ارزهای دیجیتالی و چالش های سرمایه گذاران ایرانی | احتمال افزایش قیمت «بیت کوین» وجود دارد | زیان کنندگان بورس، به سرعت وارد بازار رمز ارزها نشوند

55 آنلاین-علاوه بر بازارهای مالی و اقتصادی داخلی ایران از جمله بورس اوراق بهادار، بازار مسکن و بازار خودرو، در سال های اخیر بازار ارزهای دیجیتالی و مجازی، در دنیا رونق گرفته و در ماه های اخیر، در ایران هم تمایل شدیدی برای سرمایه گذاری در این نوع ارزها به وجود آمده است.

قیمت مهمترین ارز دیجیتالی جهان یعنی «بیت کوین» که حدود یک دهه قبل، هیچ ارزشی نداشت، در هفته های اخیر به حدود 58 هزار دلار رسید. در روزهای اخیر و پس از کاهش قابل توجه قیمت بیت کوین، دوباره قیمت آن تا حدود 50 هزار دلار بالا رفته و فعلاً هر واحد بیت کوین بیش از یک میلیارد تومان ارزش دارد.

در گفت و گوی «55 آنلاین» با دکتر رضا شیرازی (کارشناس و مشاور سرمایه گذاری)، جذابیت بازار ارزهای دیجیتالی و چشم انداز احتمالی آن بررسی شده است. البته این مصاحبه، سیگنالی برای خرید و ورود به بازار پُررریسک ارزهای دیجیتالی نیست و در روزهای آینده دیدگاه کارشناسان دیگر این حوزه را نیز جویا خواهیم شد.

*****

*در سال 1399 بورس تهران، جهش بزرگی را تجربه کرد و سرمایه زیادی به سمت بورس رفت. در این میان، تعداد زیادی از مردم عادی و آماتور هم در بورس سرمایه گذاری کردند و تعدادی از آنها ضرر کرده اند. از طرفی، در ماه ها و هفته های اخیر، بحث ارزهای دیجیتال و مخصوصاً بیت کوین، به طور جدی مطرح شده و تمایل به سرمایه گذاری در این حوزه به وجود آمده.

به نظر جنابعالی، در سال 1399 فضای کُلی کشور در حوزه سرمایه گذاری چطور بوده و این گرایشی را که در مورد ارز دیجیتال به وجود آمده، چگونه تحلیل می کنید؟

-در سال 1399 یک اتفاق جالب افتاد و افرادی که تا حالا به فکر سرمایه گذاری نبوده و صرفاً از مشاغل خودشان امرار معاش می کردند و به واسطه فعالیت خودشان پول در می آوردند و همان را در زندگی خودشان خرج می کردند، رویکردشان این طور شد که می شود از پول، به نحو دیگری هم استفاده کرد.

این اتفاق، یک اتفاق خوب و خوشایند است. خیلی از مردم، وقتی می خواهند به یک شغل وارد شوند، می دانند که باید آموزش ببینند، تجربه کسب کنند و دانشی که دارند به مهارت تبدیل شود تا بتوانند پول در بیاورند.

متاسفانه یک موضوع برای همه مردم هضم نشده و آن، این که افراد زیادی فکر می کنند ذاتاً یک سرمایه گذار حرفه ای هستند و به همین دلیل، برخی از مردم که خواستند وارد حوزه سرمایه گذاری شوند، خودشان را بی نیاز از آموزش دیدند. در حالی که چنین تصوری، اشتباه بوده است. بعضی افراد نیز، بعد از این که وارد بورس شده و دیدند دچار معضل شده اند، الان انگشت اتهام را به یک سمت می گیرند و می گویند فلانی گفت به بورس بیایید.

البته ما هم می دانیم که مقامات دولت به مردم گفتند که پول های خودتان را در بورس سرمایه گذاری کنید و بورس، صعودی است. اخبار زیادی نیز در ارتباط با این حوزه منتشر شد و هر روز شاخص بورس در حال صعود بود. در چنین وضعیتی، مردم به طور مستمر به سرمایه گذاری در بورس ترغیب می شدند.

در این مدت، تعداد زیادی از مردم وارد بورس شدند و در اوایل، یک تعداد از آنها سود کردند ولی وقتی به ضرر افتادند، سعی کردند انگشت اتهام را به سمت جایی بگیرند. در صورتی که به نظر من، متهم کردن دیگران، فرافکنی است.

اگر همه مردم بدانند هر تصمیمی که در زندگی شان اتخاذ کرده اند، خودشان بنیانگذار آن هستند، آن وقت دچار این معضل نمی شوند. چرا که قبل از این که بخواهند تصمیم بگیرند، باید به این نتیجه برسند که آیا این کاری که می خواهند انجام بدهند در آینده به نفع شان هست یا نیست؟

اگر به این نتیجه رسیدند که این تصمیم به نفع شان است، وارد شوند و آن کار را انجام بدهند. اگر هم به این نتیجه رسیدند که ممکن است در آینده، دچار چالش شوند و مشکل پیدا کنند، قبل از انجام آن کار باید بیش تر، راجع به آن فکر کنند و از دیگران سوال کنند تا بعدا دچار چالش نشوند.

این معضل، معضلی بود که در سال 1399، به وجود آمد. قسمت اول آن، خوشایند بود چرا که مردم به این نتیجه رسیدند که مردم در همه کشورها، در بازار سرمایه گذاری می کنند و متوجه شدند اگر خواب پول وجود داشته باشد یا پول در بانک باشد، مفید نیست. مردم ما به این نتیجه رسیدند که اقداماتی مثل خرید ملک، یک سرمایه گذاری بلند مدت است ولی می توان پول را در جاهای زودبازده نیز وارد کرد.

همه این تحولات، خوشایند است ولی مشکل اساسی این بود که مردم، بدون دانش وارد این حوزه سرمایه گذاری شدند. هر چند که بعضی افراد، فکر می کنند کسب دانش در این حوزه، خیلی سخت است. در حالی که این باور، یک باور اشتباه است ولی در ذهن برخی افراد وجود دارد.

البته اگر برخی افراد، فکر می کنند که نمی توانند در این حوزه آموزش ببینند، باید از روش های غیر مستقیم برای ورود به بورس استفاده می کردند یعنی به جای این که خودشان، به طور مستقیم سهم بخرند یا در یک بازار، سرمایه گذاری کنند، باید به دیگران که در این حوزه، خبره هستند مراجعه می کردند مثل صندوق های سرمایه گذاری و سبدگردان های حرفه ای بورس.

یک تعداد از مردم که در بورس ضرر کردند، به دنبال این هستند که به نوعی ضررشان را جبران کنند. این اوضاع و احوال، همزمان شد با افزایش قیمت افسانه ای که برای رمز ارزها اتفاق افتاد و خصوصاً بزرگترین رمز ارزی که در دنیا وجود دارد از منظر تعداد افرادی که از آن استفاده می کنند یعنی «بیت کوین».

قیمت بیت کوین از سقف قبلی آن در سال 2017 میلادی که 20 هزار دلار بود، عبور کرد و به 30 هزاردلار رسید و بعداً به 40 هزار دلار و 50 هزار دلار افزایش پیدا کرد و تا نزدیک 58 هزار دلار بالا رفت.

در همین سال 1399 که مردم در بورس هم ضرر کرده بودند، گفتند ارزهای دیجیتال، عجب بازاری است و قیمت بیت کوین که در اردیبهشت ماه، حدود 80 میلیون تومان بود الان به نزدیک یک و نیم میلیارد تومان رسیده است. بر این اساس، می گویند اگر ما بیت کوین بخریم، می توانیم تمام اشتباهات بورسی خودمان را جبران کنیم.

در این حالت، آنها دچار اشتباه مجدد می شوند. وقتی افرادی، از یک جا زخم می خورند با بدن رنجور و مشکلاتی که پیدا کرده اند، نباید تصمیم بگیرند. در حالی که ما می بینیم متاسفانه برخی در چنین موقعیتی، تصمیم می گیرند و اقدام به معامله می کنند.

این نوع افراد، آدم هایی هستند که مثلاً در اردیبهشت و خرداد امسال، وقتی دیدند قیمت سهام روزانه 5 درصد افزایش پیدا می کند، وارد بورس شدند و فکر کردند تا ابد، قیمت سهام هر روز 5 درصد بالا می رود. امروزه هم، با افزایش قیمتی که در حوزه ارزهای رمز نگاری شده اتفاق افتاده، فکر می کنند قیمت آنها همیشه افزایش پیدا می کند.

*به نظر شما چقدر از افراد وارد شده به بورس، خودشان عملاً به سمت معاملات ارزهای دیجیتالی و بیت کوین رفته اند و چقدر اقدامات رسانه ای کارشناسان و فعالان این حوزه باعث تشویق شده یعنی سهم هر کدام را چقدر می دانید؟

-متاسفانه در کشور ما، مبنایی برای محاسبه این میزان جا به جا شده از بورس و رفتن در بازار رمز ارز وجود ندارد. خیلی از افرادی که در بازار ارزهای رمز نگاری شده  فعالیت می کنند حتی از صرافی های رسمی ایران، خرید انجام نداده اند.

بنابراین، نمی شود گفت که چه میزان پول وارد این بازار شده و چقدر از این پول، از بورس خارج شده و وارد این بازار شده. برخی از افرادی که پول خودشان را از بورس خارج کرده اند، در بازارهای موازی مثل طلا، سکه، مِلک و خودرو، دوباره سرمایه گذاری کرده اند و حجم بزرگی هم، مجدداً در بانک سپرده گذاری شده.

پس چون واقعاً این امکان وجود ندارد، پاسخ دادن به سوال شما، توسط شخصی که دسترسی به این اطلاعات ندارد مثل بنده، پاسخی بدون سند و مدرک است و مبنای علمی و مستند ندارد، اما در مورد این که برخی از افرادی که قبلاً در بورس سرمایه گذاری می کردند، این بازار را به عنوان بازار موازی انتخاب کرده اند، تردید وجود ندارد. با این حال، عدد و رقم آن بر ما پوشیده است.

همان طور که واضح نیست در آن زمان، مردم چقدر از دولت برای ورود به بورس توصیه گرفتند، چقدر از صدا و سیما توصیه گرفتند و چقدر از سایر رسانه ها و چقدر از کسانی که مباحث بورس را آموزش می دادند، استفاده کردند، الان هم بر ما واضح نیست که چقدر از مردم صرفاً به خاطر این که از چاله بورس خارج شوند به این بازار آمده اند و چقدر از افرادی که صرفاً ترغیب کننده هستند، تاثیر پذیرفته اند.

البته متاسفانه برخی افراد ترغیب کننده، صرفاً به مردم می گویند که قیمت بیت کوین، یک روز فقط چند سنت بود و به 50 هزار دلار رسیده و به مردم می گویند بدو بدو که جا نمانی. این نوع صحبت ها، دقیقاً مثل حالتی است که در مورد بورس به مردم می گفتند همین سهمی که قبلاً 100 تومان بود، الان 2 هزار تومان شده پس بدو بدو جا نمانی.

این من و شما هستیم که به عنوان سرمایه گذار باید متوجه یک ماجرا باشیم که اگر بدون دانش، در هر بازاری سرمایه گذاری کنیم، احتمال باخت ما به مراتب، بیش از بُرد ما هست.

ما در این بازارها، سالیان سال است که که کار می کنیم ولی توصیه می کنیم بدون فکر و بدون دانش، به هیچ عنوان وارد نشوند. همان طور که در بورس، مردم پول خودشان را از دست دادند، اگر دانش ندارند می تواند همان اتفاق در بازار ارزهای رمز نگاری شده به صورت بدتر رخ بدهد و البته اگر دانش داشته باشند این بازار، یکی از بهترین بازارهای ممکن است.

ما امیدواریم قوانینی در کشور عزیز ما وضع شود و همراهی کُند با مردم برای این که بتوانند سود مناسبی کسب کنند و دچار مشکل نشوند. این بازار، بازاری است که هفت روز هفته و 24 ساعت شبانه روز، باز است، بازاری است که دامنه محدود کننده نوسان ندارد، بازاری است که تحلیل تکنیکال به خوبی در آن کاربرد دارد و قواعد و قوانین آن تغییر نمی کند و خیلی مواهب دیگر.

همه این موارد، بعد از گذر کردن از دروازه دانش، قابل استفاده است وگرنه یک چاه است که می تواند همه پول مردم را به طور کامل از بین ببرد.

*در بورس تهران، دامنه نوسان قیمت مثبت 5 و منفی 5 بود و شورای عالی بورس اخیراً دامنه نوسان را به مثبت 6 و منفی 2 تغییر داد. در ارزهای دیجیتال که چنین حمایتی وجود ندارد و دامنه نوسان در کار نیست، اگر افراد ضرر کنند، نسبت به ضرری که سهامداران در بورس متحمل شدند اوضاع چگونه است؟

-اول این که من اینگونه به قضیه نگاه کنم که دامنه نوسان اصلاً ابزار خوبی نیست که ما آن را به عنوان مبنا و معیار بگیریم. همین دامنه نوسان نامتقارن، باعث شده که بازار، قفل شود. تقریباً یک هفته است مردمی که می خواهند سهم خودشان را بفروشند، نمی توانند بفروشند.

پس این نوع ابزار، نه تنها تسهیل گر نیست بلکه کاملاً مداخله گر است. عمده کارشناسان تاکید می کنند که دولت به خوبی از مردم استفاده می کند و سرمایه های مردم را بلعید فقط به خاطر این که اوراق خودش را عرضه کند.

این اتفاقی که به خاطر دامنه نوسان مثبت 6 و منفی 2 رخ داد و دامنه از 10 به 8 محدود شد، نه تنها خوب نبود بلکه برای سهامدار خُرد، به طور کامل مُضر بود. در حالی که در این بازار یعنی در بازار ارزهای رمز نگاری شده، دامنه نوسان وجود ندارد.

بنابراین، اگر در این بازار یک فرد بتواند به درستی تحلیل کند، می تواند سودهای عالی کسب کند. چون این بازار، دو طرفه بوده و در زمان کاهش و افزایش قیمت، می توان سود کسب کرد یعنی اگر ریزش قیمت اتفاق بیفتد، مردم حتی می توانند سود ببرند. ما مانند این حالت را در بورس کالای ایران نیز داریم.

به این صورت که بازارهای دو طرفه ای وجود دارد از جمله این که قرارداد زعفران منعقد می شود و قبلاً سکه در بورس کالا معامله می شد. در بازار سکه آتی، معاملات آن به صورت دو طرفه بود.

در چنین معاملاتی معامله گر، هم می تواند پوزیشن لانگ (خرید به امید صعود/ Long) بگیرد و هم پوزیشن شورت (فروش به امید پایین آمدن قیمت/ Short). معامله گر در هر دو حالت بالا رفتن قیمت و پایین آمدن قیمت، می تواند سود کند. این اصطلاحات، اصطلاحاتی است که در این نوع بازارها کاربرد دارد.

*برای به دست آوردن ارز دیجیتال از جمله بیت کوین، چند روش وجود دارد. یک روش، استخراج و تولید است و یک روش هم خرید از طریق صرافی. در کشور ما کدام روش بیش تر مورد توجه قرار گرفته است؟

-بیش از دو سال قبل، خیلی از افراد اقدام به استخراج بیت کوین می کردند و قوانینی هم در این میان وجود نداشت که محدود کننده باشد. یک دفعه از دو سال پیش، بحث قیمت برق پیش آمد و بحث هایی در گرفت. مقامات دولتی گفتند که باید برخی قوانین و مقررات در این زمینه وضع شود.

آن موضع گیری باعث شد که یک تعداد از مردم که قبلاً از حوزه ماینیگ (استخراج ارز دیجیتال/ Mining) برای کسب درآمد استفاده می کردند، آن کار را کنار بگذارند. در این مدت، تعدادی از دستگاه های استخراج ارز، ضبط شد و تعدادی از مالکان آنها هم دادگاهی شده و محکوم به پرداخت جریمه های سنگین شدند.

اتفاقی که در حال حاضر رخ داده، این است که برخی افراد به صورت مخفیانه، هنوز از این شیوه استفاده می کنند. البته کسانی که توانستند مجوز بگیرند به صورت صنعتی، اقدام به استخراج ارزهای دیجیتال می کنند.

*از طرف دولت هم، قیمت برق مصرفی برای تولید بیت کوین 900 تومان به ازای هر کیلو وات ساعت تعیین شده.

-قرار شد قیمت برق صادراتی، مبنای کار باشد و الان تقریباً با همین قیمت استخراج ارزهای دیجیتال انجام می شود.

*با این قیمت برق، واقعاً استخراج این ارزها مناسب است؟

-بله. به واسطه قیمت کنونی بیت کوین، استخراج آن سودآور است، اما همیشه قیمت بیت کوین، در سطح بالا نمی ماند. اگر قیمت بیت کوین کاهش پیدا کند، قطعاً استخراج بیت کوین، سودآور نخواهد بود.

*خرید و فروش بیت کوین و ارزهای دیجیتالی دیگر از طریق صرافی ها هم انجام می شود. وضعیت صرافی های ایرانی و خارجی فعال در این حوزه چگونه است؟

-الان یک تعداد از صرافی های کشور ما در این حوزه فعالیت می کنند. این صرافی ها، مجوز رسمی از بانک مرکزی ایران ندارند ولی مشغول فعالیت هستند. اسم  این صرافی ها را نمی آورم که تبلغ نشود. در روزهای اخیر آقای عبدالناصر همتی، رئیس بانک مرکزی گفتند به زودی برخی صرافی های فعال در حوزه بیت کوین و رمز ارزها را مشخص می کنیم.

این خبر، خبر خوبی است چرا که ورود و خروج و تبدیل کردن ریال به کریپتو (ارز رمز پایه/Crypto) قانونمند می شود و مردم  می توانند فقط از این صرافی ها بخرند. البته با این کار می توان معاملات را رصد کرد و پول شویی احتمالی از این معاملات حذف می شود.

استفاده از صرافی های خارجی می تواند معضلات و مشکلات خاص خودش را داشته باشد چرا که ریسک ها و مخاطراتی دارد. واقعیت این است که ما ایرانی هستیم و باید ردّ پای ایرانی بودن ما فعلاً به خاطر تحریم ها پوشانده شود. در مجموع استفاده از صرافی های خارجی، مخاطراتی دارد و مردم باید با آگاهی و کسب دانش، بدانند که چگونه باید در آن صرافی ها مشغول به فعالیت شوند.

*جنابعالی اعتقاد دارید که به خاطر تحریم ممکن است در زمان ارتباط گرفتن با صرافی های خارجی و موقع خرید و فروش ارزهایی مثل بیت کوین، حساب های بانکی ایرانی ها مسدود شود. آیا تا الان این مسدود شدن اتفاق افتاده یا این که ایرانی ها فقط با صرافی های داخلی کار کرده اند؟

-ما می توانیم با صرافی های خارجی نیز کار کنیم ولی موانعی بر سر راه وجود دارد. البته این موانع، قابل حذف شدن است. در گذشته، یک صرافی خارجی بوده که پول ایرانی ها را فریز (مسدود) کرد و اسم آن بیتمِکس است که در آمریکا فعالیت می کند ولی سایر صرافی ها اگر متوجه شوند شما ایرانی هستید، فرصت خروج پول را می دهند و می گویند بیایید حساب را ببندید.

بنابراین، این کار در عین این که ریسک دارد ولی فعلاً چالش این که پول مردم بلوکه شود و دیگر به آنها پس ندهند، وجود ندارد.

*ثرووتمندان معروف دنیا یا شرکت های معروف دنیا فرضاً اعلام کردند که می خواهند یک میلیارد دلار در بیت کوین سرمایه گذاری کنند. آیا این اعلام کردن برای سرمایه گذاران خُرد قابل اعتماد هست یا این که سرمایه گذاران خُرد با این اعلام و خبر، بازی داده می شوند؟

-همان طور که مقامات دولت ایران در رسانه ها اعلام کردند که با استفاده از منابع «صندوق توسعه ملی» می خواهند به بورس، پول تزریق کنند و بازار را رونق بدهند و همان طور که حرف های زیادی دیگری زدند که بعد از آن شاهد اثر آن در بازار نبودیم و خیلی از آنها درست نبود، ممکن است در این حالت هم اتفاق بیفتد.

با این حال خبر، همیشه خبر است یعنی همیشه خبر می تواند تاثیرگذار باشد. موضوعی که به آن اشاره کردید، برمی گردد به توئیتی که آقای «ایلان ماسک» مدیر شرکت تسلا موتورز منتشر کرد و یک میلیارد و 500 میلیون دلار پول خودش را وارد حوزه رمز ارزها کرد و این اتفاق افتاد.

این کار اثر خودش را در بازار گذاشت. در زمانی که این موضوع اعلام شد نزدیک به 9 هزار دلار باعث افزایش قیمت بیت کوین شد ولی در نظر داشته باشید که این بازار، کاملاً قابلیت تحلیل به وسیله علم تکنیکال را دارد و تمام این اتفاقات در تحلیل یک تحلیلگر تکنیکال، قابل شناسایی است. در حالی که در بورس ایران، به خاطر عدم شفافیت و به خاطر تمام معضلاتی که وجود دارد، تحلیل تکنیکال به خوبی کار نمی کند.

*قیمت بیت کوین در هفته های اخیر تا 58 هزار دلار صعود کرد که با نرخ دلار 25 هزار تومانی حدود یک میلیارد و 450 میلیون تومان می شد. بعداً قیمت آن کاهش پیدا کرد و تا حدود 42 هزار دلار کاهش پیدا کرد و الان در حد 48 هزار دلار است.

آیا واقعاً بیت کوین به اندازه کافی رشد کرده و ارزهای دیگر امکان رشد قیمت دارند یا این که باز احتمال رشد بیت کوین وجود دارد؟

-فعلا روند بیت کوین، صعودی است. تا زمانی که قیمت بیت کوین، زیر 40 هزار دلار تثبیت نشود، هنوز روندش صعودی است و می توانیم اهداف بالاتری را از بیت کوین شاهد باشیم ولی این صحبت نباید باعث شود که برخی افراد بگوین چون یک نفر مثل رضا شیرازی گفته قیمت بیت کوین صعودی است پس ما بیت کوین بخریم.

من اعتقاد دارم اگر فردی دانش لازم را ندارد، وارد این بازار نشود. این بازار می تواند بالا برود و به احتمال زیاد، بالا خواهد رفت ولی اگر دانش کافی نداریم نباید وارد بازاری شویم که می خواهد صعود کند.

*بازار ارزهای دیجیتال در دنیا 1400 میلیارد دلار است و بیت کوین بخش اعظم آن را در اختیار دارد و سهم آن بیش از 60 درصد است. آیا واقعاً امکان این وجود دارد که بالاخره ارزهای دیجیتالی دیگر هم از قبیل اتریوم، تترا تقویت شوند و در آینده، بخش عمده ای از این بازار را به خودشان تخصیص بدهند؟

-کُل بازار 1450 میلیارد دلار است و بازار بیت کوین 882 میلیارد دلار است. فعلاً با یک اختلاف بسیار زیاد، بیت کوین در رتبه اول است. بین «بیت کوین» و «اِتریوم» که دومین ارز بازار است، اختلاف بسیار زیادی وجود دارد.

الان بازار بیت کوین 882 میلیارد دلار بوده و بازار اتریوم 172 میلیارد دلار است. بنابراین اختلاف بازار آنها، اختلاف بسیاری زیادی است. در مورد این که در آینده چه اتفاقی خواهد افتاد، می توان گفت با توجه به این که در مجموع بیش از 21 میلیون بیت کوین تولید نخواهد شد، می تواند اتفاقاتی برای بیت کوین رخ بدهد و در نتیجه افزایش قیمت پیدا کند.

در حال حاضر تعداد 18 میلیون و 641 هزار از کُل 21 میلیون بیت کوین، استخراج شده. ممکن است هم بیت کوین رشد کند و هم سایر ارزهای دیجیتال و اینگونه نیست که ما بگوییم فقط بیت کوین رشد می کند. بیت کوین، فقط شاخص شده وگرنه الان 8600 ارز رمز نگاری شده در دنیا در حال معامله یا مبادله است که هر کدام از آنها می توانند در آینده یک بیت کوین برای خودشان باشند.

پس فعلاً می توانم بگویم با این اختلافی که وجود دارد فکر نمی کنم در یک سال آینده، ارز دیگری به بیت کوین نزدیک شود.