اگر تربيت نباشد، آموزش هم اعتبار خود را از دست مي‌دهد

۵۵آنلاین :

هرکجا دولت‌ها با محدوديت‌هاي اقتصادي و کمبود منابع مالي روبه‌رو مي‌شوند، از کيفيت کالاهاي عمومي خود مانند آموزش، بهداشت و... کم مي‌کنند؛ اما حال‌و‌هواي آموزش‌وپرورش ما با تمام مضيقه‌هاي موجود، جور ديگري است. سال‌هاست که با منابع يا بي‌منابع، شاهد هستيم مسئله اول مدارس که متأثر از دغدغه‌هاي خانواده‌هاي دانش‌آموزان است، موضوع آموزش شده و بحث پرورش به حاشيه رانده شده است. متأسفانه غفلت خانواده‌ها يا آگاهي‌نداشتن آنها باعث شده از مدارس صرفا دانش‌آموزي بخواهند که در بهترين رشته و دانشگاه رتبه کسب کند؛ غافل از اينکه فرزندشان در مسير زندگي به ابزاري بيش از سواد نياز دارد. موضوع پرورش چيزي نيست که با حفظ‌کردن چند خط کتاب بيشتر، بتوان آن را آموخت. موضوع پرورش کسب مهارت يکسان در همه ابعاد زندگي است و اوقات فراغت بهترين زمان براي پرکردن جاي خالي اين مهم در ميان دانش‌آموزان و خانواده‌هاي آنهاست. عبدالرسول کريمي، معاون فرهنگي و پرورشي آموزش‌وپرورش شهر تهران، معتقد است مهم‌ترين فعاليت حوزه پرورشي، بهبود اوقات فراغت براي دانش‌آموزان است و آموزش و تربيت بايد در کنار هم قرار بگيرند و رشد کنند.

‌با توجه به نزديکي فصل تابستان و دغدغه خانواده‌ها در موضوع اوقات فراغت فرزندانشان، اهم برنامه‌هاي معاونت پرورشي آموزش‌وپرورش شهر تهران براي بسترسازي اوقات فراغت دانش‌آموزان چيست؟ اعتقاد ما بر اين است که مهم‌ترين فعاليت حوزه پرورشي، بهبود اوقات فراغت براي دانش‌آموزان است. بنابراین اهتمامی جدي داريم تا برنامه‌هايي در شأن دانش‌آموزان و خانواده‌هاي آنها فراهم کنيم. براي تابستان امسال چند کارگروه داشته‌ايم و چند جلسه تشکيل داده‌ايم و بر مبناي آن برنامه‌هاي خود را مطرح کرده‌ايم. خوشبختانه مديرکل آموزش‌وپرورش شهر تهران نیز به اين موضوع عنايت داشته و حمايت ويژه‌ای از آن دارند. به بخشي از فعاليت‌هايي که معاونت پرورشي براي تابستان امسال در نظر گرفته است، اشاره مي‌کنم. اولين برنامه‌اي که ما داريم، تقريبا 700 پايگاه در مناطق 19گانه تهران و همچنين براي بخش استثنائي است و عملا همه مناطق‌مان را پوشش مي‌دهيم. جمعيت آماري که امسال تحت پوشش قرار مي‌دهيم، بالغ بر 300 هزار دانش‌آموز است و پايگاه‌هاي ما عملا از تير آغاز مي‌شود و تا نيمه دوم شهريور ادامه پيدا مي‌کند. چند برنامه را به صورت متمرکز و غيرمتمرکز داريم؛ ازجمله هشت دوره اردوهاي متمرکز داريم که در اردوگاه شهيد رجايي رامسر برگزار خواهد شد و با حضور چهارهزار‌و 500 نفر از دانش‌آموزان است. در اين فرايند تقريبا هزار نفر از دانش‌آموزاني را نیز که در چند وقت اخير دچار سيل شده‌اند، از استان‌های خوزستان و لرستان در اين مجموعه خواهيم داشت. 23 کانون فرهنگي و تربيتي در شهر تهران داريم که فعال‌اند و با توجه به سلايق و علايق دانش‌آموزان، به ارائه آموزش‌هاي تخصصي مي‌پردازند. امسال نیز کانون‌ها فعال‌تر شده‌اند؛ زيرا منويات مقام معظم رهبري بر اين موضوع تأکيد دارند که ما صرفا نبايد دانش نظري داشته باشيم و بايد به مهارت‌هاي فني هم بپردازيم. بنابراین در هنرستان‌ها، کانون‌ها و اردوگاه‌ها به ارائه مهارت‌هاي فني مي‌پردازيم؛ زيرا مهارت و دانش لازم و ملزوم يکديگر است. در ادامه طرح هجرت3 را داريم که هدف از آن، محروميت‌زدايي از مناطق محروم است. در واقع در اين طرح به اتفاق سپاه و سازمان دانش‌آموزي و اتحاديه انجمن‌هاي اسلامي، کار مشترکي انجام مي‌دهيم تا بتوانيم اردوهاي جهادي داشته باشيم و به مناطق محروم کارهاي خدماتي و بسته‌هاي جهادي ارائه دهيم. کار ديگري که در دستور كار داريم، اجراي طرح کانون تربيت محله ويژه تشکل‌هاي اتحاديه انجمن‌هاي اسلامي دانش‌آموزان شهر تهران است و با اين طرح مي‌خواهيم ميان مسجد، مدرسه و خانه پيوند برقرار کنيم. بحث طرح شاداب‌سازي مدارس را نیز داريم که هم‌زمان با پروژه مهر است. در نظر داريم فضاي مدرسه را فضايی شاد تعريف کنيم. همچنين با علم به اين موضوع که تابستان نزديک است، با پليس راهور برنامه‌هايي داريم تا حضور دانش‌آموزان را در طرح‌هاي هميار گردشگر و هميار پليس داشته باشيم؛ زيرا معتقديم دانش‌آموزان بهترين همياران پليس هستند. ‌در سند تحول بنيادين، تأکيد بيش از آموزش بر موارد تربيتي و پرورشي است. با توجه به ظرفيت‌ها و محدوديت‌هاي آموزش‌وپرورش تا چه اندازه توانسته‌ايم به اهداف متعالي حوزه پرورشي برسيم؟ خوشبختانه تمام برنامه‌هايي که در حوزه معاونت پرورشي داريم، به استناد سند تحول بنيادين است. همچنين کارگروهي را براي سال تحصيلي 98-99 تشکيل داده‌ايم که دقيقا فعاليت‌های آن حول سند تحول بنيادين بررسي و انجام می‌شود. تمام کار ما روي سند تحول بنيادين پيش مي‌رود. سعي کرده‌ايم از کارهاي غيرضرور اجتناب کرده و تا مي‌شود بخش‌نامه‌ها را به حداقل برسانيم. سعي مي‌کنيم تا می‌شود کاري را انجام دهيم که در کف مدرسه جاري باشد و در نهايت خروجي داشته باشد. در واقع به کاهش آسيب‌هاي اجتماعي کمک کند و به شادابي و طراوت دانش‌آموزان با توجه به هنجارها و معيارهاي اسلامي که در جامعه وجود دارد، برسيم. اعتقاد ما بر اين است که آموزش بايد در کنار تربيت باشد؛ يعني اگر تربيت نباشد، آموزش نیز اعتبار خود را از دست مي‌دهد. در واقع همه کارهاي ما در معاونت پرورشي بايد حول محور تربيت باشد. در همين راستا توانسته‌ايم در طرح امين تعداد 185 روحاني در مدارس مستقر کنيم که اين رقم در سال گذشته 65 نفر بود. همچنين امسال با ستاد اقامه نماز تهران تفاهم كرده‌ايم که بتوانيم از پتانسيل دستگاه‌هاي ديگر براي بهبود فعاليت‌هاي قرآني بهره ببريم. در زمينه دارالقرآن‌ها کار خوبي انجام شده و مساعدت بيشتري برای تجهيز آن داريم. همچنين امسال هم براي اعزام دانش‌آموزان به مسابقات قرآني برنامه داريم تا با آمادگي بيشتري حضور داشته باشند. مهم‌ترين فعاليت ما در حوزه پرورشي، توجه به سه منشور قرآن، عترت و نماز است. ‌جايگاه حضور خانواده‌ها براي اجرائي‌کردن برنامه‌هاي پرورشي تا چه اندازه داراي اهميت است؟ خانواده رکن اساسي است و شخصيت کودک و نوجوان در خانواده شکل مي‌گيرد، بنابراين زماني ما مي‌توانيم تربيتي پويا داشته باشيم که خانواده و مدرسه درکنار هم قرار بگيرند و انفکاک بين آنها وجود نداشته باشد تا تعارضات تربيتي به‌وجود نيايد. لازمه هرکاري، هم‌افزايي است و ما توصيه مي‌کنيم خانواده‌ها هم در انتخاب مدرسه دقت کنند که حتما رويکرد تربيتي داشته باشد و صرف وجود آموزش به تنهايي کافي نيست. ‌با توجه به اينکه يکي از رقباي جدي اجراي امور پرورشي فضاي مجازي است، اين فضا تا چه اندازه بر موضوع پرورشي دانش‌آموزان تأثيرگذار است؟ بين فضاي مجازي و اوقات فراغت رابطه معناداري وجود دارد. تحقيقات و پژوهش‌ها نشان داده است که اگر ما نتوانيم براي نوجوانان و کودکان اوقات فراغت مناسبي فراهم کنيم، آسيب‌هاي اجتماعي به ميزان قابل توجهي افزايش پيدا مي‌کند. بنابراين تا مي‌توانيم بايد به شناسايي علايق و سليقه‌هاي افراد بپردازيم، همان‌طور که خداوند متعال اشاره مي‌کند که؛ «ما انسان را به گونه‌هاي متفاوت آفريديم». شايد مهم‌ترين خدمتي که روان‌شناسي در صد سال اخير انجام داده بحث تفاوت‌هاي فردي است و اينكه هرکسي علاقه‌اي دارد که اين علاقه بايد شناسايي و هدايت شود. ما بايد در تابستان بر اساس دو مؤلفه کارها را جلو ببريم؛ يکي اينکه بحث منابع مالي است و دوم، بحث فضايي که داريم. ما دوست داريم همه امکانات را براي دانش‌آموزانمان فراهم کنيم اما بايد به اين دو نکته هم توجه کنيم. علاوه بر اينکه برنامه‌هايي که تعريف مي‌کنيم بايد مطابق با ارزش‌ها و هنجارهاي جامعه اسلامي تعريف شود. در سال‌هاي اخير بچه‌ها عموما علاقه زيادي به فضاي مجازي پيدا کرده‌اند که چند علت دارد؛ يکي اينکه برنامه خوبي براي فرزندانمان نداشته‌ايم و نکته ديگر اينکه برخي از دانش‌آموزان توانايي مالي پرداخت کلاس‌هاي مختلف را ندارند. اگر مي‌خواهيم کار درستي انجام دهيم بايد براي آن اقليتي که محدوديت مالي دارند طوري برنامه‌ريزي کنيم که آنها هم در خانه بتوانند از فضاي مجازي به صورت بهينه استفاده کنند. براي مثال طراحي مسابقات مفيد يا آموزش‌هاي آنلاين فرصتي است تا از آن فضاي مجازي هم هدفمند استفاده شود. آمارها نشان مي‌دهد بچه‌هاي ما گرايش بسيار زيادي به فضاي مجازي دارند و حتي از مرحله «وابستگي» خارج شده‌اند و به مرحله «هم‌وابستگي» رسيده‌اند. يکي ديگر از علت‌هايي که گرايش بچه‌ها به فضاي مجازي را بيشتر مي‌کند، اضطراب است. بين اضطراب و ناامني و فضاي مجازي هم رابطه معناداري وجود دارد. وقتي اعضاي خانواده ارتباط عاطفي کم‌رنگي داشته باشند، بچه‌ها به فضاي مجازي گرايش بيشتري دارند. بنابراين بايد خانواده‌ها را توجيه کنيم که بتوانند با فرزندان خود گفت‌وگو و ادبيات مشترکي را آغاز کنند. اين گفتمان باعث مي‌شود هم شکاف بين نسل‌ها کم شود و هم صميميت‌ها بيشتر شود. ‌يکي از برنامه‌هاي جذاب دانش‌آموزي که هر سال به‌واسطه سازمان دانش‌آموزي براي دانش‌آموزان اجرا مي‌شود، مجموعه مسابقات تکاور کوچک است. برگزاري مسابقاتي از اين جنس تا چه اندازه بر پرورش مهارت‌هاي زندگي دانش‌آموزان تأثيرگذار است؟ در دو، سه سال اخير يکي از کارهايي که معاونت پرورشي انجام داده، برنامه‌هاي خلاقانه است. ما در سال گذشته برنامه‌اي داشتيم به نام تکاور کوچک که در تابستان انجام شد و بالغ بر هشت هزار نفر از دانش‌آموزان را تحت پوشش قرار داد؛ يعني عملا دوو‌نيم ماه از فصل تابستان به برگزاري اين مسابقات پرداخته شد. چند هدف عمده داشتيم؛ يکي اينکه منويات مقام معظم رهبري را سرلوحه کارمان قرار دهيم. دوم، اوقات فراغت خوبي متناسب با پاسداشت ارزش‌هاي جاري جامعه براي دانش‌آموزان داشته باشيم. وقتي مي‌گوييم تکاور کوچک، جبهه و ازخودگذشتگي رزمندگان تداعي مي‌شود، بنابراين بايد بتوانيم تصوير خوبي از ارزش‌ها براي بچه‌ها تداعي کنيم تا به يک باور صحيح برسند. بخش مهمي از تاريخ زرين انقلاب اسلامي ما هشت سال دفاع مقدس است. دقيقا وقتي بچه‌ها ابزارآلات و ادوات نظامي را به صورت ابتدايي از نزديک مي‌بينند، تصويرسازي از حال و هواي جبهه است. وقتي نام شهدا و تصاويرشان را مي‌بينند، احساس خوبي نسبت به آنها پيدا مي‌کنند. همچنين يک شور و نشاط اجتماعي در بازي تکاور کوچک وجود دارد که در چارچوب ارزش‌ها و هنجارهاست. از همه مهم‌تر آن شور و نشاط اجتماعي که مقام معظم رهبري تأکيد دارند؛ مبني بر اينکه نوجوانان و جوانان سرزنده باشند و خمودگي و رکود نداشته باشند، در اين بازي متبلور است. همچنين دانش‌آموزان در جريان اين مسابقات روابط اجتماعي‌شان ارتقا مي‌يابد؛ يعني بچه‌ها عملا ياد مي‌گيرند چگونه با هم ادبيات مشترک داشته باشند و به خودآگاهي برسند و از فرصت‌هايي که برايشان ايجاد شده، استفاده مي‌کنند. ويژگي‌هاي خود را مي‌شناسند و از همه مهم‌تر اين اوقات فراغت به صورت مطلوب پر خواهد شد و خانواده‌ها مي‌دانند فرزندشان در فضاي امني قرار دارد. تحقيقات اجتماعي نشان مي‌دهد بهترين و امن‌ترين جا براي دانش‌آموزان فضاهايي است که آموزش و پرورش دارد؛ اعم از کانون‌ها، مساجد و... بنابراين اين نوع مسابقات يکي از همين برنامه‌هاي خلاقانه است که آموزش و پرورش براي بچه‌ها انجام داده است. در اين مسابقات در سال گذشته هشت هزار نفر را تحت پوشش قرار داديم و امسال در مجموع دو مسابقه گلايدر و تکاور کوچک، جمعيتي بالغ بر 10 هزار نفر تحت پوشش قرار گرفتند به‌طوري‌که حتي استان‌هاي ديگر هم وارد اجراي اين مسابقات شدند.