علائم و نشانه های استرس پس از سانحه (PTSD)

اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) نوعی مشکل سلامت روان است که می تواند در اثر حادثه تروماتیک ایجاد شود.تعداد زیادی از افرادی متعددی که با حادثه تروماتیک مواجه می‌شوند، احساسات، افکار و خاطرات منفی را تجربه خواهند کرد. بااین‌‌حال، اغلب افراد به مرور زمان بهتر خواهند شد.

اختلال استرس پس از سانحه عبارت است از داشتن احساسی مانند ترس شدید، وحشت ناشی از تهدید جسمی و جنسی، مرگ غیرمنتظره نزدیکان، تصادف، جنگ یا بلاهای طبیعی که فراتر از طاقت و ظرفیت روانی فرد است. این اضطراب معمولا پس از وقوع حادثه‌ای دردناک برای فرد رخ می‌دهد.

مهم‌ترین ویژگی  استرس پس از سانحه نیز اضطراب دائمی، افسردگی زیاد و تجربه دوباره حادثه در خواب و بیداری است

علائم اختلال اضطراب پس از سانحه چیست؟

علائم اختلال اضطراب پس از سانحه ممکن است حدود چند هفته یا چند ماه پس از حادثه خودشان را نشان دهند.

احساس غم عمیق، افسردگی، اضطراب، عصبانیت، احساس گناه، واکنش‌های فیزیکی بدن هنگام یادآوری خاطرات، از دست دادن علاقه به فعالیت‌های مورد علاقه گذشته، مشکلات خواب یا مرور مداوم خاطرات ناراحت کننده حادثه از علائم اختلال پس از سانحه هستند.

البته این علائم تنها محدود به موارد فوق نیستند. در ادامه به بررسی مهم‌ترین و رایج‌ترین علائم  استرس پس از سانحه می‌پردازیم.

۱) دوری گزینی و بی‌تفاوتی

همه ما برای فراموش کردن خاطرات تلخ خود ممکن است از روش‌های مختلفی برای سرگرم کردن خودمان استفاده کنیم.

به عنوان مثال ممکن است حل جدول و معما یا تماشای مداوم فیلم‌های مختلف برای دور کردن ذهن از اتفاقات انتخاب کنیم. به این ترتیب از مکان‌ها و افرادی که باعث یادآوری خاطرات تلخ می شوند دوری می کنیم

در این روش ممکن حالتی رخ دهد که به واسطه آن ارتباط خود را با دیگران به حداقل ممکن برسانیم. در این حالت می‌توان گفت که روش دوری گزینی و بی‌تفاوتی را انتخاب کرده‌ایم.

زندگی، دوستی و کار کردن با چنین افرادی بسیار دشوار است. زیرا چنین فردی نفوذناپذیر و غیر قابل انعطاف است.

علائم اجتناب ممکن است شامل موارد زیر باشد:

دوری از تفکر و یا صحبت در مورد رویداد.
اجتناب از مکانها، فعالیتها یا افرادی که یادآور این واقعه هستند.
تغییرات منفی در تفکر و خلق و خوی

علائم تغییرات منفی در تفکر و خلق و خوی 

افکار منفی در مورد خود، افراد دیگر یا جهان
ناامیدی در مورد آینده
مشکلات حافظه، از جمله به خاطر سپردن جنبه های مهم رویداد موردنظر
دشواری در حفظ روابط نزدیک
احساس جدا شدن از خانواده و دوستان
عدم علاقه به فعالیتهایی که زمانی از آنها لذت می بردید.
دشواری تجربه احساسات مثبت
احساس بی حسی

۲) کابوس و تکرار حادثه در ذهن

ممکن است حادثه تلخ به طور مداوم در ذهن و حتی خواب شما تکرار شود. این تجربیات با اینکه در ذهن و خیال شما اتفاق می افتد اما ممکن است آن چنان واقعی به نظر شما برسند که احساس کنید در حال حاضر دوباره این حادثه را تجربه می کنید.

این احساس آن قدر قوی است که حتی ممکن است حواس فیزیکی که در حین حادثه داشتید مانند بویایی، شنوایی و درد را نیز دوباره حس کنید.

در برخی از مواقع ممکن است یک اتفاق معمولی باعث یادآوری این تجربه شود.

۳) در حالت آماده باش بودن

در این حالت از علائم اختلال اضطراب پس از سانحه ممکن است پس از حادثه حالتی در شما ایجاد شود که دیگر نتوانید احساس آرامش داشته باشید. به این ترتیب بدن شما همیشه در حالت آماده باش خواهد بود. بنابراین همواره اضطراب دارید و به سختی می توانید بخوابید.

4) خاطرات آزاردهنده

علائم خاطرات آزاردهنده ممکن است شامل موارد زیر باشد:

خاطرات دلخراش مکرر، ناخواسته از رویداد
احساس تجربه مجدد حادثه مثل اینکه دوباره دارد اتفاق می افتد (فلاش بک)
داشتن رویاها یا کابوسها درباره این رویداد
پریشانی عاطفی شدید یا واکنشهای جسمی نسبت به چیزی که شما را به یاد واقعه می اندازد.

5) ‎تغییر در واکنشهای جسمی و عاطفی

علائم تغییر در واکنشهای جسمی و عاطفی (که علائم برانگیختگی نیز خوانده می شود) ممکن است شامل موارد زیر باشد:

به راحتی وحشت زده می شوید.
همیشه در حالت تدافعی به سر می برید.
رفتار خود مخرب، مانند زیاده روی در مصرف الکل یا رانندگی خیلی سریع
مشکل خواب
مشکل در تمرکز
تحریک پذیری، طغیان عصبی یا رفتار پرخاشگرانه
احساس گناه یا شرم

علائم برای کودکان 6 ساله و کوچکتر:

دوباره تجربه کردن رویداد ناگوار یا جنبه هایی از این رویداد حین بازی
رؤیاهای ترسناک در مورد حادثه

شدت علائم PTSD

شدت علائم PTSD با گذشت زمان می تواند متفاوت باشد. در زمان های پراسترس ممکن است علائم PTSD بیشتری داشته باشید.

به عنوان مثال، ممکن است صدای آتش سوزی ماشین را بشنوید و تجربیات جنگی را دوباره به یاد آورید. یا ممکن است گزارشی را در مورد اخبار مربوط به تجاوز جنسی مشاهده کنید و خاطرات مربوط به تجربه خودتان، به شما غلبه کند.

تشخیص اختلال اضطراب پس از حادثه چگونه انجام می‌شود؟

برای تشخیص علائم اختلال اضطراب پس از سانحه لازم است که یک معاینه جسمی و ارزیابی روان شناختی توسط پزشک متخصص انجام گیرد. این ارزیابی معمولا شامل بررسی نشانه‌های روحی و روانی حادثه است که در صورت نیاز طی چندین جلسه انجام می‌شود.

درمان اختلال اضطراب پس از سانحه چگونه است؟

درمان اختلال استرس پس از سانحه می تواند کمک کند مجدداً یک حس کنترل در زندگی خود به دست آورید.
>درمان اصلی روان درمانی است، اما همچنین می تواند شامل دارو نیز باشد.

ترکیب این روش های درمانی به بهبود علائم شما از طریق این موارد کمک می کند:

به شما کمک می کند تا علائم خود را بیان کنید.
به شما کمک می کند تا درباره خود، دیگران و جهان بهتر فکر کنید.
روشهای یادگیری برای مقابله در صورت بروز هرگونه علائم
درمان سایر مشکلات غالباً مربوط به تجربیات آسیب زا مانند افسردگی، اضطراب، یا سوء مصرف الکل یا مواد مخدر.
لازم نیست که خودتان بار PTSD را تنهایی به دوش بکشید.

روان درمانی

چندین نوع روان درمانی، که به آن گفتگو درمانی نیز گفته می شود، ممکن است برای درمان کودکان و بزرگسالان مبتلا به PTSD استفاده شود.
برخی از انواع روان درمانی مورد استفاده در درمان PTSD عبارتند از:

درمان شناختی.

این نوع گفتاردرمانی به شما کمک می کند تا روش های تفکر (الگوهای شناختی) که شما را درگیر می کند را تشخیص دهید – به عنوان مثال، باورهای منفی درباره خودتان و ترس از تجربه دوباره این وقایع.

برای PTSD، درمان شناختی اغلب همراه با مواجهه درمانی (قرار دادن افراد در معرض عوامل ترسشان) استفاده می شود.

درمان از طریق مواجهه

این رفتار درمانی به شما کمک می کند تا با خیال راحت با موقعیت ها و خاطراتی روبرو شوید که به نظر شما ترسناک است، بنابراین می توانید یاد بگیرید که به طور موثر با آنها کنار بیایید.

این نوع درمان به ویژه برای فلاش بک ها و کابوس ها بسیار مفید است.

یک رویکرد از برنامه های واقعیت مجازی استفاده می کند که به شما امکان می دهد مجدداً وارد موقعیت هایی شوید که در آن همان شرایط را تجربه می کنید.

حساسیت‌زدایی از طریق حرکت چشم و پردازش مجدد (EMDR).

درمان EMDR درمان مواجهه را با یک سری حرکات چشم هدایت شده ترکیب می کند که به شما کمک می کند خاطرات آسیب زا را پردازش کرده و نحوه واکنش به آنها را تغییر دهید.

درمانگر می تواند در پیشرفت مهارت های مدیریت استرس به شما کمک کند تا توانایی مقابله با شرایط استرس زا در زندگی را بیاموزید.

عوارض اختلال اضطراب پس از سانحه

همه این رویکردها می توانند به شما کمک کنند پس از یک واقعه، کنترل ترس پایدار را به دست آورید. شما و روانشناس می توانید در مورد اینکه کدام نوع روش درمانی یا ترکیبی از درمانها به بهترین وجه نیازهای شما را برآورده می کنند، بحث کنید.

ممکن است درمان فردی، گروه درمانی یا هر دو را امتحان کنید. گروه درمانی می تواند راهی برای ارتباط با افرادی با تجربه های مشابه را رایتان باز کند

داروهای PTSD

چندین نوع دارو می تواند به بهبود علائم PTSD کمک کند:

داروهای ضد افسردگی

این داروها می توانند به علائم افسردگی و اضطراب کمک کنند. آنها همچنین برای بهبود مشکلات خواب و تمرکز هم مفیدند. مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI)، داروهای سرترالین (زولوفت) و پاروکستین (پاکسیل) توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) برای درمان PTSD تأیید می شوند.

داروهای ضد اضطراب

این داروها می توانند اضطراب شدید و مشکلات مرتبط با آن را برطرف کنند. برخی از داروهای ضد اضطراب ممکن است مضراتی داشته باشد، بنابراین معمولاً فقط برای مدت کوتاهی استفاده می شوند.

پرازوسین

در حالی که چندین مطالعه نشان داده اند که پرازوسین (Minipress) ممکن است کابوس های شبانه را در برخی از مبتلایان به PTSD کاهش دهد یا سرکوب کند.

یک مطالعه جدید نشان داد که نتایج آن هیچ تفاوتی با دارونما ندارد. اما شرکت کنندگان در مطالعه اخیر به طرقی که به طور بالقوه می تواند بر نتایج تأثیر بگذارد، با دیگران متفاوت بودند.

افرادی که پرازوسین را در نظر می گیرند باید با پزشک مشورت کنند تا مشخص شود وضعیت خاص آنها ارزش آزمایش این دارو را دارد یا خیر.

شما و پزشکتان می توانید با هم کار کنید تا بهترین داروها و با کمترین عوارض جانبی را برای علائم و وضعیت خود مصرف کنید. ممکن است طی چند هفته بهبود در روحیه و سایر علائم خود مشاهده کنید.

در مورد عوارض جانبی یا مشکلات داروها به پزشک خود بگویید. ممکن است لازم باشد بیش از یک یا ترکیبی از داروها را امتحان کنید، یا برای بهترین نتیجه،پزشک نیاز به تنظیم دوز یا برنامه دارو داشته باشد.

علل اختلال استرس پس از سانحه

PTSD می تواند بر اثر تجربه، مشاهده یا شنیدن درباره یک واقعه ترسناک ایجاد شود.

پزشکان مطمئن نیستند که چرا برخی از افراد دچار PTSD می شوند.

PTSD احتمالاً مانند بیشتر مشکلات سلامت روان، ناشی از ترکیب پیچیده ای از موارد زیر است:

تجربیات استرس زا، از جمله میزان و شدت ضربه ای که در زندگی تان خورده اید.

خطرات ناشی از سلامت روان، از جمله سابقه خانوادگی اضطراب و افسردگی.

ویژگی های وراثتی شخصیتی- که غالباً مزاج شما نامیده می شود.

نحوه عملکرد مغز در پاسخ به استرس با آزاد کردن مواد شیمیایی و هورمونها.