتی وجود دارد. در سال های اخیر درباره مضرات مصرف سیگار از یک جهت گفته می شد که نیکوتین خطرناک است.

از یک زاویه دیگر گفته می شد قطران یا قیر سیگار، خاصیت سرطان زایی دارد. در حال حاضر چه اطلاعات دقیقی درباره مواد خطرناک سیگار قابل ارائه است؟ 

 

-هر ماده ای مثل سیگار و قلیان که در دسترس و ارزان باشد، به راحتی مورد مصرف قرار می گیرد. توتون در سیگار یا قلیان یا پیپ به کار می رود اما یکی از مواد مهم توتون، نیکوتین است. 

نیکوتین از مورفین (ماده موجود در تریاک)، اعتیار آورتر است. ما فقط موادی مثل مورفین و هروئین را به عنوان مواد اعتیاد آور می دانیم، اما نیکوتین اثرات زیادی بر قسمت های مختلف مغز می گذارد و میزان وابستگی به نیکوتین، شدیدتر است. 

لذا اعتیاد افراد سیگاری و قلیانی به این مواد، به خاطر وابستگی به نیکوتین است. البته وضعیت هر فرد متفاوت بوده و زمینه ژنتیکی و وضعیت سوخت و ساز بدن افراد، متفاوت است.

 

*الان به طور قاطع ثابت شده است که کسانی که سیگار می کشند، بیش تر به سرطان ریه و سایر بیماری های تنفسی مبتلا می شوند؟

 

-به اندازه کافی، در این زمینه مطالعات انجام شده. ما الان می دانیم 80 درصد موارد سرطان ریه و بیماری های مزمن ریوی، در افرادی است که سیگار و قلیان می کشند. 

 

*ایران در سال 1384 به کنوانسیون سازمان بهداشت جهانی درباره کنترل دخانیات ملحق شد و در سال 1385 هم قانون کنترل و مبارزه با دخانیات در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید. بر اساس ماده 13 این قانون مصرف دخانیات در اماکن عمومی و وسایل نقلیه عمومی ممنوع اعلام شده.

در این قانون جریمهای در حد 5 هزار تومان تا 10 هزار تومان در این قانون تعیین  و مقرر شد دولت، هر سه سال یک بار جریمه نقدی مصرف سیگار در اماکن عمومی را با توجه به میزان تورم تعیین کند.  

وضعیت اجرای این قانون در اماکن عمومی و خصوصاً در جای پُر رفت و آمد را چگونه ارزیابی می کنید و واقعا این تصویب قانون تا چه موثر بوده است؟

 

-ما بهترین مثال کشورهایی هستیم که قانون و آئین نامه را خیلی خوب تصویب می کنیم و در زمان اجرا، جزو ضعیف ترین کشورهای دنیا هستیم. بر مبنای این قانون، دولت باید میزان جریمه را بر اساس نرخ تورم، تعدیل کند. از سال 1385 به بعد، این جریمه 5 هزار تومانی باید افزایش قابل توجهی پیدا می کرد و مثلا 500 هزار تومان می شد.

همچنین در این قانون آمده است که مالیات دخانیات، به غیر از در نظر گرفتن نرخ تورم باید هر سال 10 درصد افزایش پیدا کند. ما نرخ تورم سالیانه 30 درصد هم داشته ایم ولی مالیات دخانیات، اینقدر افزایش پیدا نکرد. 

ما در عملکرد، آدم های بسیار ضعیفی هستیم و نظارت ما هم خیلی ضعیف است. ما فقط خیلی خوب، قانون تصویب می کنیم. در زمان تصویب قانون، هر کاری انجام می دهیم ولی در نظارت بر اجرای قانون، جدی نیستیم. 

 

*در سال های گذشته هیأت دولت در قالب آئین نامه قانون مبارزه با استعمال دخانیات، تصویب کرد که مجازات مصرف دخانیات در اماکن عمومی 22 هزار تا 43 هزار تومان باشد. مقدار جریمه مصرف دخانیات تا این اندازه افزایش داده شد.

 

-این مقدار افزایش جریمه تصویب شد ولی آیا این جریمه اخذ شد یا نه. تا الان این 43 هزار تومان جریمه را از چه کسانی اخذ کرده اند. ما به راحتی، جریمه وسایل نقلیه را دریافت میکنیم. در حالی که وسیله نقلیه، اینقدر آسیب نمی رساند که دخانیات آسیب می زند.

 

*وسیله نقلیه پلاک دارد و مالک آن مشخص است. شناسایی مالک خودرو، قابل ردگیری است و بدون درگیر شدن با فرد خاطی می توان او را جریمه کرد.

 

-چطور در ترکیه، پاکستان و عربستان، این کار را می توانند انجام بدهند ولی در ایران این کار را انجام نمی دهند. آیا آنان یک بشر دیگر هستند و ما یک بشر دیگر هستیم؟ برای مثال، اگر فردی در فرودگاه استانبول ترکیه سیگار بکشد، تعداد زیادی پلیس، فوراً آن فرد را بازداشت کرده و معادل چند میلیون تومان ما، او را جریمه می کنند. در نتیجه در آن کشور، افراد سیگاری جرأت نمی کنند در اماکن عمومی سیگار بکشند.

 

*در اماکن عمومی ایران و به طور خاص وسایل حمل و نقل عمومی، وضعیت رعایت قانون مبارزه با دخانیات را چگونه می بینید و مردم تا چه حد به اجرای این قانون پایبند هستند؟

 

-من فکر نمی کنم مردم در جایی مثل مترو سیگار بکشند و خیلی بعید است. مترو، جزو اولین اماکنی است که استعمال دخانیات در آن ممنوع بوده. یکی از جاهایی که ما می توانیم در زمینه فرهنگ مردم کار کنیم، مترو است. چون هم قشر فقیر، هم قشر متوسط و هم قشر دارنده و ثروتمند، از مترو استفاده می کنند. 

در کشورهای دیگر، بسیاری از آموزش های فرهنگی را در مترو انجام می دهند. ما باید از این فضا به خوبی برای فرهنگ سازی استفاده کنیم. موقعی که آقای محسن هاشمی مدیر عامل شرکت مترو بود، جلسه ای برگزار کردیم و چند جایگاه در ایستگاه های مترو، در اختیار جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات قرار دادند و ما در آن ایستگاه ها کیوسک هایی گذاشتیم.

 

*وضعیت رعایت عدم مصرف دخانیات در مترو، نسبت به سایر اماکن عمومی چطور است؟

 

-من هر موقع مترو سوار شده ام حتی یک نفر ندیده ام که در مترو، سیگار بکشد. مترو، از این نظر، گزینه خیلی خوبی است و مردم رعایت می کنند. حتی در اتوبوس های شرکت واحد، مردم سیگار نمی کشند. در تاکسی ها، کم و زیاد سیگار می کشند. هر چند که به طور قانونی سیگار کشیدن در تاکسی، ممنوع است، اما در وسایل نقلیه عمومی مثل مترو و اتوبوس، سیگار نمی کشند.

استفاده از مترو در تهران و برخی شهرهای دیگر، رونق گرفته است. مترو ضمن این که یک وسیله نقلیه عمومی خیلی خوب است و یک امکان برای کنترل آلودگی هوای شهرهای مختلف است، جای مهمی است که ما بتوانیم از نظر فرهنگی برای مردم کار کنیم.

در همان صفحه نمایش قطار که اسم ایستگاه اعلام می شود، می توانیم نکات بهداشتی و سلامتی در مورد دخانیات و غذای سالم و هوای سالم درج کنیم. هم در ایستگاههای مترو و هم در داخل قطارها، می شود کارهای فرهنگی خوبی انجام داد. ما از مترو باید خیلی خوب برای آموزش مردم استفاده کنیم.

 

*در وضع کنونی، شهر تهران مهاجرپذیر است و رفت و آمد از شهرهای دیگر به تهران زیاد است. اگر فرضاً آموزش هایی در داخل محوطه ایستگاههای مترو ارائه شود آیا به نوعی این آموزش هدر نمی رود؟

 

-خیلی از آدم هایی که به تهران می آیند و از متروی تهران استفاده می کنند، بعد به شهرهای خودشان برمی گردند و آداب معاشرت را یاد می گیرند. مترو، یک پیام است برای کسانی که از شهرهای دیگر می آیند و از مترو استفاده کرده و بعد به شهر خودشان برمی گردند.

ما اگر در مترو، پیام های بهداشتی و آموزشی ارائه کنیم و برای مثال بروشورهای رایگان یا ارزان در اختیار مردم قرار بدهیم، این آموزش را به کل کشور منتقل می کنیم.

به مردمی هم که در اماکن هستند باید آموزش داد و مردم باید یاد بگیرند که حق خودشان را مطالبه کنند یعنی اگر فردی در اماکن عمومی سیگار کشید، مردم باید بدانند که آن فرد دارد به حقوق شان تجاوز می کند و دارد بیماری به وجود می آورد. اگر مردم یاد بگیرند که از حق خودشان دفاع کنند، آن وقت خیلی خوب آموزش می بینند که باید چه کار کنند.

 

*دولت برای افرادی که در اماکن عمومی سیگار بکشند جریمه در نظر گرفته است. این جریمه هر چند جریمه سنگینی نیست اما روی همین جریمه هم باید مانور داده شود تا افراد سیگاری در اماکن عمومی سیگار نکشند؟

 

-جریمه، یک راهکار است. شاید جریمه، راهکار اصلی ما نباشد. البته ما ضمن این که باید به افراد جامعه آموزش بدهیم، باید اعمال جریمه هم انجام بدهیم. این همان کاری است که در راهنمایی و رانندگی، انجام می دهند. برای مثال، اول اعلام شد که سرنشینان صندلی های جلوی خودرو، کمربند ایمنی ببندند ولی الان اگر فردی از کمربند ایمنی استفاده نکند، جریمه می شود. 

مدتی هم تبلیغ می شد که خودروها برای صندلیهای عقب خودرو، باید صندلی مخصوص کودک داشته باشند. ممکن است بعداً اعلام شود که اگر بچه در خودرو باشد و از صندلی مخصوص کودک استفاده نشود جریمه اِعمال می شود. بنابراین، ما اول باید آگاهی و آموزش بدهیم و بعد اعمال جریمه کنیم. ما متاسفانه در مورد دخانیات، خیلی ضعیف عمل کردیم.

 

*بروشورهایی که جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات در اماکن عمومی توزیع میکرد به چه علت ادامه پیدا نکرده است؟

 

-توزیع مستمر بروشور نیاز به همکاری دارد و نیاز دارد که از این کار حمایت شود. اگر این بحث مطرح شود که اتوبوس و مترو و در مجموع وسایل نقلیه، جایگاه خوبی برای آموزش مردم هم هست، ما می توانیم از این امکانات استفاده کنیم. 

در زمانی که آقای کرباسچی شهردار تهران بود، تعداد 50 اتوبوس شرکت واحد در اختیار جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات قرار داده بودند. ما دور تا دور این اتوبوسها را بنرهای مختلف می چسباندیم و وقتی اتوبوسها در شهر تردد می کردند، مردم پیام های مربوط به دخانیات و ممنوعیت ها را می دیدند.

ما الان هم حاضریم اگر تعداد 50 یا 100 اتوبوس در اختیار ما بگذارند دور تا دور این اتوبوسها را تبلیغات سلامتی، انجام بدهیم. ما می خواهیم برای مردم کار کنیم ولی برای تهیه بروشور، هزینه می کنیم. اما این که بروشور را توزیع کنیم، نباید از ما پول بگیرند. باید از توزیع بروشورهای مربوط به سلامت، حمایت شود. در همه جای دنیا، شهرداری فضای لازم را فراهم می کند تا آموزشها ارائه شود.

ما برای تهیه بروشور، هزینه متحمل می شویم. اما برای توزیع بروشور، در داخل ایستگاه های مترو نباید از ما پول بخواهند.

 

*جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات در چه سالهایی در ایستگاههای مترو بروشور توزیع میکرد؟

 

-ما این کارها را تا سال 1380 ادامه دادیم.  

 

*در سال 1380 از شما خواستند که پرداختهایی را بابت توزیع بروشور داشته باشید؟

 

-یک مقدار بحث پرداخت پول بود. یک مقدار هم محدودیت ایجاد شد و محیطی که در اختیار ما بود، دیگر در اختیار ما قرار ندادند. 

 

*شما به موضوع فرهنگ سازی برای مصرف نکردن سیگار در اماکن عمومی و وسایل حمل و نقل عمومی اشاره کردید. چگونه می توان فرهنگ سازی را نهادینه کرد و باعث شد مشکلات مربوط به استعمال دخانیات تکرار نشود؟

 

-استمرار هر حرکتی از نظر فرهنگی، بسیار مهم است. اگر هر کار فرهنگی، استمرار پیدا کند و پایدار باشد، اثرگذاری دارد. ما اگر درباره استفاده از کمربند خودروها، شعار می دادیم و بعد این کار را رها می کردیم، مطمئن باشید که الان اغلب مردم از کمربند ایمنی استفاده نمی کردند، اما استفاده از کمربند ایمنی دنبال شد و ادامه هم پیدا کرد.

در وضع کنونی، اگر فردی از کمربند ایمنی استفاده نکند جریمه می شود. این جریمه کردن باعث شده که اکثر مردم از کمربند ایمنی استفاده کنند. این تجربه خوبی است وگرنه در سال های قبل، از کمربندی ایمنی استفاده نمی شد.

 

*به هر حال اکثریت مردم ما، اهل مصرف کردن دخانیات نیستند.

 

-در کشور ما حداکثر 14 درصد مردم، دخانیات مصرف می کنند و 86 درصد مصرف نمی کنند.

 

*آمار مصرفکنندگان سیگار و قلیان در کشور به هم نزدیک است یا در استفاده از این اقلام تفاوت وجود دارد؟

 

-در مورد سیگار تقریباً 24 درصد آقایان و حدود 3 تا 4 درصد خانم ها، سیگار می کشند، اما در مورد قلیان، تعداد مصرف کنندگان بیشتر است و مخصوصاً درصد استفاده جوانان بیشتر است. 

کمتر از 3 درصد افراد بین 13 تا 18 سال کشور ما، سیگار می کشند. اما آمار داریم که تا 35 درصد افراد این سنین در بین پسرها و دخترها، تجربه مصرف قلیان دارند و این وضع، خیلی خطرناک است یعنی بیش از 10 برابر مصرف سیگار در افراد این سنین است.  در مورد قلیان، آمار خیلی دقیق و مشخصی نداریم و آمارها بر اساس مطالعات بخشی از جمله دانشآموزان و دانشجویان بوده است.

 

*اکثریت مردم جامعه سیگار نمی کشند و به این صورت غیر سیگاری هستند. اگر افراد سیگاری، سیگار مصرف کنند به افراد غیر سیگاری صدمه می زنند. به نظر شما، اکثریت جامعه را چگونه می شود آموزش داد و برای مقابله با مصرف دخانیات در اماکن عمومی بسیج کرد؟

 

-در ایران سالیانه نزدیک به 60 میلیارد نخ سیگار مصرف می شود. بر اساس فرمول بانک جهانی و سازمان بهداشت جهانی، هر یک میلیون سیگار باعث یک مرگ می شود. پس اگر در سال 60 میلیارد نخ در کشور ما مصرف می شود یعنی سالیانه نزدیک 60 هزار نفر به علت مصرف دخانیات، در ایران می میرند.

حداقل ده درصد این 60 هزار نفر، مربوط به افرادی می شود که خودشان سیگاری نیستند اما در معرض دود سیگار قرار می گیرند. این افراد هم، معمولاً یا خانمها هستند یا بچهها. یعنی یک خانمی که همسرش سیگار می کشد یا بچه ای که پدرش یا مادرش یا برادرش سیگار می کشد، به علت عوارض به دخانیات فوت می شود. 

بنابراین 60 هزار نفر به طور مستقیم به علت دخانیات فوت می شوند و 6 هزار نفر به علت این که در معرض دود قرار می گیرند، می میرند. در حد 20 درصد از این 6 هزار نفر فوتی هم، بچه ها هستند. یعنی سالیانه حدود 1200 تا 1500 کودک، به علت عفونت های حادّ تنفسی و به خاطر این که در معرض دود دخانیات قرار گرفته اند در کشور ما فوت می کنند.

ما باید این اطلاعات را به  فرد سیگاری جامعه منتقل کنیم که اگر در جایی سیگار می کشی، به افرادی که در آن جمع هستند آسیب می زنی. آن افرادی که در آن جمع هستند باید اعتراض کنند و به فرد سیگاری بگویند که داری به سلامتی ما آسیب می رسانی و نباید سیگار بکشی. بر این اساس مردم، باید مطالبه حق کنند.

 

*در منزل ممکن است به خاطر مسائل خانوادگی و تعارف و رودربایستی نتوانند به فرد سیگاری تذکر بدهند. در اماکن عمومی چگونه می توان از اراده اکثریت استفاده کرد که افراد سیگاری در چنین اماکانی سیگار مصرف نکنند؟

 

-برای مثال بیماری که به مطب من مراجعه می کند میگوید همسر من جلوی من سیگار نمی کشد و به حیاط رفته و سیگار می کشد یا می گوید پسرم اصلاً جلوی من سیگار نمی کشد و در کوچه و خیابان سیگار می کشد. چنین ملاحظاتی در جامعه، رعایت می شود و ما باید این فرهنگ را تقویت کنیم.

 

*در برخی موارد اتفاق افتاده که افرادی در اماکن عمومی سیگار کشیده اند. به طور مطلق چطور می شود در اماکن عمومی از اکثریت مردم که غیر سیگاری هستند استفاده کرد برای مقابله با افرادی که در اماکن عمومی سیگار می کشند؟

 

-ما باید در اماکن عمومی، پلاکاردها و پوسترهای مختلف نصب کنیم و فرد سیگاری بداند که سیگار کشیدن در اماکن عمومی، خلاف قانون است. در عین حال اگر یک فرد سیگاری در آنجا سیگار بکشد به او باید گفت مگر نمی بینی که پوستر نصب شده که سیگار کشیدن ممنوع است و نباید سیگار بکشی.

آن فرد سیگاری، در چنین حالتی مجبور می شود سیگار خود را خاموش کند. در محیط باید فضایی را به وجود بیاوریم که او احساس کند دارد تخلف می کند و کار خلاف انجام می دهد. 

در اماکن عمومی، باید پوستر و پلاکارد نصب کنیم و توضیح بدهیم که اینجا یک جای عمومی است و نباید سیگار مصرف شود. ما می توانیم این نوع برخورد با افراد سیگاری را در جامعه نهادینه کنیم و باعث شویم افراد سیگاری، در اماکن عمومی سیگار مصرف نکنند.

در اماکن عمومی و خصوصاً مترو، خیلی کارها می شود انجام داد. در مترو می شود یک کار فرهنگی عظیم را شروع کرد و مردم را آموزش داد. مترو، خیلی جای مهمی است. چرا که روزانه چند میلیون مسافر از مترو به عنوان وسیله حمل و نقل عمومی استفاده می کنند. 

 

 

 

 

 

با دوستان خود به اشتراک بگذارید:
کپی شد

پیشنهاد ویژه

    دیدگاه تان را بنویسید

     

    دیدگاه

    توسعه