سهم حسن روحانی در کشاندن مردم به بورس؟ | «طمع» سود زیاد، کار دست خریداران سهام داد | موفقیت مذاکرات هسته ای، ضرر سهامداران را جبران می کند

55 آنلاین- شاخص کُل بورس تهران در آخرین روز سال 1398 تا محدوده 512 هزار واحد رشد کرد و به فعالیت خود پایان داد. در ادامه، شاخص بورس تا مرداد 1399 یعنی زمان اوج آن، یک رشد و بازدهی بیش از 300 داشت و به دو میلیون و 78 هزار واحد رسید.

از مرداد 1399 به بعد که ریزش بورس شروع شده، تقریباً نیمی از آن رشد 300 درصدی از بین رفته و شاخص کُل در روز یک شنبه دوم خرداد 1400 به یک میلیون و 107 هزار واحد نزول کرده و این نزول، برخی افراد را دچار ضرر کرده است.

در گفت و گوی «55 آنلاین» با محمود وحدت - کارشناس بورس و بازارهای مالی- اوضاع این روزهای بورس تهران بررسی شده و مورد کند و کاو قرار گرفته است.

*****

*در روز شنبه شاخص کُل بورس تهران، یک سقوط نسبتاً بزرگ داشت و حدود 27 هزار واحد کاهش پیدا کرد و در روز یک شنبه هم ادامه پیدا کرده است. با کاهش های، شاخص بورس به محدوده یک میلیون و 100 هزار واحد رسیده است

این در حالی است که در روز چهارشنبه 22 اردیبهشت یعنی زمانی که هنوز دامنه نوسان نامنتقارن برقرار بود شاخص در حد یک میلیون و 183 هزار واحد بود. در آن زمان، تصمیم گرفته شد که دامنه نوسان قیمت از روز شنبه 25 اردیبهشت امسال، به حالت متقارن برگردد.

دامنه نوسان نامتقارن، مورد اعتراض شدید فعالان بورس بود. با این که الان دامنه نوسان به حالت اولیه برگشته، چرا به جای رشد و مثبت شدن بورس، شاخص کُل بیش از 70 هزار واحد نسبت به روز 22 اردیبهشت ریزش داشته است؟

-بگذارید یک جور دیگر به این موضوع نگاه کنم. این که ما وضع امروز بورس را بررسی کنیم یا هفته پیش یا این که سه هفته پیش را بررسی کنیم، چندان به ما کمک نمی کند. من فکر می کنم باید به بورس به شکل کلان تر و عمیق تر نگاه کنیم.

باور کنید روزانه بین 10 تا 50 نفر با من تماس می گیرند و مشاوره می خواهند. چرا که پول برخی از این افراد که سهام خریده اند به شدت کاهش پیدا کرده. یک مورد که در همین روز شنبه (اول خرداد 1400) اتفاق افتاد، این بود که پول یک فرد از حدود یک میلیارد و 700 میلیون تومان به 300 میلیون تومان کاهش پیدا کرده است. همچنین افرادی هستند که 500 میلیون تومان، سهام خریده اند و الان ارزش آن 100 میلیون تومان شده.

اساساً در دو، سه سال گذشته، چه به دلیل تحریم و چه به دلیل سیاست های اقتصادی، شرایط اقتصادی کشور، به سمتی رفت که وزارت اقتصاد یا بانک مرکزی، به فکر تامین مالی از بازار سرمایه افتادند.

*این فردی که سرمایه اولیه او از یک میلیارد و 700 میلیون تومان به 300 میلیون رسیده، یعنی کمتر از 20 درصد از سرمایه اولیه او باقی مانده است. این نوع افراد چه سهامی را در چه زمانی خریده اند که حدود 80 درصد از سرمایه خودشان را فعلاً از دست داده اند؟

-لیست این نوع شرکت ها وجود دارد و در همین روز شنبه چند نماد بورسی با 50 تا 60 درصد ریزش قیمت باز شدند. در یک روز، این مقدار کاهش اتفاق افتاده و در این یک روز اتفاق خاصی نیز نیفتاده بود.

این نوع سهم ها، سه ماه قفل بودند و سهامداران نمی توانستند آنها را بفروشند ولی در یک روز با 50 درصد ریزش باز شدند. این مقدار کاهش، واقعاً حال آدم را بد می کند.

شاید سیاست کشور بر این بوده که دولت، در ارتباط با کسری بودجه، این سرمایه ها را در جای دیگر مصرف کند. آقای دژپسند، وزیر اقتصاد روز چهارشنبه 30 اردیبهشت امسال، گفت «ما از مردم قرض گرفتیم».

*وزیر افتصاد گفت به جای این که از بانک مرکزی قرض بگیریم اوراق بدهی فروختیم و از مردم برای تامین مالی قرض کردیم.

-این قرض گرفتن از طریق بورس بوده و پول مردم نصف شده. حداقل این است که بخشی از این قرض را برگردانند. البته در این ماجرا، ضرر دو طرفه اتفاق افتاده و برای مثال، اگر یک فرد در حد 100 میلیون تومان، سهام بورسی خریده، الان ارزش آن 50 میلیون تومان شده.

چنین فردی 50 درصد نیز به خاطر تورم ضرر کرده است. بر این مبنا، این پول باید برگردد. مقامات دولت باید به هر نحو که بهتر می دانند یا می خواهند اعتماد برگردد، این کار را انجام بدهند.

*بعضی اقتصاددانان ایرانی می گویند بورس از تعادل خارج شده بود و عدد 2 میلیون واحدی شاخص کُل غیر واقعی بوده است. 

بورس تهران در سال های 1397 و 1398 رشدهای بزرگ داشت. کسانی که می خواهند در دریا شنا کنند، در ابتدا یک مقدار موقعیت را می سنجند تا غرق نشوند. آیا کسانی که در سال 1399 وارد بورس شدند، نباید احتیاط می کردند و بی گدار به آب نمی زدند؟

-در سال 1399 بارها مقامات دولت گفتند بورس خوب است و سکه و دلار نخرید. بارها گفتند بورس باید رونق پیدا کند. از طرفی، مردم به صدا و سیما و روزنامه های کشور توجه می کنند و در نتیجه اعتماد می کنند.

در این حالت، می گویند قطعاً دولت و مقامات اقتصادی کشور و بانک مرکزی، حافظ منافع مردم است و در نتیجه مردم، اعتماد می کنند.

البته ممکن است برخی افراد، کُل زندگی خودشان را بفروشند و پول آن را وارد بورس کنند. البته چنین کاری اشتباه ابوده و عقل سلیم، این اجازه را نمی دهد. برخی افراد نیز همه زندگی را نفروخته و فقط 10 میلیون یا 50 میلیون یا 100 میلیون تومان را وارد بورس کرده اند.

حتی کسانی که این طور رفتار کرده اند، سرمایه آنها هم نصف شده. این افراد، به دولت اعتماد کرده و سرمایه خودشان را وارد بورس کردند.

آقای روحانی، رئیس جمهور در روز های اخیر گفتند که «بورس، فراز و نشیب دارد». وقتی این نشیب بورس برگردد این وضع به وجود آمده درس عبرتی برای این افراد می شود که با کُل زندگی و سرمایه خودشان وارد این بازار نشوند.

*در انتخابات سال 1396 تعداد زیادی از شخصیت های محبوب و هنرمندان و به اصطلاح سلبریتی ها، مردم را تشویق کردند که به آقای روحانی رای بدهند. دقیقاً در همان چند ماه اول بعد از تشکیل دولت دوم آقای روحانی، همان افراد اعلام کردند نسبت به رای دادن به آقای روحانی در خرداد 1399، عذرخواهی کردند.

آقای روحانی در سال 1399 مردم را به بورس دعوت کرد. با توجه به اظهار پشیمانی علنی سلبریتی ها در سال 1396، آیا خریداران سهام در سال 1399، می توانند بگویند ما به صحبت آقای روحانی اعتماد کرده و سرمایه خودمان را وارد بورس کردیم؟

-انسان از چند هزار سال پیش درگیر چند معضل بوده و یکی از این معضلات، «طمع» است. واقعیت این است که برخی اوقات، ما طمع می کنیم. بعداً هم، برای این که از اشتباه و تصمیم اشتباه خودمان فرار کنیم، این اشتباه را گردن افراد دیگر می اندازیم.

هر چند که دعوت مسئولان و مسئولان اقتصادی کشور، بی تاثیر نبود ولی شاید منطقی این بود که افراد جامعه احتیاط بیش تری کرده و با کُل زندگی خودشان وارد بورس نمی شدند.

*به هر حال، دولت در بودجه سال 1399 در حد 200 هزار میلیارد تومان کسری بودجه داشت. آیا سرمایه گذار و فردی که وارد بورس می شود، نباید این نوع مسائل و این مشکلات اقتصاد کلان را در نظر بگیرد؟

-افراد زیادی که در بورس سرمایه گذاری کرده و الان مال باخته هستند و ضرر کرده اند، اصلاً دانشی در این زمینه نداشتند. شرایط کرونا، شرایط اقتصادی کشور و نرخ تورم 50 درصدی، افراد را به این سمت سوق داد و کار دیگری نمی توانستند انجام بدهند.

*در دی ماه سال 1392 شاخص کُل بورس به اوج خودش در آن دوره یعنی 89 هزار واحد رسید ولی در ادامه تا 60 هزار واحد سقوط کرد. وقتی که وضع بورس در همان سال ها، به اینجا کشید سهامداران خُرد و مردم عادی حتی به مقامات ارشد کشور نامه سرگشاده اعتراض آمیز نوشتند.

شاخص بورس از محدوده 60 هزار واحد برگشت و در پایان سال 1398 به محدوده 512 رسید. در ادامه، شاخص بورس در مرداد ماه سال 1399 به بالای 2 میلیون واحد رفت ولی تا الان دچار ریزش شده.

به همان صورت که شاخص کُل بورس بعد از اوج گرفتن در سال 1392، دچار ریزش شد ولی دوباره صعودی شد، آیا در وضع فعلی شاخص بورس برنمی گردد؟

-قطعاً شاخص بورس برمی گردد و به نظر من، ما نباید فقط نزول شاخص در هفت یا هشت ماهه گذشته را مبنا قرار بدهیم. البته برخی افراد، سرمایه خودشان را در سال 1399 به بورس بُردند ولی انتظار زودرسی برای سود دهی داشتند.

این که این افراد بخواهند بعد از 2 ماه یا 3 ماه یا 4 ماه، با ضرر از بورس خارج شوند، اشتباه است.

هر چند که ممکن است شاخص بورس، چند ماه دیگر به محدوده 2 میلیون واحد نرسد ولی حتماً از محدوده یک میلیون و 200 میلیون واحد عبور می کنیم و بخشی از ضررها جبران شده و شرایط بهتر می شود.

انتظار می رود مسئولان سازمان بورس و کسانی که به این حوزه تسلط دارند و ابزارهای اقتصادی در اختیارشان است، کمک کنند تا این اعتماد برگردد، آرام آرام سهم ها ارزش واقعی خودشان را پیدا کنند و به سمت اوج و صعود برگردند.

البته بعید می دانم در دولت آقای روحانی، تغییر اساسی به وجود بیاید  ولی تا حد زیادی مطمئن هستم با تشکیل دولت بعدی، شرایط بهتر می شود. دولت بعدی، حتماً کمک خواهد کرد که آسیب سهامداران خُرد جبران شده و حال دل آنها بهتر شود.

*به نظر شما، آیا فقط سهامداران خُرد و مردم به خاطر کاهش قیمت سهام، بخشی از اصل سرمایه خودشان را از دست داده اند؟

-خیر. احتمالاً سهامداران کلان نیز، این طور شده اند. البته منظور ما از سهامداران کلان، حقوقی ها نیست. حقوقی ها، کار بَلد بوده و می دانستند در چه موقعیتی سهام بخرند و در کجا بفروشند.

هر چند که ممکن است برخی از حقوقی ها، ضرر کرده باشند ولی مهم این است که قشر اصلی و درگیر در این بازار، سهامداران خُرد هستند.

از هر خانواده، یک نفر یا دو نفر وارد بورس شده و مثلاً یک میلیون یا 10 میلیون یا 20 میلیون تومان پول خودشان را وارد این بازار کرده اند. این وضع فعلی، باعث آسیب روحی و آسیب اقتصادی برای آنها می شود.

*بعد از اوج گرفتن شاخص بورس در مرداد سال 1399 و شروع ریزش بورس، قیمت برخی سهام، فقط در حد 50 درصد یا 60 درصد کاهش داشته ولی قیمت برخی سهام، بیش تر سقوط کرده است.

چرا همین سهامداران خُرد، سراغ سهامی رفتند که رشد سریع و زیادی داشت و تا الان کاهش قیمت شدیدی را تجربه کرده اند؟

-الان 4 ماه است که صف فروش حدود 400 شرکت قفل است. سهامداران این شرکت ها اصلاً نمی توانند سهام خودشان را بفروشند و نمی توانند کاری انجام بدهند. اگر فردی در دی ماه یا بهمن 1399 متوجه شده که روی سهام مناسب تر و بهتر کار کند، دیگر نمی توانست سهام خودش را بفروشد چرا که این سهم ها، قفل شده اند.

نکته دوم این است که در این حوزه، آموزشی در کار نیست. نکته سوم این است که نباید کسانی به برخی سهم ها ورود کنند و قیمت آن سهم ها 4 برابر یا 5 برابر بالا برود و بعد یک دفعه نماد آنها در بورس با نصف قیمت باز شود.

پس در اینجا ناظر بورس چه کار می کند و چگونه است که کُل بازار، دچار مشکل است ولی یک سهم رشد می کند؟ سازمان بورس به عنوان نهاد ناظر بر بورس تهران، باید معاملات 10 تا 15 سهم را که فقط در مدت چند ماه رشدهای عجیب و خاص داشتند، باطل می کرد و سوال این است که چرا این کار را انجام نداده است.

*به نظر شما، علت رشد چندین برابری برخی سهام بورسی چه بود؟

-آن سهام، بازیگر داشته اند و قیمت آنها به طور فیک و کاذب بالا رفته است. در حالی که ارزش ذاتی آن سهام، اینقدر نبود.

*در حال حاضر برای هر خریدار، قیمت کُل واحدهای سهام «صندوق سرمایه گذاری دارا یکم» به دو میلیون و 260 هزار تومان رسیده است. سهام بانکی و بیمه ای این صندوق، توسط دولت در اردیبهشت 1399 با قیمت 2 میلیون تومان به 3.5 میلیون نفر فروخته شد.

در سال 1399 قیمت این سهام تا 6.6 میلیون تومان هم بالا رفته بود که 330 درصد سود بود ولی الان فقط 13 درصد از سود آن باقی مانده است. جنابعالی فکر می کنید کسانی که در اردیبهشت سال 1399 سهام دادا یکم را خریدند یک مقدار منطقی عمل کرده اند؟

-بله. آنها حداقل وارد سهم های دیگر نشده اند که قیمت آنها 40 درصد یا 50 درصد بریزد. پول این افراد، فارغ از تورم، حفظ شده.

به خاطر این که دولت، برخی سهام را معرفی کرد، قشنگ نبود که این سهام، یک دفعه یک ریزش 70 یا 80 درصدی یا حتی 50 درصدی داشته باشند. بالاخره از نظر سیاسی، اجتماعی و اقتصادی، چندان منطقی نبود که این کار را انجام بدهند.

*در شهریور سال 1399 سهام شرکت های دولتی پالایشی در قالب «صندوق پالایشی یکم» با قیمت 5 میلیون تومان به 3.6 میلیون نفر از خریداران فروخته شد و الان قیمت آن به سه میلیون و 200 هزار تومان کاهش پیدا کرده است.

در حال حاضر خریداران سهام صندوق پالایشی 36 درصد نسبت به اصل سرمایه خودشان در ضرر هستند. در حالی که شرکت های پالایشی معروف بودند به این که سهم های جذابی دارند، چرا سهام این شرکت ها چنین وضعی پیدا کرده است؟

-به نظر من، قیمت آنها برمی گردد. قیمت دارا یکم و پالایشی یکم برمی گردد ولی نه این که سود زیادی بدهند. البته این تحلیل من، برای کوتاه مدت است.

*در هفته های اخیر، سران قوا تصمیماتی برای رونق بورس گرفتند و ظاهراً دولت با استفاده از منابع صندوق توسعه ملی و از طریق صندوق تثبیت بازار سرمایه اقدام به تزریق پول به بورس برای خرید سهام بورس تهران کرده است.

جنابعالی انتقادادت شدیدی نسبت به تزریق این پول توسط دولت دارید و مقدار آن را ناچیز می دانید. از طرفی، می گویید برخی سهام، وضع خوبی دارند و برخی سهام اصلاً خریدار ندارند.

در وضعیت فعلی، آیا همین تزریق پول باید به سمت سهامی برود که ضرر زیادی دارند یا باید سراغ سهامی برود که سقوط قیمتی زیادی نداشته اند؟

-به نظر من، سهمی که وارد بورس شده، ارزش داشته است. چرا که برخی سازمان ها و نهادها، عملکرد شرکت های متقاضی برای ورود به بورس را کنترل می کنند. البته ممکن است یک شرکت قوی تر و بنیادی تر باشد و یک شرکت نیز ضعیف تر باشد.

اگر این مبلغی که گفته شده تزریق شده یا می خواهد به بورس تزریق شود، وارد سهم های ارزنده کوچک تر شود، می تواند حرکت بهتری را در بازار ایجاد کند. در این حالت، سهم های بزرگ تر نیز رشد خودشان را شروع می کنند.

با این حال، هیچ شفافیتی در خصوص تزریق این مقدار نقدینگی به بورس وجود ندارد. من شنیده ام که بخشی از این پول و نقدینگی، وارد سهام شرکت های خودروی بورسی ایران خودرو و سایپا شده.

*ولی سهام این دو شرکت خودرو ساز در روز شنبه (اول خرداد 1399)، حدود 5 درصد و در روز یک شنبه هم 4 درصد کاهش قیمت داشته اند.

-بله ولی شنیده ام که آن پول به سهام این شرکت ها تزریق شده. به نظر من، اگر همین مبلغ کم، وارد سهم های کوچک تر ارزنده شود، ارزندگی و اعتماد بیش تری برای این بازار رقم خواهد زد.

در مجموع، من فکر می کنم اگر برجام (توافق هسته ای)، شرایط بهتری را برای کشور ایجاد کند، قطعاً این بازار برمی گردد، بخشی از ضررها جبران می شود و حال بازار سرمایه و سهامداران خُرد این بازار خوب خواهد شد. به نظرم، این اتفاق به زودی رخ خواهد داد و نسبت به آن شک ندارم. فقط باید صبر کنیم و صبر کنیم و صبر.