تهران در بحران آب؛ ساخت‌وسازهای جدید در سایه کم‌آبی ادامه دارد

تهران با ورود به دومین سال خشکسالی پیاپی و کاهش چشمگیر ذخایر آب سدهای پنج‌گانه، در آستانه بحران جدی آبی قرار دارد؛ با این حال وزارت راه و شهرداری‌ها همچنان مجوز ساخت‌وساز و بلندمرتبه‌سازی صادر می‌کنند، در حالی که کارشناسان تأکید دارند پیش از هر توسعه شهری، باید تأمین آب کافی برای جمعیت موجود و جدید اثبات شود.چند سالی است که مسئولان صنعت آب هشدار می‌دهند تهران دیگر ظرفیت بارگذاری جمعیت جدید را ندارد. با این حال، وزارت راه و شهرداری‌ها همچنان مجوز ساخت‌وساز و حتی بلندمرتبه‌سازی را در نقاط مختلف «تهران آبی» صادر می‌کنند؛ منطقه‌ای که شامل تهران، البرز و بخش‌هایی از قزوین است. اکنون، در شصت‌وهفتمین سال آبی کشور، دومین سال سخت خشکسالی رقم خورده و پنج سال گذشته نیز دوره‌های کم‌آبی پیاپی را پشت سر گذاشته‌ایم. فشار آب به پایین‌ترین حد رسیده و بسیاری از شهروندان بدون پمپ یا مخزن به‌سختی می‌توانند به آب شرب دسترسی پیدا کنند؛ تا جایی که مدیرعامل آبفا تأکید کرده است: «صرفه جویی یک اجبار است.»وضعیت نگران‌کننده سدهای پنج‌گانه تهران

اما اگر بخواهیم هر کدام از سدهای پنج‌گانه را به صورت جدا گانه برسی کنیم سد طالقان با وجود کاهش ۱۰۰ میلیون متر مکعبی ذخیره آب وضعیت نسبتاً بهتری دارد چرا که امسال از ابتدای سال آبی تا کنون تنها ۱۹۵ میلیون متر مکعب ذخیره آبی دارد در حالی که این عدد سال گذشته به ۲۹۳ میلیون متر مکعب می‌رسید.

امار و ارقام گواه وضعیت نا مناسب آبی ما هستند چرا که سد امیرکبیر سال گذشته کاهش یک سومی ذخایر آبی را داشته است به طوری که حجم ذخایر آبی این سد در سال گذشته به ۱۳۹ میلیون متر مکعب می‌رسید در حالی که اکنون تنها ۴۲ میلیون متر مکعب پرشدگی دارد.

حال بد سدهای تهران با برسی سد لار و ماملو خود را نمایان می‌کند سدهایی که وزیر نیرو هم نسبت به خشک شدن آنها هشدار داده بود و در حال حاضر سد ماملو کاهش ۵۰ درصدی ذخایر خود را نسبت به سال گذشته تجربه می‌کند زیرا در حال حاضر ۲۱ درصد پر شدگی دارد در حالی که سال گذشته در همین بازه زمانی حجم ذخایر آبی این سد به ۴۱ میلیون متر مکعب می‌رسیدسد لار هم وضعیت مناسبی ندارد و با ۴۰ میلیون متر مکعب بیش از نیمی از ذخایر خود را از دست داده است چرا که سال گذشته حجم پرشدگی سد لار ۵۹ میلیون متر مکعب می‌رسید.

سد لتیان هم امسال تنها ۲۹ میلیون متر مکعب پر شدگی دارد و نزدیک به نیمی از ذخایر خود را از دست داده است چرا که سال گذشته حجم پرشدگی سد لتیان ۴۶ میلیون متر مکعب می‌رسید.

تراکم‌فروشی در سایه کم‌آبی

این بحران در حالی رخ می‌دهد که همچنان تراکم‌فروشی و صدور مجوزهای ساختمانی ادامه دارد. وزارت نیرو طرحی برای مهار این روند ارائه کرده، چرا که تأمین آب برای جمعیت رو به افزایش دیگر ممکن نیست. عیسی بزرگ‌زاده، سخنگوی صنعت آب، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر گفت: تهران آبی فقط توان میزبانی از ۸ تا ۹ میلیون نفر را دارد، اما اکنون باید نیاز آبی حدود ۲۰ میلیون نفر را تأمین کند.

به گفته او، تمامی این جمعیت از منابع آبی مشترک استفاده می‌کنند، و کم‌آبی در یک نقطه، به سرعت سایر مناطق را نیز درگیر می‌کند. بنابراین، باید کل محدوده تهران آبی شامل تهران، البرز و بخش‌هایی از قزوین در سیاست‌گذاری‌ها مدنظر قرار گیرد.رویکرد پیشنهادی: اثبات آب قبل از ساخت

بزرگ‌زاده تأکید کرد: راهکار وزارت نیرو، ممنوعیت مطلق ساخت‌وساز نیست، بلکه هدایت ساخت‌وسازها به سمت توسعه پایدار است. هر پروژه‌ای که نیاز به بارگذاری آبی دارد، باید ابتدا اثبات کند که منبع آب آن تأمین شده است.» این «اثبات آب» بر اساس شرایط هر استان متفاوت و بعضاً مبتنی بر منابع آب سطحی یا زیرزمینی قابل برداشت خواهد بود. او افزود: «هزینه این فرآیند تنها حدود ۲ درصد به هزینه ساخت اضافه می‌کند.

سخنگوی صنعت آب با اشاره به طرح‌های آمایش سرزمینی پیش و پس از انقلاب گفت: متأسفانه این طرح‌ها به‌طور کامل اجرا نشد. تجربه جهانی نشان می‌دهد در اقلیم‌های خشک و نیمه‌خشک، شکل‌گیری کلان‌شهرها تنها زمانی پایدار است که در کنار دریا قرار داشته باشند.اولویت با منابع آبی، نه درآمدزایی

بر اساس این گزارش، دستگاه‌های مسئول باید پیش از صدور مجوز ساخت، امکان تأمین آب را بررسی کنند. اگر آب کافی موجود نیست، باید سراغ راهکارهایی مانند بازچرخانی یا تولید آب رفت، نه آنکه با رویکرد درآمدی، بلندمرتبه‌سازی را پیش بگیرند. در غیر این صورت، مرزهای تاب‌آوری و ظرفیت محیط‌زیستی تهران آبی بیش از پیش فرو خواهد ریخت.