55 آنلاین- در سبد خانوارهای ایرانی، مرغ گوشتی جایگاه ویژه ای دارد و جایگزینی برای گوشت های گران تر از جمله گوشت گوسفند، گوشت گاو و گوشت ماهی است. در همه سال ها و دهه های اخیر، تلاش بر این بوده که قیمت این محصول، تا حد امکان پایین نگه داشته شود و از سفر خانوارهای ایرانی حذف نشود.
اگر چه در سال های گذشته هم در تامین نهاده ها و خوراک دامی مورد نیاز مرغداری های سطح کشور، مشکلاتی پیش می آمد و بنا به گفته مسئولان تشکل های بخش خصوصی حوزه مرغداری، مرغداری ها به مرغ ها نان خشک و سیب زمینی می دادنده اند ولی درماه های اخیر، روند نامناسب تامین نهاده های دامی از جمله کنجاله سویا و ذرت، مالکان و مدیران مرغداری ها را دچار مشکلات جدی کرده و قیمت مرغ افزایش چند برابری نسبت به گذشته پیدا کرده و به بالای 20 هزار تومان پرواز کرده است.
با این حال، مشکلات و ناکارآمدی های موجود در صنعت مرغ داری، دلایل و عوامل مختلفی دارد و به این صورت نیست که یک عامل خاص، در این صنعت مشکل از و بحران آفرین باشد.
در گفت و گوی «55 آنلاین» با محمد یوسفی، رئیس انجمن صنفی پرورش دهندگان مرغ گوشتی ایران، مشکلات صنعت مرغ در بخش تولید آن بررسی شده است و در اینده نزدیک مشکلات بخش های دیگر زنجیره تولید تا توزیع این کالای اساسی جامعه ایرانی را با کارشناسان و فعالان این حوزه بررسی خواهیم کرد.
*****
*در ماه های اول سال 1399 که شیوع ویروس کرونا اتفاق افتاده بود مصرف مرغ گوشتی کاهش پیدا کرد و قیمت هر کیلو مرغ به زیر 10 هزار تومان در سطح شهر تهران رسید. در حال حاضر و با توجه به این که شیوع کرونا ادامه دارد و تلفات ناشی از آن تشدید هم شده، قیمت گوشت مرغ به بالای 20 هزار تومان رفته، چه اتفاقی افتاده است؟
-در آن زمان تولید کنندگان مرغ، حداقل کیلویی 8 هزار تومان ضرر می کردند. از بس تولید مرغ زیاد بود و برنامه ریزی خاصی در چارچوب ستاد تنظیم بازار وجود داشت. شیوع کرونا هم یک مقدار مصرف گوشت مرغ را پایین آورد و مراسم ها، میهمانی ها و عروسی ها برگزار نمی شد. بعد از آن هم، ماه های محرم و صفر فرا رسید.
به هر صورت آن قیمت، قیمت واقعی مرغ نبوده و آن قیمتی بود که مرغداران و تولید کنندگانش، ورشکسته شدند.
*در چارچوب انجمن پرورش دهندگان مرغ گوشتی، دقیقاً محاسبه کرده اید که قیمت تمام شده یک کیلوگرم گوشت مرغ چقدر است؟
-اگر کُل نهادهای مورد نیاز مرغداری ها با قیمت های مصوب ستاد تنظیم بازار توسط وزارت جهاد کشاورزی تامین شود، قیمت هر کیو مرغ در حدود 17500 تا 18000 تومان خواهد بود.
این محاسباتی است که ما در انجمن داشته ایم اما چون به اندازه کافی و با قیمت مصوب، نهاده دامی به دست مرغداران نمی رسد، در نتیجه مرغداران مجبورند کسری خوراک را از طریق بازار آزاد تهیه کنند. قیمت نهادهای دامی در بازار آزاد هم دو، سه برابر قیمت های مصوب است.
الان قیمت مرغ، کیلویی 18500 تا 19000 تومان است و در بعضی جاها 20 هزار تومالن است ولی با همین قیمت ها نیز، مرغداران ما راضی نیستند. به خاطر این که هیچ امیدی ندارند که فردا مواد اولیه دان، با قیمت های فعلی دریافت کنند وگرنه مجبور می شوند با قیمت های بالاتری تهیه کنند.
*الان نهاده های دامی که با دلار 4200 تومانی وارد کشور می شود و دولتی است دقیقاً با چه قیمتی به دست شما می رسد؟
-اولاً تا جایی که من اطلاع دارم از اواخر سال 1398 تا شهریور ماه امسال، هیچگونه ثبت سفارشی برای واردات نهاده دامی انجام نشده بود و هیچ ارزی اختصاص پیدا نکرده بود. در حالی که کشتی های حامل این نهاده ها، به آب های ایران رسیده بودند. متاسفانه ارز آنها تامین نشده بود و هنوز هم بخشی از آن تامین نشده که نهاده ها ترخیص شود.
وقتی که ما این محدودیت ها را در کشور داریم، نمی شود ادعا کنیم که 50 درصد نهادهای دامی با قیمت تعیین شده توسط ستاد تنظیم بازار، تهیه می کنیم و 50 درصد دیگر را به صورت آزاد می خریم. یک روز مجبوریم 30 درصد نهاده های مورد نیاز را با قیمت آزاد بخریم و یک روز هم 50 درصد با قیمت آزاد می خریم. نهادهای دامی در بازار آزاد، قیمت ثابتی ندارد و ما بر اساس آن، محاسبه کنیم که قیمت تمام شده تولید مرغ چقدر است.
*بر مبنای نرخ دلار 4200 تومان برای واردات کنجاله سویا و ذرت، این اقلام با چه قیمتی به مرغداران تحویل داده می شود؟
-الان هر کیلو کنجالهب های ایران رسیده بودند 2700 تومان است ولی برخی از مرغداران ما 60 تا 60 درصد کنجاله را مجبورند از بازار آزاد تهیه کنند. قیمت هر کیلو کنجاله بازار آزاد هم 13 تا 14 هزار تومان است و البته کیفیت آن هم، کیفیت مطلوبی نیست.
ذرت هم باید کیلویی 1500 تومان باشد ولی الان در بازارآزاد با قیمت های 3800 تومان و 4000 تومان و 4200 تومان فروخته می شود. هرکس، این اقلام را داشته باشد قیمت آن را، خودش تعیین می کند.
*درست است که گفته می شود 60 درصد خوراک مرغ، از ذرت تامین می شود و 30 درصد از کجاله سویا؟
-خوراک مرغ گوشتی و تخم تخم گذار فرق می کند ولی برای مرغ گوشتی حدود 60 درصد فرمول دانی از ذرت است و 30 تا 33 درصد از کنجاله سویا است.
*دان مورد نیاز به صورت فرآوری شده کامل تامین یم شود یا به شظکل معمولی است؟
-تولید کنندگان مرغ گوشتی، خودشان تاسیسات تولید دان در مرغداری های خودشان دارند و تعداد زیادی از تولید کنندگان هم، خوراک و دان آماده خریداری می کنند.
*قیمت فروش کارخانجات دام چگونه است؟
-کارخانجات، عمدتاً با قیمت آزاد محاسبه می کنند. کارخانجات هم، یک سهمیه ای دارند. مطابق سهمیه، حتما مقدار مشخصی برای مرغداری های می فرستند ولی به هر صورت، خرید از کارخانجات، به هیچ وجه مقرون به صرفه نیست.
صرفه اقتصادی در این است که مرغداری ها، در کاخانه های تولید دان مشارکت داشته باشند یا این که تاسیسات تولید دان در مرغداری خودشان، اینقدر بزرگ و وسیع باشد که دان مورد نیاز را تولید کنند.
دولت فقط کنجاله سویا و ذرت را با دلار 4200 تومان تامین می کند و سایر اقلام با ارز نیمایی و ارز آزاد تهیه می شود. فقط به ذرت و کنجاله، ارز دولتی تعلق می گیرد و آن هم به شکل منظم توزیع نمی شود. تازه وقتی که برای واردات کنجاله و ذرت، ثبت سفارش می شود بانک مرکزی ارز لازم را ندارد که اختصاص بدهد.
هر روز قیمت خوراک تولیدی کارخانجات، یک قیمت دارد و قیمت ثابتی ندارد. البته دان هم، انواع و اقسام دارد و از جمله دان آغازین، پیش دان، میان دان و رشد را داریم و قیمت های آنها متفاوت است.
*ادعا می شود یا گفته می شود که این کارخانجات، دان با کیفیت و استاندارد تولید می کنند. آیا شما اینقدر بین دان تولیدی کارخانجات و تولیدی مرغداری ها تفاوت قائل هستید؟
-کارخانجاتی که دان استاندارد و مرغوب تولید کنند و انصاف را هم رعایت کنند، یقیناً همیشه مشتری دارند ولی دان تعدادی از کارخانجات به هر صورت، خیلی با کیفیت نیست. البته الان به دلیل این که نهاده در اختیار اکثر کارخانجات قرار نمی گیرد، خیلی هم راضی نیستند که بخواهند با نهاده بازار آزاد، تولید کنند.
به هر حال، مشتریان با قیمت های بالا خرید کنند و هر چه قیمت دان کارخانجات بالاتر برود، تعداد مشتریان کمتر می شود. حتی این روزها تعداد مرغداران هم کم شده و خیلی از مرغداری ها، اصلاً جوجه ریزی نمی کنند.
*همان کارخانجاتی که دان با کیفیت تولید می کنند چقدر تاثیر دارد در این که مرغ، زودتر به وزن لازم برسد و هزینه ای که برای خرید دان صرف می شود هدر نرود؟
-این یک عامل مهم است ولیکن عوامل دیگر هم هست که به خاطر آنها، سن نگهداری مرغ در مرغداری تغییر می کند و ضریب تبدیل چطور باشد. البته کارخانجاتی که دان مرغوب تولید می کنند، مصرف دان آنها مقرون به صرفه تر است و روی ضریب تبدیل تاثیر زیادی دارد.
*آیا در سال های اخیر، ضریب تبدیل دان مرغ به گوشت، در مرغداری های گوشتی با مصرف دان با کیفیت، کاهش قابل توجهی پیدا کرده است؟
-ضریب تبدیل در مرغداری هایی که دان را از کارخانجات خریداری کنند با مرغداری هایی که دان را خودشان تهیه می کنند تفاوت دارد. البته یک بخش از ضریب تبدیل بستگی به سن مرغ هم دارد یعنی سن نگهداری مرغ، هر چه بالاتر برود ضریب تبدیل هم بالاتر می رود. الان ضریب تبدیل بین یک کیلو و 700 گرم تا دو کیلو و 100 گرم (دان مصرفی به ازای هر کیلو مرغ) است.
*مرغداری ها وقتی که در شرایطی مثل وضع فعلی قرار می گیرند به نفع شان نیست که مرغ را نگه ندارند و زودتر به کشتارگاه ارسال کنند تا هزینه ها بالاتر نرود؟
-در این زمینه، بازار تعیین کننده است. مرغدار هم بالاخره حساب دو، دو تا چهار تا می کند و می داند چه زمانی برایش به صرفه است. فعلاً محدودیتی در زمینه سن نگهداری مرغ وجود ندارد.
البته این طور نیست که اصلاً محدودیتی در این زمینه وجود نداشته باشد ولیکن، فاصله بین دو جوجه ریزی را بین 80 تا 90 روز تعیین می کنند. وزارت جهاد کشاورزی اعلام می کند که سن نگهداری مرغ، الان باید چقدر باشد. البته برخی مواقع اگر تولید، مازاد بر مصرف باشد شرکت پشتیانی دام، محصول تولیدی را خریداری و جمع آوری می کند . در مجموع، قیمت مرغ باید اصلاح شود تا برای تولید کننده صرفه اقتصادی داشته باشد.
*در برخی مغازه های سطح شهر تهران، قیمت هر کیلو مرغ گوشتی به 26 هزار تومان هم رسیده است. با این حال، قیمت فروش درب مرغداری چقدر است؟
-اگر در برخی جاها قیمت مرغ 26 هزار تومان است، مرغ با قیمت 15 هزار تومانی در میادین میوه و تره بار هم عرضه می شود. چه کاری است که آدم برود آن مرع 26 هزار تومانی را بخرد و زحمت بکشد و به میادین میوه و تره بار برود و مرغ 15 هزار تومانی را بخرد.
خیلی از مرغ فروشی ها هستند که که مرغ را بالاتر از 18 هزار تومان نمی فروشند. وقتی که مرغ با قیمت 26 هزار تومان فروخته می شود یعنی گران فروشی می کند و مردم از این مرغ فروشی ها نخرند.
*البته در روزهای گذشته مرغ منجمد هم در فروشگاه های زنجیره ای سطح شهر تهران فروخته می شد.
-مرغ منجمد را دولت یعنی شرکت پشتیبانی امور دام جهاد سازندگی، توزیع می کند. هر وقت که قیمت ها به صورت بی رویّه افزایش پیدا کند، این شرکت می تواند مرغ انبار شده را با قیمت های 13 یا 14 هزار تومان وارد بازار کند.
*آیا مرغ منجمد با قیمت 13 هزار تومان مشتری ندارد که مرغ کشتاز روز با قیمت بالای 20 هزار هم فروخته می شود؟
-به دلیل این که ارزان است، مردم فکر می کنند مرغ منجمد کیفیت ندارد. در صورتی که کیفیت مرغ منجمد، کمتر از مرغ گرم نیست.
*الان مرغداری ها و حتی انجمن تولید کنندگان مرغ گوشتی و اتحادیه های مرغداری، برای این که نظمی در کار باشد با وزارت جهاد کشاورزی و مجلس و کمیسیون های تخصصی مجلس رایزنی می شود که وضعیت و آینده بهتری برای این صنعت رقم بخورد؟
-صفر تا صد این کار، در دست دولت است. حدود 80 درصد نیاز ما، وابسته به واردات است ولی واردات هم بستگی به این دارد که مراحل خودش را طی کند. از طرفی، بانک مرکزی باید ارز لازم را داشته باشد تا تخصیص بدهد و ارز لازم حواله شود. هر کدام از این کارها، مقوله های جداگانه ای است و مشکلاتی در هر مرحله وجود دارد.
*انجمن چه کارهایی می تواند انجام بدهد یا انجام داده است که چشم انداز بهتری برای این صنعت ایجاد شود؟
-ما فقط مشکلات و نیازها را منعکس می کنیم. در جلساتی که با وزارت جهاد کشاورزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت داریم، مشکلات را منعکس می کنیم. ما آنچه را که تجربه داریم و از آینده بازار و صنعت مرغداری می فهمیم، با مسئولان در میان می گذاریم.
اگر با همین وضعیت فعلی پیش برویم یعنی اوضاع و احوال صنعت مرغ و تامین نهاده ها دامی، رو به بهبود نباشد، ما نگران این هستیم که میزان تولید از میزان فعلی هم کمتر شود.
دیدگاه تان را بنویسید