خداحافظی باشکوه روحانی

تا دو هفته پیش منتقدان با تکیه بر نتایج نظرسنجی‌ها ادعا می‌کردند محبوبیت حسن روحانی به پایین‌ترین میزان خود رسیده و این را در ادوار جمهوری اسلامی ایران بی سابقه می‌دانستند.

 حالا اما شرایط سیاسی و اجتماعی و البته صحنه‌چینی همین منتقدان، کار را به جایی رسانده که ایرانیان در شبکه‌های اجتماعی از روحانی تشکر و قدردانی می‌کنند و از بدرقه باشکوه او می‌گویند. این رویداد عجیب و بزرگ، جمعه و شنبه گذشته رخ داد که طی آن، ایرانیان در شبکه اجتماعی توئیتر، با هشتگ «روحانی_متشکریم» و «خداحافظی_باشکوه_روحانی»، از روحانی قدردانی کرده و به او بدرود گفتند. 

این هشتگ‌ها به همراه هشتگ «دولت روحانی» بیش از ۲۴ ساعت ترند یک توئیتر فارسی بود و بیش از ۲۰ هزار توئیت با این هشتگ‌ها منتشر شد

چرا تشکر از روحانی؟

آنچه تعجب ناظران و نیز حیرت و تمسخر منتقدان روحانی را به دنبال داشت، این واقعیت بود که تا پیش از اعلام نتیجه بررسی صلاحیت‌ها، کمتر روزی بود که شبکه‌های اجتماعی عاری از نقد به روحانی نباشد. پس چه شد که آن نقدها و گاه حملات، ناگهان به تشکر، قدردانی و خداحافظی باشکوه تبدیل شد؟ پاسخ را می‌توان در اظهار نظرها و توئیت‌های ایرانیان یافت.

اکثر قریب به اتفاق کسانی که در توئیتر از روحانی قدردانی و با او خداحافظی کردند، به خطاهای دو دولت او هم اشاره کردند، یا ضعف‌هایی را که خود روحانی در دوران ۸ ساله داشته نیز یادآوری کرده اند.  کاربران ایرانی اما همزمان تأکید کردند که به رغم همه انتقادها و همه ضعف‌هایی که در رئیس جمهوری یا دولت او سراغ داریم که غیرقابل کتمان است، باز هم نمی‌توان از کارهایی که روحانی و برخی از اعضای دولت و وزرای او بویژه محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه، محمدجواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات و بیژن زنگنه وزیر نفت کردند، چشم‌پوشی کرد. اما اینکه مردم از چه کارهای روحانی و دولت او قدردانی کرده‌اند، واقعیتی است که در توئیت‌ها و اظهار نظرهای آنان مستتر است.

مروری بر برخی توئیت‌ها در قدردانی از روحانی

نوشته‌های ایرانیان در شبکه‌های اجتماعی، نشان دهنده نگاه عمیق و بینش دقیق آنان نسبت به مسائل سیاست داخلی و خارجی کشور است، امری که به ما می‌گوید ایرانیان امروز به همه مسائل ریز و درشت کشور خود اشراف دارند و مسائل را نه از دریچه تنگ نظری‌های سیاسی، بلکه از زاویه‌ای تاریخی و ساختاری و توأم با سنجش ظرفیت‌های عینی بررسی می‌کنند. به عبارت دیگر، تصویری که ایرانیان با توئیت‌های خود از دو دولت روحانی ارائه داده‌اند، از این جهت قابل توجه است که آنان ضعف‌ها و قوت‌ها به همراه کارشکنی‌های خارجی و داخلی را کنار هم قرار دادند، سپس دست به نتیجه‌گیری زده و براساس این ارزیابی‌های چندگانه، عملکرد دولت روحانی را داوری کرده‌اند. آنان نه روحانی را به عرش برده‌اند، نه او را یکسره ضعیف و ناشایسته دانستند، بلکه براساس مسائلی که به آنها اشاره کردند، نشان دادند که می‌دانند در زمین واقعیتی به نام سیاست ایران، روحانی و دولتش تا آنجا که در توان داشته‌اند، کار کرده‌اند و برای تعالی ایران کوشیده‌اند.

مرور برخی از این توئیت‌ها، می‌تواند زاویه نگاه ایرانیان به مسأله دولت و حکمرانی در ایران و دستاوردهای دولت روحانی در این زمینه‌ها را آشکار کند. به عنوان مثال، یکی از کاربران بابت انتخاب وزیران کارآمد از روحانی تشکر کرد و نوشت: «به خاطر حضور وزرای اجرایی و توانمندی چون ظریف، آذری جهرمی و زنگنه که منشأ خدمات بزرگی به کشور شدند، میگم روحانی متشکریم»

دیگری هم در همین چارچوب، تأکید کرد: «تنها به خاطر خدمات دکتر ظریف به کشور هم که شده می‌گم: روحانی متشکریم» برخی به عملکرد دولت روحانی در سیاست خارجی و بزرگ‌ترین دستاورد آن، یعنی خروج از ذیل فصل هفتم منشور ملل متحد با تکیه بر برجام اشاره کردند و نوشتند: «آقای رئیس جمهور به خاطر اینکه کشور را از ذیل فصل هفتم منشور ملل متحد و افتادن در ورطه جنگی ویرانگر نجات دادی ازت متشکریم.»

دیگری به ادبیات، موضعگیری‌ها و نوع بازی شخص روحانی در سیاست خارجی اشاره کرد و نوشت: «یکی از خوبی‌های دولت روحانی این بود که وقتی ترامپ روانی غلطی می‌کرد، نگران این نبودیم که رئیس جمهور ما کاری بدتر از او بکنه. نجات از مهلکه‌ای که ترامپ و اشرار منطقه برای ایران‌مان ساخته بودند، قطعاً بدون عقلانیت خاص روحانی ممکن نبود.  برای همین، روحانی مچکریم.» در همین زمینه، کاربر دیگری نوشت: «روحانی ممنون که هم داخلی برامون جنگیدی هم در عرصه بین‌الملل آبروی ایران را حفظ کردی.» در این راستا، کاربر دیگری به این دلیل از رئیس جمهوری تشکر کرده که با هر شنیدن سخنرانی وی در مجامع بین‌المللی خجالت نکشیده و هیچ رئیس جمهوری با مصائب روحانی در دوران ریاست جمهوری روبه‌رو نبود.

برخی‌ها نیز به همزمانی موانع خارجی مانند دولت ترامپ و چالش‌های داخلی اشاره داشتند و نوشتند: «دفاع کورکورانه نمی‌کنیم؛ تو فقط با بدعهدی جامعه جهانی درگیر نبودی، دولت پنهان تا توانست خنجر از پشت زد. بهترین نبودی اما؛ روحانی متشکریم.»

کاربر دیگری، شفاف شدن بودجه و اینکه سند دخل و خرج کشور در منظر و مقابل دیدگان ایرانیان قرار گرفت، از روحانی قدردانی کردند: «به خاطر شفافیت واقعی بودجه و مشخص شدن ردیف‌های پنهان و نجومی روحانی مچکریم. این رسم اخلاقی در بدرقه منتخب واقعی ملت، تاریخ‌نگاری مهمی از واقعیت امروز ما برای آیندگان است.» یا کاربر دیگری شفافیت بودجه را از دستاوردهای دولت روحانی دانسته و تصریح کرد که این دولت آخرین دولتی بود که بودجه را به اطلاع مردم رساند. برخی دیگر هم، به این واقعیت اشاره کردند که حتی با فشارحداکثری دولت امریکا، باز هم فعالیت‌های عمرانی در کشور متوقف نشد، باوجود این، منتقدان دولت این ظرفیت را نداشتند تا این کار بزرگ و تاریخی را در رسانه ملی برجسته کنند. این کاربر این گونه به این مسأله اشاره کرد: «اگر پروژه بید بلند خلیج فارس در دولت مورد نظر صدا و سیما انجام شده بود الان با تمام توان از آن یاد می‌کرد، اما الان ما صدای بی‌صدایان هستیم روحانی مچکریم.»

برخی کاربران هم نقدپذیری و تحمل مخالف را دلیل قدردانی از رئیس‌ جمهوری دانستند، زیرا به گفته کاربری  «بزودی به شرایط سال‌های ۸۸ تا ۹۲ باز خواهیم گشت و هر انتقادی از رئیس‌ جمهوری، توهین و جرم تلقی و مستوجب محکومیت و زندان و شلاق خواهد بود.» یا کاربر دیگری تأکید کرد: «در این مدت صغیر و کبیر بهش فحش دادند و کسی رو به این جرم به زندان نفرستاد.»

یک ایرانی دیگر هم نوشت: «وقتی ازت انتقاد کردیم، صدامون نلرزید...»

کاربری هم نوشت: «اینکه از روحانی تشکر می‌کنم یعنی «همه» عملکردش مثبت بوده؟ قطعاً نه! اما کارهای مثبت زیادی توی کارنامه‌ش داره که نادیده‌ گرفتن‌شون یا از تعصب ناشی می‌شه یا از بی‌انصافی.» یا دیگری نوشته: «هشتگ روحانی مچکریم و خداحافظی باشکوه روحانی ترند اول توئیتر فارسی شد کجایند آنانی که گفتند مردم از رأی به روحانی پشیمانند!؟

به تحقیر و تمسخر دولت‌مان نشستیم!

هنوز هم در شبکه اجتماعی توئیتر، می‌توان هشتگ‌های «روحانی متشکریم» یا «خداحافظی باشکوه روحانی» را جست و جو کرد و دید که ایرانیان، از هر صنف و با هر دیدگاه، وقتی در یک بستر تاریخی و مبتنی بر واقعیت‌های سیاسی و ساختاری به مسائل نگاه می‌کنند، چگونه قضاوت می‌کنند. آنان ضمن برشمردن نقاط ضعف مختلف دولت، اما به دستاوردهای درخشان او اشاره کردند که برخی از آن‌ها اینجا بازنشر شد. باوجود این، علی نصری، تحلیلگر ارشد مسائل بین‌الملل، از زاویه دیگری مسأله «تشکر از روحانی» را تحلیل کرد. او دربخشی از یادداشت خود در کانال تلگرامی‌اش با اشاره به اینکه به ما گفته بودند «هر چه فریاد دارید بر سر امریکا بکشید» اما ما - اصلاح‌طلب و عدالت‌خواه و اصولگرا - هر چه فریاد داشتیم بر سر دولت روحانی کشیدیم، اضافه کرد: «آنقدر فریاد بر سر دولت کشورمان کشیدیم که دیگر صدایمان برای اعتراض به دشمن بیگانه گرفته بود.‌ روزها، پشت دولتی را که یک‌تنه در برابر قلدران جهان ایستاده بود خالی کردیم و شب‌ها به تماشای سریال‌ها و مستندها و برنامه‌های طنز تلویزیونی از رسانه ملی، در تخریب و تمسخر و تحقیر دولت‌مان نشستیم.»

نصری با بیان اینکه «آنقدر خسارات جنگ تمام عیار اقتصادی خارجی را بر گردن «سوء مدیریت» روحانی انداختیم که آمارهای رشد اقتصادی و نرخ تورم و بیکاری و اشتغالزایی، یک ماه قبل و بعد از خروج ترامپ از برجام، فراموش‌مان شد» ادامه داد: «آنقدر چشمان‌مان را بستیم و گوش‌هایمان را گرفتیم و واژه «ناکارآمدی» را ورد زبان‌مان کردیم که ندیدیم چگونه در شرایطی که حتی تصورش برای «کارآمد»ترین و ثروتمندترین دولت‌های جهان غیر ممکن بود، دولت روحانی تحت «فشار حداکثری» و در حین پاندمی جهانی، با یک دست ساختارهای اقتصادی و با دست دیگر نظام سلامت کشور را از فروپاشی حتمی نگه داشت و قدم به قدم کشور را در مسیر بازسازی بازگرداند.» روحانی متشکریم. هر چند کمی دیر... شاید.»