نقش زبان فارسی در دیپلماسی ایرانی

۵۵آنلاین :

معین حافظی زاده

پژوهشگر علوم سیاسی

زبان و گفت و گو ساده ترین و ابتدایی ترین راه برقراری ارتباط انسانها با یکدیگر است. در عرصه روابط میان کشور ها نیز یقینا زبان اصلی ترین پل ارتباطی برای برقراری روابط دیپلماتیک است.

زبان فارسی زبان رسمی سه کشور ایران، تاجیکستان و افغانستان است. این زبان با بیش از ۱۱۰ میلیون تن گویشوار یکی از زبانهای مهم در سطح جهان میباشد.

اما با توجه به اینکه زبان بین المللی و رسمی جهانی زبان انگلیسی است، گویش به زبان فارسی چه چالشها و چه فرصتهایی را برای دیپلماسی و برقراری ارتباط در عرصه سیاست جهانی برای ایران و ایرانیان فراهم کرده است؟

مهم ترین تاثیر و فرصت داشتن زبانی غیر از زبان رسمی بین الملل، یعنی انگلیسی، دیپلماسی فرهنگی است.

دیپلماسی فرهنگی به معنی استفاده از زبان یک کشور برای فهم فرهنگ و تاریخ یک کشور از طریق فهم و شناساندن آن زبان به سایر مردم دنیا است. دیپلماسی فرهنگی در واقع تأمین منافع ملی با استفاده از ابزارهای فرهنگی است. ‌دیپلماسی فرهنگی به یک کشور امکان می‌دهد که فرهنگ، جامعه و مردم خود را به دیگران معرفی کند و با طریق فزونی بخشیدن به ارتباطات خصوصی بین مردم کشورهای گوناگون، کشورها را قادر می‌سازد که ایده‌آل‌های سیاسی و سیاست‌هایشان را در انظار افکار عمومی بسیار جذاب نشان دهند. هدف اساسی دیپلماسی فرهنگی ارائه ی دیدگاه روشن و موجّه نسبت به فرهنگ ارزشی و رفتاری یک بازی گر برای بازی گران مختلف عرصه ی بین‌الملل شامل دولت‌ها، سازمان های بین‌المللی دولتی و غیردولتی، نهادهای جوامع مدنی و افکارعمومی است. برای فهم دیپلماسی فرهنگی هر کشوری درک زمینه‌ها و فرایندهای شکل‌گیری آن امری ضروری است.

با توجه به تاریخ غنی و فرهنگ ایران باستانی و همچنین ترکیب فرهنگ ایرانی با فرهنگ اسلامی، زبان فارسی میتواند پتانسیل بسیار مفیدی برای فهم این تاریخ و تمدن چندین هزار ساله برای جهانیان، فراهم سازد.

از دیگر مزیت های زبان غیر رسمی داشتن میتوان به جذب دانشجویان و پژوهشگران از سراسر دنیا برای مطالعه در زمینه زبان یک کشور و آشنایی با فرهنگ زبانی آن منطقه نام برد. این عامل زمینه ساز فهم جهانی از عناصر مختلف زندگی اجتماعی، فرهنگی، تاریخی، سیاسی و دیگر عناصر درگیر در یک زبان، میباشد.

علاوه بر این مزایا، چالشهای بسیاری نیز در مسیر ارتباطات بین المللی از طریق زبان، بر سر راه دیپلمات ها و رایزنان تجاری، فرهنگی، سیاسی و به طور کل دستگاه دیپلماسی یک کشور برمی انگیزد.

در خصوص ایران و روابط این کشور با دیگران، همواره در عرصه بین المللی دیده میشود که سیاستمداران و دیپلمات های ایرانی، مترجمانی را همراه با خود دارند و به ندرت میتوان در میان دیپلمات های ایرانی، فرد مسلط به زبان بین المللی یافت. این یکی از چالشهای اصلی بر سر راه دیپلماسی ایرانی و رابطه با کشور های جهان است.

همچنین غفلت از آموزش درست و برنامه ریزی شده در دستگاه آموزشی کشور نیز به عنوان یکی از دلایل و عوامل مهم این چالش است. حتی در بسیاری از موارد در روابط بین المللی کشور ایران میتوان کج فهمی ها و گاها سهل انگاری هایی را دید که میتوان اصلی ترین عامل آنرا همین عدم درک و آموزش صحیح زبان بین المللی دانست.

علاوه بر این چالشها، در عرصه سیاست داخلی نیز فهم زبان بین المللی میتواند عاملی باشد برای عوام فریبی که از مزیت دانستن زبان بین المللی برای مقاصد سیاسی و پوپولیسم استفاده گردد.

فارغ از تمام این مسائل، به نظر میرسد آنچه مزیت نسبی زبان فارسی است و متاسفانه اکنون بدان توجهی نمیشود، کم کاری در زمینه جهانی سازی زبان فارسی برای درک درست از سیاست ها و فرهنگ مردمی که در این کشور زندگی میکنند، است. زبان فارسی میتواند مهم ترین ابزار فرهنگی برای نمایش سطح فرهنگ و زندگی و بسیاری از پارامترهای فرهنگی ای باشد که مردم دنیا ایرانیان را با آن ویژگی ها و خصلت ها میشناسند. در واقع گسترش فهم زبان فارسی میتواند در عرصه جهانی از کج فهمی ها و تبلیغات علیه ایران جلوگیری کرده و تصویر راستین ایرانیان را به جهانیان نمایان سازد و لازمه اصلی آن اتخاذ سیاست های جدید و به روز شده در زمینه دیپلماسی فرهنگی، رایزنی های فرهنگی و آموزش بین المللی زبان فارسی است.