۵۵آنلاین :
هدف از نام‌گذاری روزجهانی معلولان ارتقای رشد اذهان عمومی درباره مسائل مربوط به معلولیت‌های مختلف و افزایش آگاهی‌هایی عنوان شده که نگاه اصلی‌اش پیوستن معلول در تمامی جنبه‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی زندگی است. شعار امسال سازمان ملل به مناسبت روزجهانی معلولان، مشارکت فعال معلولان در برنامه توسعه ٢٠٣٠ است؛ این شعار بر توانمندسازی معلولان برای توسعه فراگیر، عادلانه و پایدار تمرکز دارد و متعهد شده است تا «هیچ‌کسی را کنار نگذارد». ارایه خدمات توانبخشی و کمک به توانمندسازی هرچه بیشتر معلولان در جامعه، یکی از راه‌های توسعه فراگیر این بخش مهم از جامعه محسوب می‌شود؛ جمعیت هلال‌احمر کشور در این میان یکی از نهادهایی است که در قبال توان خواهان و مددجویان دارای معلولیت جسمی- حرکتی احساس مسئولیت می‌کند و بر همین اساس مرکز جامع توانبخشی به‌عنوان یکی از سازمان‌های زیرمجموعه جمعیت، با سابقه چندین دهه فعالیت در حوزه خدمت‌رسانی به معلولان، به منظور حمایت از نظام سلامت جامعه تلاش می‌کند. مرکز جامع توانبخشی جمعیت هلال‌احمر همواره یکی از مراکز پیشتاز در عرصه توانبخشی افراد دارای معلولیت بوده و یکی از اصلی‌ترین قطب‌های ساخت اندام‌های مصنوعی برای معلولان و ارایه خدمات ارتوپدی به آنها محسوب می‌شود. به مناسبت ١٢ آذر روزجهانی معلولان گفت‌وگویی با بهمن سبحانی سرپرست معاونت بهداشت، درمان و توانبخشی جمعیت هلال‌احمر داشته‌ایم که این مسئول جمعیت هلال‌احمر در این گفت‌وگو از کیفیت و کمیت خدمات این مرکز و برنامه‌های توسعه خدمات جامع توانبخشی به معلولان در سراسر کشور می‌گوید.
به‌طور کلی در مرکز جامع توانبخشی جمعیت هلال‌احمر چه خدماتی ارایه می‌شود؟ در حوزه توانبخشی باید از نگاه کشوری صحبت کنیم، ما تقریبا ٢٠٥ واحد توانبخشی در کشور داریم که این واحدها شامل بخش‌های مختلف ارتوپدی- فنی می‌شود. منظور از این اصطلاح ساخت دست و پای مصنوعی، بخش‌های فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتاردرمانی و شنوایی‌سنجی می‌شود. به‌طورکلی می‌توان گفت همه فعالیت‌های مرتبط با معلولان در همه حوزه‌ها در این مراکز ارایه می‌شود. منظور از معلولان بیشتر توان‌یاب‌های جسمی-حرکتی هستند؛ در حوزه معلولان ذهنی کمتر کار کرده‌ایم و بیشترین تمرکز مراکز توانبخشی هلال به معلولان جسمی-حرکتی متمرکز شده است. جمعیت هلال‌احمر سابقه شصت‌ونه‌ساله در حوزه توانبخشی و ارایه خدمات به معلولان دارد. رویکرد ابتدای توانبخشی، ساخت دست و پای مصنوعی در مراکز ارتوپدی فنی بوده است؛ در مناطق مختلف و تقریبا در سراسر استان‌ها این مراکز فعال بودند و افرادی که مشکلات جسمی-حرکتی داشتند یا از ناحیه دست و پا دچار نقص بودند، با ساخت برخی پروتزها و اسپیلت‌ها، خدمات توانبخشی را دریافت کردند. تقریبا از دو‌سال پیش که دکتر پیوندی ریاست جمعیت هلال‌احمر را برعهده گرفته‌اند، با توجه به اینکه نظر ایشان بر توسعه مراکز جامع توانبخشی در همه استان‌های کشور بود، تا مردم دسترسی سهل برای دریافت خدمات توانبخشی داشته باشند، توسعه مراکز جامع در دستور کار قرار گرفت. در برنامه پنج‌ساله جمعیت تأسیس مراکز جامع توانبخشی در مراکز استان‌ها مصوب شد. خوشبختانه زیرساخت‌های این فرآیند در جمعیت هلال‌احمر فراهم بود و عموما این مراکز در بعضی از استان‌ها راه‌اندازی شده است و دیگر استان‌ها در پروسه مجوزگیری از وزارت بهداشت هستند. برنامه مرکز جامع توانبخشی این است که تا پایان سال مجوزها دریافت شود و به بهره‌برداری برسد. در استان‌هایی که در سال‌جاری شاهد حوادث طبیعی مثل سیل و زلزله بودند و نیاز بیشتری به این‌گونه مراکز و خدمات توانبخشی دارند، برنامه‌ای برای توسعه خدمات به معلولان دارید؟ مراکز توانبخشی، مراکزی هستند که شاید بیشتر بر فاز مزمن ناتوانی‌ها تمرکز دارند تا اینکه بر فاز حاد متمرکز باشد؛ سیل ماه‌های ابتدای سال تلفات چندانی نداشت و بیشتر زیرساخت‌های ساختمانی و معابر شهری را تخریب کرد. البته ممکن است زیرساخت‌های درمانی هم تحت‌تأثیر قرار گرفته باشد، اما درخواست چندانی برای راه‌اندازی مراکز توانبخشی نداشتیم. اما در حوزه زلزله بیشتر می‌توان تامل کرد. در زلزله کرمانشاه پروژه خاصی اجرا کردیم، به این ترتیب که مرکز توانبخشی‌ای جدا از مراکز موجود، در دست ساخت است و درحال حاضر در مرحله خرید تجهیزات قرار دارد. امیدواریم افرادی که در زلزله آسیب دیده‌اند، بتوانند از خدمات این مرکز بهره ببرند. توجه داشته باشید که مراکز توانبخشی صرفا مختص به آسیب‌دیدگان از حوادث نیست، بلکه کسی که در تصادف قطع نخاع یا بر اثر دیابت پایش قطع شده است هم می‌تواند از خدمات و محصولات این مرکز بهره‌مند شود. در صورتی که بعد از حوادث نیاز به تمرکز بر فاز مزمن باشد، حتما در محل حادثه مرکز توانبخشی تأسیس خواهد شد. مثلا من یادم هست بعد از زلزله بم، مرکز توانبخشی بزرگی در شهر بم تأسیس شد تا به آسیب‌دیدگان زلزله خدمات ارایه دهد. در طول سال تقریبا چه تعداد بیمار نیازمند به مراکز توانبخشی مراجعه می‌کنند؟ در بخش‌های مختلف با توجه به اینکه توانبخشی واژه‌ای عام است و تمام مواردی را که اشاره کردم، شامل می‌شود، آماری که در دست ما است می‌گوید در ٦ ماه ابتدایی امسال تقریبا ٧٦هزار خدمت در مراکز توانبخشی به مردم ارایه شده که نسبت به سال گذشته رشد ٢٥درصدی هم داشته است. تقریبا سالانه حدود ١٥٠هزار خدمت به نیازمندان خدمات توانبخشی از کاردرمانی و گفتاردرمانی گرفته تا خدمات فیزیوتراپی و ساخت پروتز مصنوعی ارایه می‌شود. در این بین در ٦ ماه نخست سال ٩٨، سهم خدمات ارتوپدی- فنی ٣٥هزار خدمت، فیزیوتراپی ٢٣هزار خدمت، شنوایی‌شناسی ٥هزار خدمت، کاردرمانی ٤هزار و ٦٠٠ خدمت و بینایی‌سنجی ٣هزار و ٧٠٠ خدمت بوده است. تعرفه‌ها و قیمت‌های خدمات توانبخشی در این مراکز در مقایسه با دیگر مراکز آزاد یا دولتی به چه صورت است؟ تعرفه‌های وزارت بهداشت سه دسته است؛ تعرفه‌های بخش خصوصی و دولتی و تعرفه‌های نهادهای غیرعمومی و غیردولتی. البته تعرفه چهارمی هم تعریف شده است که مخصوص نهادهای خیریه‌ای است. تعرفه‌های توانبخشی جمعیت هلال‌احمر عمومی غیردولتی است، یعنی قیمت‌ها از بخش خصوصی پایین‌تر و از بخش دولتی کمی بالاتر است. با این حال، شعار ما این است که هیچ بیماری به دلیل مشکل مالی نباید از خدمت درمانی محروم شود. بیمارانی که بضاعت مالی نداشته باشند، از طریق واحد مددکاری یا اختیاراتی که خودمان داریم، تخفیفاتی به آنها داده می‌شود. لازم است این توضیح را بدهم که مثلا در حوزه خدمات ارتوپدی و فنی، خدمات ارایه‌شده در توانبخشی یک‌پنجم سایر مراکز است و بسیار ارزان‌تر از بخش خصوصی محاسبه می‌شود. ارتوپدی فنی در جمعیت هلال‌احمر به معلولان واقعی و کسانی که مادرزادی با مشکلات جسمی روبه‌رو هستند، ارایه می‌شود. به جز مواردی که فرد بخواهد از تجهیزات به‌روز دنیا استفاده کند و شاید جمعیت توان مالی‌اش در آن حد نباشد که بتواند آن را تأمین کند. درحالی‌که پیش از تحریم‌های ظالمانه که محدودیت‌های کمتری در دسترسی به تجهیزات روز دنیا داشتیم، این موارد هم در جمعیت هلال‌احمر تأمین می‌شد. درحال حاضر با تکنولوژی‌های داخلی و برخی کشورهایی که امکان واردات از تولیدکنندگان خارجی را دارند، کار می‌کنیم. سطح کیفی تجهیزات مرکز توانبخشی چگونه است؟ تجهیزات مرکز توانبخشی متناسب با علم روز دنیاست، اما سلیقه‌ها متفاوت است. ممکن است ما مراجعه‌کننده‌ای داشته‌باشیم که بگوید من مفصل آلمانی می‌خواهم و هزینه خرید آن را هم می‌پردازم؛ در این صورت اگر ما مورد خاصی داشته باشیم، به او ارایه می‌دهیم و اگر نداشته باشیم به بخش خصوصی ارجاع می‌دهیم. اما کسانی که از بضاعت مالی پایین‌تری برخوردار باشند هم بدون پاسخ به نیازشان از این مرکز نمی‌روند؛ ما براساس تجهیزات به‌روزی که در اختیار داریم، خدمات فنی و ارتوپدی را ارایه می‌دهیم. مرکز جامع توانبخشی هلال‌احمر درحال حاضر چه برنامه توسعه‌ای کوتاه‌مدت و بلندمدتی در دستور کار دارد؟ اصلی‌ترین دغدغه و برنامه در دست اجرا این است که در همه استان‌ها مرکز جامع توانبخشی داشته باشیم. برنامه تأسیس ١٠مرکز که پیشتر به آن اشاره کردم، در همین راستا قرارمی‌گیرد؛ ما ٢١ مرکز توانبخشی در سراسر کشور داشتیم و برای تجهیز همه استان‌ها، تأسیس ١٠ مرکز دیگر را در دستور کار قرار دادیم. در توانبخشی دو تعریف داریم؛ یکی واحد توانبخشی است که بر یک یا چند خدمت تمرکز دارد، اما زمانی که عنوان جامع به مرکز توانبخشی اضافه می‌شود، یعنی تقریبا تمام خدمات توانبخشی را تحت پوشش قرار می‌دهد تا پکیج خدماتی آن کامل باشد. جمعیت هلال‌احمر در خارج از کشور مراکزی برای ارایه خدمات توانبخشی دارد؟ بله، مراکزی هست که صرفا مختص خدمات توانبخشی نیست. تقریبا ١٤ مرکز درمانی خارج از کشور داریم که شامل چهار بیمارستان است. بیمارستان دوبی، لبنان، بولیوی و بیمارستانی در افغانستان. بقیه مراکز در حد مراکز درمانی و کلینیک‌های عمومی و تخصصی است. مراجعان شما از اتباع خارجی هم هستند که براساس شعار بی‌طرفی و بی‌غرضی جمعیت‌های ملی هلال‌احمر و صلیب سرخ است. دقیقا؛ برای خدمت‌رسانی به افراد از کسی نمی‌پرسیم اهل کجاست و چه گرایش دینی و سیاسی دارد. به مراجعان صرفا به‌عنوان مددجو نگاه می‌کنیم و خدمت مورد نیازشان را ارایه می‌دهیم. درحالی که بیشتر مراجعان هموطنان خودمان هستند، اما مددجویان از کشورهای مختلف هم به مرکز جامع توانبخشی مراجعه می‌کنند؛ همین‌طور از استان‌های مختلف به‌ویژه مناطق دورافتاده و مرزی. ممکن است معلولی مثلا به‌علت انفجار مین پایش را از دست داده باشد و نیاز به دریافت خدمات توانبخشی داشته باشد. این افراد هم می‌توانند به مراکز استان‌های نزدیک منطقه سکونت خود مراجعه کنند و هم می‌توانند به مرکز جامع تهران بیایند و از خدمات باکیفیت‌تر بهره‌مند شوند. البته ممکن است در همه مراکز، تکنولوژی یا خدمت خاص آنها در اختیار نباشد و به همین دلیل بیماران به تهران ارجاع داده شوند. در این بین، اتباع کشورهای همسایه ازجمله افغانستان هم حضور دارند. از کردستان عراق و از دیگر کشورهای عربی هم مُراجع داریم. خیّرین در این بین برای کمک به مددجویانی که قادر به تأمین هزینه‌های مالی خدمات توانبخشی نیستند، چه سهمی دارند؟ یکی از نقاط قوت هلال‌احمر استفاده از ظرفیت خیّرین است. به تمام مددجویانی که مراجعه می‌کنند و توان مالی ندارند تا جایی که اختیار داشته باشیم، تخفیف می‌دهیم تا از خدمات بهره‌مند شود و اگر قادر به پاسخگویی نباشیم با کمک خیّرین نیازها را برطرف می‌کنیم. خیّرین پیش از آنکه موردی خاص ایجاد شود مراجعه و برای تقبل هزینه‌های خدمات مددجویان کم‌بضاعت اعلام آمادگی می‌کنند؛ مثلا «ان‌جی‌او»هایی که از معلولان خاص حمایت می‌کنند، می‌گویند هر کسی دستش قطع شده باشد ما آمادگی داریم او را تحت پوشش قرار دهیم. واحد مددکاری توانبخشی اطلاعاتی از مددجویان در اختیار دارد که آنها را با هماهنگی در اختیار خیّرین قرار می‌دهد و خدمت‌رسانی‌ها را انجام می‌دهیم. به‌طور کلی در سال از ظرفیت خیّرین در بسیاری از موارد استفاده می‌کنیم، اما در رویکرد جدید با توجه به مشکلات اقتصادی کشور، می‌خواهیم از خیّرین برای کمک به مددجویان توانبخشی بیشتر استفاده کنیم. در تجهیز مراکز یا موارد بزرگ‌تر مثل تأسیس مراکز توانبخشی با کمک خیّرین هماهنگی‌هایی با سازمان داوطلبان هلال‌احمر انجام داده‌ایم تا از این ظرفیت بیشتر استفاده کنیم و پاسخگوی نیاز مددجویان خدمات توانبخشی باشیم. به‌طور خلاصه اگر مریضی مراجعه کند و از نظر توان مالی هیچ امکانی برای پرداخت هزینه نداشته باشد، می‌توانیم از ظرفیت خیرین استفاده کنیم و به نیازش پاسخ دهیم. خدمات توانبخشی در حوزه درمان اضطراری هم قرار می‌گیرد؟ درمان اضطراری حوزه‌ای است که مخصوص حوادث و سوانح است. خدماتی مثل احداث کمپ‌های درمانی موقت در مناطق محروم با همکاری سازمان داوطلبان که مثال بارز آن پروژه ملی نذر آب است که تیم‌های تخصصی توانبخشی ما هم در این طرح همراه کاروان‌های سلامت به مناطق محروم سیستان و بلوچستان و دیگر استان‌های متأثر از خشکسالی می‌رفتند و به نیازهای مردم محروم رسیدگی می‌کردند. اما مشارکت واحدهای درمان اضطراری بیشتر برای حوادث است. در حال حاضر، در کل کشور ٣١ واحد خدمات بهداشتی پایه داریم. این واحدها با این رویکرد فعالیت می‌کنند که اگر در حادثه‌ای زیرساخت‌های درمانی منطقه‌ای آسیب دید، این واحدها بلافاصله وارد شوند و خدمات درمانی به مردم ارایه دهند تا زیرساخت‌ها بازسازی و بحران پشت سر گذاشته شود. در حوزه توانبخشی در چه موضوعاتی بیشتر به توسعه نیاز است؟ در حالی که مرکز توانبخشی هلال‌احمر نسبت به بسیاری از واحدهای توانبخشی کشور به‌روز است، اما در این حوزه باید خودمان را به تکنولوژی روز دنیا برسانیم؛ مثلا در ساخت اندام‌های مصنوعی و پروتزها. سلامت به تکنولوژی بسیار وابسته است و تکنولوژی هم روز به روز در حال تغییر است. ما هم باید همگام با تغییرات روز پزشکی و سلامت پیش برویم. یکی از برنامه‌های پنج‌ساله ما دقیقا همین است که از تکنولوژی روز دنیا در خدمات توانبخشی استفاده حداکثری کنیم و امیدواریم بتوانیم حداقل ٦ مرکز جامع توانبخشی را در کل کشور به آخرین تجهیزات روز دنیا مجهز کنیم و این مراکز بتوانند برای استان‌های همجوار خود را به‌عنوان استان معین تحت پوشش قرار دهند. مراجعان معلول توانبخشی بیشتر چه مشکلاتی دارند؟ بیشتر مراجعان، معلولان جسمی- حرکتی هستند، اما معلولان دیگر مثل موارد شنوایی و بینایی هم می‌توانند در این مراکز از خدمات مورد نیاز خود بهره ببرند. به‌طور کلی مرکز جامع توانبخشی هلال‌احمر با مجموعه خدمات ارتوپدی و فنی خود شناخته شده است. این موارد شامل اختلالات مادرزادی در کودکان، نوجوانان و بزرگسالان و کسانی که بر اثر بیماری مثل دیابت دچار نقص عضو شده‌اند، است. به‌علاوه، معلولان حوادث رانندگی، حوادث طبیعی و حوادث ناشی از کار نیز جزو مددجویان ما هستند. به‌طور کلی محدودیت چندانی برای پذیرش نداریم، اما در مواردی ممکن است مددجویی مراجعه کند و بگوید می‌خواهد ظرف یک هفته کالای مورد نیازش برایش ساخته شود، درحالی که تهیه مواد اولیه یا پروسه ساخت کمی زمانبر است، اما این‌طور هم نیست که خدمتی برای این موارد خاص ارایه نشود. در حالی که طب ایرانی، طب سنتی و ماساژدرمانی هم در توانبخشی کمک‌کننده است. این پیشنهاد هم داده شده که این‌گونه پکیج‌های خدماتی به موارد توانبخشی هم افزوده شود.
منبع : روزنامه شهروند
دیدگاه تان را بنویسید