معنای سینما
با اینکه نمایش فیلم «خروج» ابراهیم حاتمی‌کیا از طریق سامانه‌های «وی‌او‌دی» با وجود کارشکنی‌های برخی از نهادهای سینمادار توانسته به موفقیتی نسبی دست یابد (و ادامه این مسیر از سوی مالکان فیلم طلای پرویز شهبازی نیز نشان از نگاه خوش‌بینانه سینما به این نوع نمایش دارد)، اما بسیاری بر این باورند که نمایش مستقیم فیلم‌های جدید در «وی‌او‌دی»ها تنها روشی موقتی برای دوران بحرانی حاضر است و نمی‌توان استمرار آن را در طولانی‌مدت انتظار داشت.
«خروج» تاکنون در سامانه‌های «وی‌او‌دی» بیشتر از دو‌میلیارد تومان فروخته (که با توجه به سهم سینمادار و انواع عوارض و مالیات و... معادل با حدود هفت‌میلیارد فروش در سالن‌های سینماست) که می‌تواند برای استمرار چرخه مالی سینمای ایران امیدوارکننده باشد، اما سیدجمال ساداتیان، تهیه‌کننده «متری شیش‌ونیم» و «جامه‌دران» به «شهروند» می‌گوید: «این به معنای ادامه مسیر سینما نیست. همه سینما تولید فیلم و چرخش سرمایه نیست که بگوییم با اکران در «وی‌او‌دی»ها سینما مسیرش را ادامه خواهد داد.» به باور ساداتیان «سینما و فیلم، با هم و در کنار هم مفهوم یک گردش اقتصادی درست را می‌دهند».
این تهیه‌کننده می‌گوید: «اینکه عده‌ای بخواهند فیلم‌هایشان را در «وی‌او‌دی»ها نشان دهند تا پول تهیه‌کننده برگردد، به معنای ادامه راه سینما نیست. شاکله اصلی سینما با نمایش فیلم در داخل سالن سینما شکل می‌گیرد. یعنی فیلم‌ها اگر در داخل سینما نمایش داده شوند، وجاهت سینمایی پیدا می‌کنند.»
موفقیت یا شکست
با اینکه تاکنون آمار دقیقی درباره میزان استقبال مخاطبان از نمایش فیلم «طلا» ساخته پرویز شهبازی داده نشده، اما دیده‌ها و شنیده‌ها حکایت از استقبالی قابل تأمل از سوی مخاطبان می‌کنند و این موضوع زمانی خوشحال‌کننده‌تر می‌شود که بدانیم این فیلم از موج تبلیغات رسانه‌ای «خروج» هم بی‌بهره بوده و تنها عامل محرک مردم برای تماشای «طلا» ارزش‌های خود فیلم بوده است (و البته این واقعیت دردناک که شاید این تنها فرصت برای تماشای این فیلم باشد که همین حالا هم سابقه دو سال تقلای ناکام برای نمایش عمومی را پشت سر دارد). با وجود این آغاز نویدبخش، تهیه‌کنندگان سینمای ایران عقیده دارند که فروش -حتی بالای- دو فیلم برای ارزیابی موفقیت یا شکست پروژه اکران فیلم‌ها در «وی‌او‌دی» کافی نیست. سیدجمال ساداتیان می‌گوید: «اول بگویم که من نه‌تنها مخالف پخش فیلم در سامانه‌های «وی‌او‌دی» نیستم، که حتی تأکید دارم ما هم در ایران ناچاریم و باید مثل اروپا و آمریکا این رویه را دنبال کنیم. اما نمی‌توانم کتمان کنم که هنوز برای ارزیابی اینکه آیا نمایش فیلم در «وی‌او‌دی» جواب خواهد داد یا نه، زود است.» ساداتیان ادامه می‌دهد: «حالا در دل بحران کرونا و تعطیلی سینماها و با توجه به اینکه این روزها مردم در خانه اوقات فراغت بیشتری دارند، استقبال از فیلم‌ها در «وی‌او‌دی» یک بحث است و اینکه آیا در شرایط عادی و با باز شدن سینماها نیز مردم از این نوع نمایش فیلم استقبال خواهند کرد یا نه، بحثی دیگر است.»
حسین فرحبخش نیز مثل ساداتیان قضاوت درباره فرجام این طرح را نیازمند گذر زمان می‌داند. فرحبخش با اشاره به اینکه اکران آنلاین طرح خوبی است و محاسن زیادی ازجمله کاستن از تعداد فیلم‌های منتظر در صف نمایش عمومی دارد، می‌گوید: «فعلا سینما تعطیل است و بنابراین فیلم‌های اکران‌شده فرصت خوبی برای بهره‌مندی از این شرایط دارند، اما اینکه آیا مردم بعد از باز شدن سینماها باز هم از این امکان برای تماشای فیلم استفاده خواهند کرد، فعلا نه معلوم است و نه می‌توان با قاطعیت حدس زد که چه خواهد شد.» محسن چگینی، تهیه‌کننده «خوب، بد، جلف ۲» نیز طرح اکران آنلاین فیلم‌ها را «طرحی بسیار خوب» نامیده و درباره چشم‌انداز آینده آن به «شهروند» می‌گوید: «عواملی هستند که اگر راهکاری برایشان اندیشیده شود، می‌توان آینده خوبی برای نمایش آنلاین فیلم‌ها متصور بود.»
نگرانی‌ها
حسین فرحبخش می‌گوید که زیرساخت‌ها و امنیت مهم‌ترین نگرانی‌هایی است که درباره اکران آنلاین وجود دارد. او با تأکید بر اینکه «وزارت ارتباطات باید مثل همه جای دنیا جلوی تقلب و دانلود غیرمجاز را بگیرد» می‌گوید: «مبارزه و مقابله با قاچاق اهمیت زیادی دارد، که پیشتر در دوره‌ای با موفقیت در مبارزه با قاچاق نسخه فیزیکی فیلم‌ها نشان دادیم که شدنی است. اما این تنها فاکتور تعیین‌کننده در اکران آنلاین نیست. در فضای مجازی موضوعاتی مانند انواع محدودیت‌ها نیز وجود دارد که رفع آنها می‌تواند کمک‌کننده باشد؛ به‌خصوص که در تمام این سال‌ها دیده‌ایم محدودیت‌ها کمترین کارایی را ندارد.»
داریوش بابائیان تهیه‌کننده، هم در گفت‌وگو با «شهروند» نبود امنیت را مشکلی مهم می‌داند: «مشکل این است که ما قانون کپی‌رایت را نپذیرفته‌ایم و این باعث می‌شود وقتی فیلمی به‌طور غیرقانونی سر از شبکه‌های ماهواره‌ای و سایت‌های دانلود غیرمجاز درمی‌آورد، کاری از دست کسی برنیاید و این ناتوانی امنیت سرمایه‌گذاری را در سینمای ایران به مخاطره می‌اندازد.»
سیدجمال ساداتیان هم قاچاق را چالش عمده‌ای پیش پای اکران اینترنتی می‌داند: «موردی که موفقیت اکران آنلاین را دچار تردید می‌کند، نبود کپی‌رایت در سینمای ماست که باعث می‌شود حتی آنهایی هم که دنبال نمایش فیلم‌شان در «وی‌او‌دی» هستند، دست و دل‌شان بلرزد که به چه شکل و با چه مکانیزمی می‌توانند از سرمایه‌شان محافظت کنند.»
یک پرسش
تقریبا تمام دست‌اندرکاران سینمای ایران در این موضوع متفق‌القولند که اکران آنلاین می‌تواند بار سنگینی از دوش سینما بردارد و حداقل اینکه در تعطیلی کرونا گردش مالی سینما را استمرار بخشیده، صف منتظران اکران را خلوت کرده و فرصتی برای نمایش در اختیار فیلم‌هایی قرار دهد که در شرایط عادی هم شانس زیادی برای آمدن روی پرده ندارند. اما موضوع این است که آیا این تهیه‌کنندگان حاضرند فیلم‌هایشان را پیش از اکران در سامانه‌های «وی‌او‌دی» نمایش دهند؟ ساسان سالور که فیلم‌های «هایلایت» اصغر نعیمی و «سه کام حبس» سامان سالور را در نوبت اکران دارد، می‌گوید: «دو سال است نتوانسته‌ایم فیلم هایلات را اکران کنیم و با ادامه این روند فیلم دارد کهنه می‌شود. پس چرا که نه؟! به‌خصوص که مطمئنا بعد از بازگشایی سینماها یک ترافیک اکران در راه خواهد بود.» سالور البته شرط اولیه اکران آنلاین را «جلوگیری از قاچاق فیلم‌ها» عنوان می‌کند. مثل محسن چگینی، تهیه‌کننده «خوب، بد، جلف ۲» و علی عطشانی، تهیه‌کننده «یادم تو را فراموش» (که هر دو فیلم در اولین روزهای اکران به تعطیلی کرونا خوردند) که می‌گویند با رعایت شرایطی به اکران آنلاین فیلم‌هایشان راضی هستند.اما سیدجمال ساداتیان در پاسخ به این پرسش می‌گوید: «بستگی دارد صحبت از چه فیلمی باشد. مثلا اگر این اتفاق برای فیلم متری شیش‌ونیم افتاده بود، من قطعا آن را به «وی‌او‌دی«ها نمی‌دادم. چون برای حیات سینمای کشور، فیلم‌هایی که قدرت جذب تماشاگر به سینما را دارند، باید در سالن‌های سینما نمایش داده شوند. چون به هر حال سینما با فیلمسازی در کنار سینماداری مفهوم پیدا کرده و هنوز و همچنان هم این موضوع مصداق دارد.» ساداتیان عقیده دارد: «یکسری از فیلم‌ها ظرفیت نمایش سینمایی ندارند و ممکن است با توجه به کمبود سالن در اکران سینمایی به دشواری‌هایی خورده و از گردونه اکران عقب بمانند. برای این‌جور فیلم‌ها نمایش در شبکه نمایش خانگی ازجمله «وی‌او‌دی»ها یکی از بهترین امکان‌های موجود است.»
حرف آخر
سیدجمال ساداتیان نمایش برخی از فیلم‌ها در «وی‌او‌دی»ها را فرجامی محتوم می‌داند:
«درست است که اوضاع به ظاهر نگران‌کننده سینما در این روزها باعث این طرح شده است، اما شکی نیست که سینما باید خودش را آماده کند درصدی از فیلم‌ها از این سامانه‌ها به نمایش درآید. چون با تعداد نیروی متخصصی که در سینمای ایران وجود دارد راحت می‌توان سالانه ٤٠٠ فیلم تولید کرد که از این ٤٠٠ فیلم، ٧٠ تا ٨٠ فیلم برای نمایش در سالن‌های سینما و بقیه هم به طرق مختلف باشند.»
دیدگاه تان را بنویسید