مانع‌تراشی آمریکا برای رسیدن کمک‌های مالی به ایران

طی چند روز گذشته، با افزایش فشار ایران برای دریافت وام ۵میلیارد دلاری از صندوق بین‌المللی پول برای مقابله با ویروس کرونا، آمریکا به دنبال راهی برای متوقف کردن این نهاد از رساندن پول به ایران است. به گزارش سی‌ان‌ان سه نفر از اعضای کابینه دولت ترامپ، مدعی شده‌اند ایران این مبلغ را برای مبارزه با کرونا خرج نخواهد کرد.
پیشتر نیز دولت آمریکا در مسیر تأمین تجهیزات مورد نیاز ایران برای مبارزه با ویروس کرونا سنگ‌اندازی کرده‌ بود. هر چند مقامات آمریکایی اعلام می‌کنند کالای بشردوستانه مشمول هیچ گونه تحریمی نیست، اما تحریم‌هایی که آمریکا بر نظام بانکی بین‌المللی اعمال کرده موجب شد ایران نتواند به راحتی اقلام مورد نیاز خود را تأمین کند.
بر اساس آمار رسمی وزارت بهداشت ایران، از زمان شروع شیوع ویروس کرونا در ماه فوریه در ایران تاکنون تعداد قربانیان مبتلا به ویروس کرونا از مرز۴هزارنفر گذشته و بیش از ۶۴هزار نفر نیز مبتلا شده‌اند. مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم‌های آمریکا و کمبود تجهیزات پزشکی، شرایط را بدتر کرده است. از سوی دیگر، اتحادیه اروپا در بیست‌وسوم مارس اعلام کرده بود که ۲۰میلیون یورو برای مقابله با ویروس کرونا به تهران کمک می‌کند و از درخواست ایران برای دریافت کمک‌های نقدی صندوق بین‌المللی پول نیز حمایت خواهد کرد. تصمیم آمریکا برای متوقف کردن این وام به افزایش اختلاف‌ها با اتحادیه اروپا دامن خواهد زد.
نزدیک به یک ماه پیش نیز، محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، از صندوق بین‌المللی پول درخواست کمک‌های فوری کرده بود. ظریف در حساب کاربری خود در توییتر نوشت: «به گفته کریستالینا جورجیوا، مدیر اجرایی صندوق بین‌المللی پول، از کشورهایی که تحت‌تأثیر کووید ۱۹ قرار گرفته‌اند، از طریق ابزار مالی سریع حمایت می‌شود.» ظریف در ادامه نوشت:«بانک مرکزی ما خواستار دسترسی فوری به این امکان است. صندوق بین‌المللی پول و هیأت مدیره آن باید به وظایف صندوق پایبند باشند، طرف درست تاریخ بایستند و مسئولانه عمل کنند.»     
حالا مقامات آمریکایی در جدیدترین اقدام‌شان علیه ایران گفته‌اند اگر لازم باشد آمریکا از قدرت خود برای وتو کردن کمک‌های مالی صندوق بین‌المللی پول استفاده خواهد کرد.
وتو کردن کمک‌های مالی، نیازمند  جمع‌آوری ۷۰درصد آرا در میان قدرت‌های رأی‌دهنده است. آمریکا که ۱۷درصد آرا را به تنهایی دارد باید به دنبال جلب نظر تعدادی از دولت‌های عضو باشد.  با این حال صندوق بین‌المللی پول عموما به این شناخته می‌شود در صورتی رأی‌گیری را انجام می‌دهد که بداند رأی لازم کسب می‌شود، در غیر این صورت از رأی‌گیری اجتناب می‌کند. این بدان معنی است که اظهارات آمریکا برای جلوگیری از کمک‌رسانی به ایران پیام مهمی را دربردارد؛ اینکه هر گونه تلاشی برای کمک به تهران متوقف شود.  
دیوید دالر، یکی از مقامات مسئول ارشد در سازمان بروکینز- یکی از قدیمی‌ترین و معتبرترین اتاق فکرها درآمریکا- در گفت‌وگو با سی‌ان‌ان گفت: «وقتی تمرکز آمریکا شدیدا متوجه برنامه‌ای برای تأمین کمک مالی است، می‌تواند از لحاظ سیاسی از وقوع آن جلوگیری کند. آمریکا به سراغ متحدان کلیدی خود می‌رود؛ کشورهایی که قدرت وتو کردن را دارند.»  
آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل متحد، با تأکید بر اینکه تحریم‌ها سلامت میلیون‌ها نفر را به خطر می‌اندازد، درخواست کرده تحریم‌ها در دوران همه‌گیری کرونا تعلیق شود تا کالاهای اساسی و کمک‌های پزشکی قابل دسترس باشد.  
هفته گذشته، مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، در پاسخ به تعلیق تحریم‌های کشورهایی مانند ایران به دلیل شیوع پاندمی کرونا گفته بود که قوانین تحریم‌ها همواره مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
ایران در حال حاضر تحت سنگین‌ترین تحریم‌های آمریکا قرار دارد. محمد جواد ظریف وضع این تحریم‌ها را «تروریسم اقتصادی» خواند، اما مایک پمپئو اصرار دارد که هیچ محدودیتی برای رسیدن کمک‌های بشردوستانه به ایران وجود ندارد. به گفته پمپئو «کمک‌های بشردوستانه، تجهیزات پزشکی و دارو، اقلامی که مردم در شرایط سخت به آن نیاز دارند تا آنجایی که من می‌دانم تحریم نشده‌اند.»
بیش از یک ماه پیش، جورجیوا اعلام کرده بود که صندوق بین‌المللی پول بسته کمکی به ارزش ۵۰میلیارد دلار برای مبارزه با ویروس کرونا اختصاص داده است. بانک مرکزی ایران نیز در نامه‌ای خواستار وام ۵میلیارد دلاری از طریق ابزار مالی سریع شد. حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران، هفته گذشته در جلسه هیأت دولت اشاره کرد که پرداخت نشدن این وام به معنای تبعیض است. او گفت:‌ «صندوق بین‌المللی پول در این شرایط سخت باید بدون تأثیرپذیری از شیطنت‌های دشمنان ملت ایران، به وظیفه خود نسبت به تعهدات بین‌المللی عمل کند.»  آخرین باری که ایران پس از عضویت در صندوق بین‌المللی پول در سال ۱۳۲۴ درخواست وام کرد بعد از جنگ‌جهانی دوم بود که دریافت این کمک‌ها تا سال ۱۳۵۰ ادامه داشت. از آن موقع تاکنون که نزدیک به ۴۸سال می‌گذرد،‌ ایران درخواست دریافت هیچ وامی را از این نهاد نکرده است.