مرگ خاموش لوتوس های تالاب

۵۵آنلاین :

ايران از ديرباز به سرزمين رنگين‌كمان تالاب‌ها مشهور بوده است؛ كشور ما باتوجه به شرايط ويژه و تقريبا استثنايي در جهان، داراي انواع تالاب‌هاست اما اين روزها بحران مديريتي تالاب‌ها كابوس سرزمين رنگين‌كمان تالاب‌ها شده است. از میان يك‌هزار تالاب موجود در کشور براساس تعریف کنوانسیون بین‌المللی رامسر، 80 درصد از تالاب‌های کشور ما در وضعیت بحرانی هستند یا در معرض خطر قرار دارند و این مساله به آن معناست که برخی از آن‌ها کارکردهای خودشان را از دست داده‌اند. شايد جالب باشد بدانيد كه موج خشكي تالاب‌ها حتي به شمال كشور نيز رسيده است. تالاب‌هاي شمال ايران باوجود نزديكي به دريا و قرارگيري در پرآب‌ترين استان‌هاي كشور با خشكي دست و پنجه نرم مي‌كنند.

گيلان، قطب تالاب‌هاي ايران است. وجود صدها تالاب بزرگ و كوچك در اين استان چشم‌اندازهاي جادويي و شگرفي به‌وجود آورده است اما وجود اين صدها تالاب براي گيلان تبديل به يك معضل شده است چراكه براي مسئولان و مردم گيلان دارا بودن اين نعمت خدادادي ديگر عادي شده است و به نظر مي‌رسد اراده‌اي براي حفاظت از تالاب‌هاي اين استان باقي نمانده است.

نام تالاب در گيلان مترادف با انزلي است؛ تالابي زيبا كه چنان نگيني در اين منطقه مي‌درخشيد اما اين روزها حال تالاب انزلي ناخوش است و ديگر همچون گذشته نمي‌درخشد. رسوبات، فاضلاب و شيرابه زباله بلاي جان اين تالاب شده است. حجم بالای ورود رسوبات به تالاب موجب شده که عمق این تالاب در برخی مناطق به کمتر از یک متر برسد، این در حالی‌ است که در گذشته‌ای نه چندان دور عمق این تالاب تا 11 متر رسیده بود. ورود فاضلاب، پسماند و رسوبات که از طریق ۹ رودخانه اصلی به تالاب وارد می‌شدند، مهم‌ترین عامل کم شدن آب تالاب انزلی است اما به‌تازگي اخبار نگران‌كننده اي از اين تالاب به‌گوش مي‌رسد. براساس آمار، حدود 40 درصد از تالاب انزلي خشك شده است.

به گزارش باشگاه خبرنگاران، قربانعلی محمدپور، مدیر کل اداره محیط زیست استان گيلان با اشاره به برنامه احیای تالاب انزلی گفت: برنامه احیای تالاب بندر انزلی براساس برنامه زمان بندی در حال اجراست اما برای ادامه فعالیت در سال جاری نیازمند اعتبار هستیم. متاسفانه تالاب انزلی به دلیل پسروی و کاهش تراز آب دریای خزر و خشکسالی در وضعیت بدی قرار دارد .هم اکنون حدود 40 درصد تالاب خشک شده است و این خشکی بیشتر در قسمت جنوبی تالاب است.وی ادامه داد: تالاب انزلی به عنوان یک مخزن آب عمل می کند و خشک شدن این تالاب می تواند بر کاهش آب سفره‌های زیرزمینی تاثیرگذار باشد.نخستين سیاستی که در کشور باید حاکم شود، کاهش تولید محصولات پر آب در مرکز کشور است.ما معتقدیم استان گيلان یک استان گردشگرپذیر است و مي توان صنایع آب بر را در این استان مستقر کرد تا آب کمتری مصرف شود. ما باید دنبال کشاورزی باشیم اما کشاورزی که به سمت صنعتی شدن سوق پیدا کند و از حالت سنتی خارج شود.متاسفانه در طول 30 سال اخیر کشاورزان بیشتر آب بندها را تصرف کرده اند یا به هر دلیلی دیگر آبگیری لازم انجام نمی شود. یکی از برنامه های ما احیای آب بندها است تا زمان ماندگاری آب بیشتر شود.با احیای آب‌بندها می توانیم موضوع پرورش ماهی را تقويت كنيم. همچنين این آب بندها می توانند مانند یک سد عمل کنند و مخزن خوبی برای کشاورزی باشند.هر سال از طریق مراجع قضایی زمین های کشاورزی در حوزه تالاب ها که به ناحق در تصرف برخی افراد قرار گرفته را رفع تصرف می کنیم و با جديت این کار را پيگيری خواهيم كرد.

همچنين به گفته مدير محیط زیست شهرستان بندرانزلی، کم آب شدن تالاب انزلی متاثر از سه پدیده است. پدیده دارای بیشترین تاثیر بر تالاب، پسروی آب دریای خزر و بی نظمی بارشی یا کم بارشی در منطقه بود.

کم بارشی در منطقه باعث کاهش سطح آب و عقب نشینی دریای خزر شد که این موضوع باعث بحرانی شدن وضعیت تالاب انزلی شده است، چرا که میزان زیادی از آب دریای خزر از سفره های زیر زمینی و همچنین کانال خروجی همواره وارد تالاب می شد که با کاهش چشمگیری مواجه شد.زمانی که آب دریای خزر عقب نشینی کرد، با پسروی سفره‌های آب زیرزمینی رو به رو شدیم. از طرفی سازمان بنادر و دریانوردی حدود چهار موج شکن بر روی خروجی تالاب انزلی احداث کرد که در کم رنگ شدن تبادل آبی دریای خزر و تالاب تاثیر داشت.براساس نظر کارشناسان محیط زیست، رسوبات عامل بالا آمدن خشکی تالاب بود؛ در حالی که کاهش سطح آب مهم‌ترین عامل بالا آمدن سطح خاک تالاب در منطقه است.

براساس شواهد، تیم جایکا (آژانس همکاری های بین المللی ژاپن ) حدود 14 سال است که در حال مطالعه بر روی تالاب است و کارشناسان این گروه هنوز به این باور نرسیده اند که رسوبات نمی توانند تالاب را خشک کنند. اگر چه ورودی رسوبات به داخل تالاب ادامه دارد.پس از آنکه سازمان محیط زیست تله های رسوبی را بر روی چند رودخانه قرار داد، مشاهده کرد که تمامی این تله ها از رسوبات پر شد. این امر نشان داد که تالاب نیاز به لایروبی مجدد دارد؛ چون رسوبات وارد تالاب می شوند و سپس با جریانات آبی به دریا نفوذ می‌کنند.جنس رسوبات در تله های رسوب گیر با جنس رسوبات در پهنای آبی متفاوت است؛ این نشان می دهد که منشأ رسوبات چیز دیگری است و هنوز مستندات علمی وجود ندارد که ثابت کند رسوبات باعث خشک شدن تالاب شده است.

تالاب انزلي به‌دليل موقعيت خاص خود، يكي از زیباترین مناظر آبی در جهان محسوب مي‌شود. این تالاب محل تخم ریزی آبزیان و پناهگاه و مأمن پرندگان بومی و مهاجر است. در داخل تالاب جزایر زیبایی وجود دارد و دو شهر زیبای بندرانزلی و آبکنار در ساحل آن قرار دارند. تالاب انزلی با وسعت ۱۸۰ تا ۲۰۰ کیلومتر مربع حکم تصفیه خانه را برای رودخانه‌هایی دارد که به دریای خزر می‌ریزد. این تالاب با بیش از ۱۰۰ گونه پرنده، ۵۰ گونه ماهی و صدها گونه موجودات گیاهی اکوسیستم کم‌نظیری دارد. تالاب انزلی از سال ۵۴ جزو تالاب‌های بین‌المللی تحت حفاظت شد و مهم‌ترین منبع تکثیر و تولید ماهیان خاویاری و استخوانی دریای خزر است. تالاب بین‌المللی انزلی از سالیان دور همه ساله پذیرای مسافران بی‌شمار داخلی و جهانگردان خارجی است. این تالاب، به واسطه گیاهان، جانوران و مورفولوژی و شکل بستر ارتباط با دریا و رژیم رودها دارای محیط زیستی ویژه است. معروف‌ترین گیاه تالاب انزلی که شهرت جهانی دارد، «لاله تالابی» است که تالاب را به این دلیل تالاب لاله مردابی می‌خوانند. تنوع زیستی بالای تالاب آن را برای مطالعه پرندگان مناسب کرده‌است. حواصیل‌ها، اردک سانان، مرغابی سانان کشیم بزرگ، کشیم سیاه گردن، یلوه کوچک، کاکایی و ... از پرندگان این تالاب شمرده می‌شوند. گیاهان تالاب به سه دسته غوطه ور، گیاهان شناور و گیاهان حاشیه‌ای تقسیم می‌شود.

تالاب‌هاي ايران يكي پس از ديگري خشك مي‌شود و تمامي اين اتفاق‌ها درحالي رخ مي‌دهد كه ارزش اکولوژیک تالاب‌ها 10 برابر جنگل‌ها و 200 برابر زمین‌های زراعی است. براساس آمار، تالاب‌های 30 کشور در فهرست مونترو کنوانسیون رامسر (فهرست قرمز) قرار گرفته‌اند که به ترتیب ایران و یونان با هفت تالاب و پس از آن‌ها جمهوری چک با چهار تالاب، بیشترین مونترو تالاب‌ها را دارند. همچنین نام 27 تالاب 17 کشور جهان نیز به‌دلیل بهبود شرایط اکولوژیکی تالاب‌های‌شان از این فهرست خارج شده است.