سید محمد غرضی: بازار خودرو در ایران، مملو از رانت‌خواری‌های پیوسته است

نظر سید محمد غرضی درباره‌ی صنعت خودروسازی در ایران

به گزارش خبرنگار 55آنلاین، به نقل از سیدمحمد غرضی:

بحث اتومبیل‌ در ایران در دهه‌ی سی مطرح شد و تاریخچه‌ی آن را به خوبی به خاطر دارم. جریان از آن‌جا شروع شد که دیدند کشور بزرگ است و مردم نیاز به خودرو دارند. اتومبیل جریان متحرکی است و تکنولوژی و فرهنگ آن با ساختمان‌سازی متفاوت است. در دهه‌ی سی مرسدس و ماشین‌های خارجی مشابه انگشت‌شمار بود و زیاد رواج نداشت.

بعد که بازار خودرو وسیع شد، این جریان افتاد به دست رانت‌خوارها و افرادی که می‌توانستند امتیازی از کشورهای خارجی بگیرند و انحصار کنند. خودروسازی در ایران از ابتدا با رانت‌خواری شروع شد. یعنی مسئولان مربوطه یک امتیازی می‌دانند به پیکان در انگلیس و در قبال آن یک امتیازی نیز دریافت می‌کردند.

وقتی ایران شروع کرد به موتور ساختن، انگلیسی‌ها خودشان موتورهایی را که در ایران می‌ساختند، نمی‌خریدند و استفاده نمی‌کردند. چون نمی‌توانستند متریال و امکانات تضمین‌شده برای ساخت آن‌ها استفاده کنند. تکنولوژی ساخت پیشرفته بود و در ایران توان‌ اجرایی نداشت. بر همین اساس، در دهه‌ی 40 پیکان تبدیل به ماشین قشر متوسط جامعه شد و ثروتمندان هم از خودروهای وارداتی استفاده می‌کردند.

تا بعد از انقلاب که این کارخانجات به شکل دولتی درآمد و وضع از قبل هم بدتر شد و رانت‌خواری‌های مدیران و دیگران باعث می‌شد تولید داخلی بالا برود، بدون آن که کیفیتی وجود داشته باشد. تولیدات داخلی همین‌طور افزایش پیدا کرد و در مقابل تعرفه‌ی گمرک برای ورود اتومبیل از خارج نیز سنگین و سنگین‌تر شد و به تدریج اوضاع خودرو به شکلی درآمد که امروز ملاحظه می‌فرمایید به چه صورت است.

مردم خودروهای بی‌کیفیت و گران داخلی را از روی اجبار می‌خرند و به اراده‌ی خودشان نیست. می‌خرند، چون چاره‌ی دیگری ندارند. بازار خودرو حالت طبیعی ندارد، و مملو از رانت‌خواری‌های پیوسته است. قرار نیست تمام کشورها اتومبیل‌سازی داشته باشند. بسیاری از کشورها هستند که اتومبیل نمی‌سازند. 

برای مثال از 1949 تا امروز که انقلاب چین انجام شده،چینی‌ها ابتدا فقط دوچرخه می‌ساختند، بعد طی سال‌ها توانستند اتومبیل داخلی بسازند. امروز هم گرچه اتومبیل‌سازی دارند، اما نتوانستند در بازارهای خارجی معتبر موفقیتی کسب کنند. وقتی بازار موفقی مثل چین نمی‌تواند توفیقی در زمینه‌ی خودروسازی کسب کند، ایران می‌تواند؟ در بین کشورهای آسیایی تنها کشوری که توانست موفقیتی در زمینه‌ی خودروسازی کسب کند، ژاپن بود. سایر کشورهای آسیایی مثل روسیه و غیره خودروسازی ندارند و فقط مصرف‌کننده هستند. کشورهای آفریقایی هم همین‌طور. البته بازار تولید خودرو در ترکیه هم به شکل رانتی است. حتی انگلیس سال‌ها است که اتومبیل نمی‌سازد. در کشورهای اروپایی اول آلمان سرآمد خودروسازی است، بعد هم فرانسه.

تا وقتی وضع به این صورت باشد توفیقی به دست نمی‌آید. تولید وقتی عنوان و اعتبار دارد که بتواند صادرات موفقی در پی داشته باشد. ما حتی مصرف‌کننده‌ی موفق و راضی نداریم چه برسد به این که بتوانیم صادرات موفقی داشته باشیم. اگر بخواهیم تولیدکننده باشیم، باید حتما توانایی صادرات داشته باشیم.

صادرات به کشورهای ضعیف همسایه هم به خاطر تفاوت قیمت دلار است که انجام می‌شود. خودروهای ایرانی در این کشورها با قیمت‌های بسیار ارزان‌تر از داخل عرضه می‌شوند. مسئولان مربوطه دلار را می‌گیرند و در بازار آزاد می‌فروشند. تا وقتی دلار چند نرخی باشد اقتصاد شکل نمی‌گیرد و هر چه باشد هم مقطعی است. نکته این جا است که خود مسئولان و صاحبان جنس مصرف‌کننده‌ی این خودروها نیستند. این ظلمی است که سال‌ها است به جامعه روا داشته می‌شود. دولتمردان باید برای این حرفه‌ی بسیار مهم فکری بکنند تا رضایت مردم را به دست بیاورند.