هر چند که بسیاری از کارشناسان بر این باورند که اگر آمار مناطقی که کرونا در آنها شیوع بیشتری دارد، گفته شود، می‌تواند بسیار موثرتر از این کلی‌گویی‌ها باشد. البته این امر مختص ایران نیست و در کشورهای توسعه یافته‌ای همچون آمریکا، هلند و فرانسه نیز دیده می‌شود و فقرا و اقشار آسیب پذیر جامعه که در مناطق حاشیه‌نشین و سکونتگاه‌های غیر رسمی، اولین قربانیان کروناویروس هستند.
برآوردهای رسمی نشان می‌دهد، حدود 11 میلیون نفر در مناطق حاشیه‌نشین کشور و در 1200 محله زندگی می‌کنند. علاوه بر این، 30 درصد جمعیت شهری این کشور یعنی نزدیک به 19 میلیون از 56 میلیون جمعیت شهری در مناطق فرسوده، حا‌شیه‌ای و سکونتگاه‌های غیررسمی زندگی می‌کنند.
کرونا فقیر را از غنی تشخیص می‌دهد
در این رابطه به سراغ رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران رفتیم تا نظرات او را در این رابطه جویا شویم. سیدحسن موسوی چلک به «آرمان ملی» می‌گوید: وقتی به مولفه‌های بهداشتی فردی و محیطی، برای قطع زنجیره کرونا نگاه می‌اندازیم، طبیعتا افراد فقیر جامعه و کسانی که در سکونتگاه‌های غیر رسمی زندگی می‌کنند و از حداقل‌های خدمات عمومی برخوردار نیستند، اولین کسانی هستند که در معرض این ویروس قرار دارند و مناطق حاشیه‌نشین و فقیر نشین شهرها به محلی برای استقرار ویروس به شکل زنجیروار خانه به خانه تبدیل می‌شود. در تعریف سند احیا، بهسازی، نوسازی و توانمند‌سازی محلات ناکارآمد شهری که در سال 93 در هیات دولت مصوب شد، این مناطق شهری از حداقل خدمات عمومی برخوردار نیستند و 11 میلیون نفر از ساکنان مناطق حاشیه‌نشین در معرض کرونا قرار دارند. بدون تردید این مکان‌ها و جمعیت بالایی که در آن زندگی می‌کند محل استقرار ویروس در شهرها هستند. عمدتا در این این مناطق درصد رعایت بهداشت فردی و بهداشت محیطی پایین تر از دیگر مناطق شهر است. وی در ادامه می‌افزاید: متاسفانه ما آماری به تفکیک مناطق شهری و روستایی که به کرونا مبتلا شده‌اند، نداریم، ولی با توجه به ویژگی‌های مذکور، بدون تردید شیوع کرونا در مناطق فقیر نشین بیشتر است و می‌تواند آمار روزانه شهرها را بالاتر ببرد. موسوی چلک معتقد است که طرح فاصله‌گذاری اجتماعی که در کشور ما انجام شد، فاصله‌گذاری فیزیکی بود، و افزود: در این طرح که یکی از راه‌های موثر کاهش آمار مبتلایان به حساب می‌آمد، باید ببینیم که چه کسانی می‌توانند در خانه بمانند، افرادی که از تمکن مالی بیشتری برخوردارند و در صورت بیکاری چندماهه می‌توانند بدون دغدغه به زندگی عادی‌شان ادامه دهند. طبق نظرسنجی که چندی پیش توسط ایسپا صورت گرفت مشخص شد که جمعیت زیادی از مردم گفته بودند که نهایتا یک ماه می‌توانند در خانه بمانند و باید هر چه سریع‌تر خود را به محل کارشان معرفی کنند. رئیس‌جمهور هم گفته بود که یک عده به نان شب‌شان محتاج هستند و اگر سرکار نروند نمی‌توانند شکم زن و بچه‌شان را سیر کنند. حتی ما شاهد بودیم که در مقطعی که بازار و کارگاه‌ها به ظاهر تعطیل بودند، یک تعداد مغازه‌ها به صورت چراغ خاموش در داخل فعالیت می‌کردند. رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در ادامه با اشاره به اینکه ما چون نظام اجتماعی قوی نداریم و نمی‌توانیم مایحتاج مردمی که در خانه می‌مانند را تامین نماییم، اظهار می‌کند: پس باید مردم سرکار بروند و حتی افرادی که به کرونا مبتلا شده‌اند، مجبورند به سرکارشان بروند و بیماری شان را مخفی کنند، چون به خوبی می‌دانند که اگر بیماری‌شان را در محیط کار اعلام کنند احتمال اخراج آنها وجود دارد. از سوی دیگر وسایل بهداشتی همچون ماسک و الکل رشد چندین برابری داشته و بار مالی زیادی را بر دوش خانوارها گذاشته است و خانواده‌های مناطق فقیر نشین نمی‌توانند این اقلام پیشگیری را تهیه نمانند. پس بحران‌هایی از جنس کرونا و مبتنی بر بهداشت فردی و محیطی، اول گروه‌های آسیب پذیر جامعه را درگیر می‌کند، چون به دلیل افزایش قیمت مواد بهداشتی، آنها نه امکان پیشگیری دارند، نه می‌توانند از پس هزینه‌های درمانی بر‌بیاند و بعد از درمان نیز بسیاری از آنها شغل‌شان را از دست می‌دهند.
سیستان و بلوچستان در آستانه بحران
یکی از استان‌های محروم کشور سیستان و بلوچستان است، که به گفته استاندار این استان وضعیت کرونا در دومین استان پهناور کشور بحرانی اعلام شده است. احمدعلی موهبتی می‌گوید: این استان در حال حاضر با چهار بحران «سیل، کرونا، زنگ گندم و حمله ملخ‌ها» روبه‌روست آمار مبتلایان به کرونا هم در این استان رو به افزایش و بحرانی است. بی‌شک بسیاری از مردم این استان توان تامین وسایل بهداشتی و در خانه ماندن را ندارند و همین امر می‌تواند به فاجعه در دومین استان پهناور ایران منجر شود.
نقش اقتصاد در ابتلا به کرونا
امیرمحمود حریرچی، جامعه‌شناس نیز این امر را تایید می‌کند و به «آرمان ملی» می‌گوید: مشکل اصلی ما این است که آمار مبتلایان و مرگ و میر را به تفکیک شغل، استان و منطقه سکونت اعلام نمی‌کنیم. بخش مهمی از شیوع کرونا در ایران به محل سکونت و شرایط اقتصادی وابسته است. در این روزها که بسیاری از مردم به نان شب‌شان محتاج هستند، کارگران -که عمده مشاغل کشور را شامل می‌شوند- مجبورند از خانه با کمترین محافظ بیرون بیایند. در این شرایط درمان و ریشه کنی کرونا را نمی‌توان در مسائل پزشکی دید و همزمان مطالعات آماری و اقدامات اقتصادی بسیار موثر است. وی در ادامه می‌افزاید: آمارهای کلی دردی را از جامعه و کسانی که می‌خواهند کمک کنند، دوا نمی‌کند. در این شرایط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی کجاست؟ مگر مسئولیت ایشان رسیدگی به اقشار کم درآمد و آسیب پذیر جامعه در زمان بحران نیست، پس چرا هیچ اقدامی را در این رابطه انجام نمی‌دهد و چشم این وزارتخانه بزرگ با دیوار بلندی که اطرافش کشیده، به دست کمیته امداد و انجمن‌های حمایتی است؟ مردم را نمی‌توان صدقه بگیر در نظر گرفت و اگر ما حق مردم را برای رفتن به سرکار و تلاش برای سیرکردن شکمشان را بپذیریم، آنوقت می‌توان نتایج بهتری از وضعیت موجود درک کرد، اما وقتی با مردم به شکل صدقه بگیر برخورد می‌کنیم، آن زمان از کمک یک میلیونی معیشتی دولت جوک می‌سازند. حریرچی با اشاره به اینکه خیریه‌ها و کمک‌های مردمی محدود است و به جیب و درآمد مردم بستگی دارد؛ می‌افزاید: دولت در حالی روی کمک انجمن‌های حمایتی برای رسیدگی به افراد کم بضاعت جامعه حساب باز کرده که این انجمن‌ها در تامین هزینه‌هایشان با مشکل جدی روبه‌رو هستند. برای در خانه ماندن که یکی از بهترین راه‌های قطع زنجیره کرونا‌ست باید دولت به مردم بیش از اینها کمک کند. متاسفانه به غیر از کادر پزشکی و درمانی که به مردم کمک می‌کنند بقیه دچار سیاسی بازی هستند و در این شرایط فقط قشر ضعیف جامعه از کرونا می‌میرد.
دیدگاه تان را بنویسید