پایان دوره امپراتوری شبکه‌های اجتماعی؟

 سپتامبر ۲۰۲۵ شاید به‌عنوان نقطه‌ای در تاریخ به یاد آورده شود که شبکه‌های اجتماعی از اوج خود عبور کردند و وارد مرحله‌ای از افول شدند. زمانی، این پلتفرم‌ها مکانی برای ارتباط، دیده‌شدن و اشتراک لحظات زندگی بودند، اما اکنون به حاشیه‌ای پرزرق‌وبرق از اینترنت تبدیل شده‌اند که بیشتر محل گذران وقت کسانی است که "کار بهتری برای انجام دادن ندارند".

 

 در ادامه این مطلب آمده است: شرکت‌هایی چون «متا» و «اوپن‌ای‌آی» اخیراً پلتفرم‌های جدیدی مبتنی بر ویدیوهای کوتاه و تولیدشده با هوش مصنوعی معرفی کرده‌اند؛ محتوایی که او آن را «فوق‌فرآوری‌شده» می‌نامد – پر از دوپامین، بی‌ارزش از نظر اطلاعاتی، و گاه مخرب از نظر روانی. او این روند را بخشی از ادغام تدریجی دنیای محتوای سطحی، هیجانی و حتی عجیب اینترنت با شبکه‌های اجتماعی جریان اصلی می‌داند؛ پدیده‌ای که در حال راندن کاربران از این فضاهاست.

 

بر اساس داده‌های شرکت پژوهشی GWI که عادات آنلاین ۲۵۰هزار نفر در ۵۰ کشور را بررسی کرده، زمان صرف‌شده در شبکه‌های اجتماعی از سال ۲۰۲۲ رو به کاهش گذاشته است. کاربران اکنون به‌طور میانگین روزانه دو ساعت و بیست دقیقه را در این پلتفرم‌ها می‌گذرانند — حدود ۱۰ درصد کمتر از دو سال پیش. کاهش به‌ویژه در میان نوجوانان و جوانان چشمگیر است؛ همان گروهی که زمانی بیشترین وابستگی را به این فضا داشتند.

 

 شبکه‌های اجتماعی از محیط‌هایی برای تعامل انسانی به «رسانه‌های ضد اجتماعی» تبدیل شده‌اند. داده‌ها نشان می‌دهد استفاده از این پلتفرم‌ها برای ارتباط با دوستان یا ابراز وجود، از سال ۲۰۱۴ بیش از یک‌چهارم کاهش یافته است؛ در عوض، استفاده بی‌هدف و صرفاً برای پر کردن وقت افزایش یافته. در این مرحله، پلتفرم‌ها بیش از آنکه «اجتماعی» باشند، ابزارهایی برای بیشینه کردن زمان نگاه کاربران به صفحه‌اند — پدیده‌ای که او با واژه‌ی طنزآمیز «گندیدگی دیجیتال» (enshittification) توصیف می‌کند.

 

با وجود کاهش جهانی استفاده از شبکه‌های اجتماعی، یک استثنا وجود دارد: آمریکای شمالی. در این منطقه، مصرف محتوای افراطی، تحریک‌آمیز و سطحی همچنان در حال افزایش است و در سال ۲۰۲۴ حدود ۱۵ درصد بالاتر از اروپا گزارش شده. برن-مرِداک در پایان می‌نویسد که اگر افول جهانی شبکه‌های اجتماعی به معنای بازگشت انسان‌ها به ارتباطات واقعی و تعاملات معنادار باشد، این تحول می‌تواند به‌جای سقوط، نشانه‌ای از بهبودی فرهنگی باشد — و اگر روزی به آمریکا هم برسد، حتی بهتر